لشکر چهارم به فرماندهی «ماهر اسد»، به‌عنوان بخشی از جناح ایرانی رژیم سوریه، در تاریخ ششم می سال ۲۰۲۰ از طریق مراکز خود در حومه غربی «درعا»، درهای استخدام نیرو برای صفوف خود را گشود.
این اقدام، همزمان با آغاز عضوگیری توسط تیپ هشتم سپاه چهارم وابسته به روسیه به فرماندهی «احمد العودة»، از رهبران سابق اپوزیسیون سوریه در شهرستان «بصری‌الشام» انجام شد.
این دو آگهی و اعلام رسمی، تصویر چالشی که از زمان امضای توافق برای حل‌وفصل درگیری‌های جنوب سوریه بین گروه‌های مسلح محلی، به‌عنوان بخشی از این توافق و جناح وابسته به ایران در داخل رژیم اسد، متشکل از «اطلاعات هوایی»، «سازمان امنیت»، «لشکر چهارم» و به‌ویژه «لشکر پانزدهم نیروهای ویژه» آغاز شده است را به‌خوبی منعکس کرد.
گروه‌های مسلح وابسته به اپوزیسیون سوریه و رژیم این کشور در ژوییه ۲۰۱۸ با ضمانت روسیه، توافق‌نامه‌ای را امضا کردند. این توافق شامل ارایه مجدد خدمات و برقراری ثبات در منطقه، آزادی زندانیان و عدم تعقیب اعضای اپوزیسیون، سروسامان دادن به اوضاع آن‌ها از طریق ایجاد شبه‌نظامیان بومی برای حفظ امنیت منطقه و تعهد روسیه برای دورکردن شبه‌نظامیان ایرانی از مرز اردن و جولان اشغالی و غیره است.
ایران با توجه به اهمیت و موقعیت استراتژیک جنوب سوریه به دلیل واقع‌بودن در مرز اردن، برای بسط قدرت خود در این منطقه می‌کوشد. ایران هم‌چنین از این منطقه برای گسترش عملیات قاچاق مواد مخدر از طریق اردن به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و اشراف بیشتر بر جولان اشغالی، به‌عنوان برگی برای فشار بر اسرائیل استفاده می‌کند.
در این زمینه، «ابومحمد»، عضو «کمیته مرکزی درعا»، نهاد محلی متشکل از برخی رهبران سابق اپوزیسیون، بزرگان عشایر و فعالان جامعه مدنی که برای تکمیل روند مذاکرات با رژیم سوریه در این کشور فعالیت می‌کنند، به خبرنگار «ایران‌وایر» گفت: «حومه غربی درعا در ماه مارچ گذشته، پس از کشته شدن ۹ تن از نیروهای امنیت داخلی رژیم توسط عناصر متهم به عضویت در داعش در بخش المزیریب، در آستانه جنگی شدید بین انقلابیون از یک سو و لشکر چهارم و شبه‌نظامیان وابسته به ایران از سوی دیگر قرار گرفت.»
به گفته او، آن حادثه نقطه‌عطفی برای سرنوشت منطقه به شمار می‌رفت، چون رژیم سوریه تهدید کرد که برای بسط سیطره خود وارد منطقه خواهد شد: «این اقدام، هشداری برای شکست توافقی بود که براساس آن، گروه‌های مسلح اپوزیسیون به حاشیه آزادی دست و امکان حفظ بخشی از سلاح‌های سبک و نیمه‌سنگین خود برای مدیریت منطقه را یافته بودند. آن‌ها هم‌چنین بدین‌ترتیب، عضو بخشی از تشکیلات و نهادهای رژیم مانند اطلاعات هوایی، امنیت نظامی، سپاه پنجم و غیره شده بودند. در پی آن واقعه، رژیم برای اعلام ضمنی قصد خود جهت ورود نظامی به منطقه، نیروهای بسیار زیادی را به آن سو اعزام کرد. کمیته مرکزی درعا به‌منظور جلوگیری از این اقدام، با فرماندهان دستگاه‌های امنیتی و نظامی رژیم سوریه دیدار کردند. این کمیته برای دست‌یابی به توافق جدیدی جهت مهار بحران، به دیدار طرف روسی نیز رفتند. این درحالی بود که کمیته مزبور حادثه کشتار ۹ عنصر رژیم را محکوم کرده و وعده تعقیب داعش در منطقه را نیز داده بود.»
ابومحمد در ادامه گفت‌وگوی خود با «ایران‌وایر» گفت: «مذاکرات با نمایندگان لشکر چهارم به ریاست سرتیپ علی محمود چهار ماه ادامه یافت. دو گروه در پایان به این نتایج مرضی‌الطرفین رسیدند؛ عدم ورود نیروهای نظامی به منطقه، حضور عناصر لشکر چهارم در تمام مناطق حومه غربی درعا بدون نصب موانع در مسیرهای اصلی، تعقیب سلول‌های داعش و تحویل دادن هرکسی که علیه نیروها و نهادهای رژیم بجنگد.»
وی افزود: «اما ناگهان با دیدن فعالیت مراکز استخدام نیرو در پایگاه الصاعقة، از توابع المزیریب و پادگان زیزون در غرب شهر درعا برای جذب جوانان به لشکر چهارم شگفت‌زده شدیم. این دو مرکز دو هزار و ۷۰۰ جنگجو از میان نیروهای جدا شده از نظام، نفرات فراری از خدمت سربازی و افراد تحت تعقیب نهادهای امنیتی را جذب کردند. این جوان‌ها برای دست‌یابی به کارت نظامی و حقوق ماهانه از طریق تاییدیه لشکر چهارم، به نیروهای رژیم پیوستند اما تمام این وعده‌ها دروغ بودند.»
«أحمد ابومعروف»، یکی از جوانان پیوسته به لشکر چهارم نیز در مصاحبه با «ایران‌وایر»، ضمن تایید اظهارات ابومحمد، گفت: «مدارک شناسایی خود را به دفتر عضوگیری لشکر چهارم در پایگاه بخش المزیریب ارایه کردم. رژیم برای جذب جوانان وعده‌هایی فریبنده به آن‌ها می‌دهد که عبارتند از مصونیت از هرگونه تعقیب توسط نهادهای امنیتی، حق ماندن در درعا به واسطه انجام خدمت پرچم (سربازی)، عدم اعزام به جبهه جنگ در ادلب و بیابان‌ها و دریافت حقوق ماهانه کافی برای خود و خانواده.»
او قبلا عضو گارد ریاست جمهوری بوده ولی از این نهاد امنیتی جدا شده و پس از توافق‌نامه سال ۲۰۱۸، دوباره به ارتش سوریه پیوسته اما همراه با شمار بسیاری به جبهه جنگ علیه اپوزیسیون در ادلب و حلب اعزام شده است. این اقدام، او را واداشته است تا بار دیگر از رژیم فاصله بگیرد.
لشکر چهارم در تاریخ ۲۰ ژوئن، افرادی را که برای عضویت ثبت‌نام کرده بودند، در مدرسه «بلدة نهج» در غرب درعا جمع می‌کند. ابومعروف همراه با حدود ۷۰۰ عضو جدا شده از نظام نیز در این مدرسه حضور می‌یابند.
وی درباره این تجمع می‌گوید: «از حضور کمیته‌ای متشکل از یک قاضی نظامی و افسران نهادهای مختلف امنیتی، از جمله سرتیپ غیاث دلة از لشکر چهارم، سرتیپ لؤی العلی، رییس اطلاعات نظامی درعا و تعدادی دیگری از عناصر رژیم در آن‌جا تعجب کردیم. اعضای جداشده از رژیم را به کمیته مذکور می‌سپردند و پس از اعطای برگه مصونیت از تعقیب توسط دستگاه امنیتی، به بخشی که قبلا در آن کار می‌کردند، تحویل می‌دادند. این اقدام کمیته یادشده همگی ما را خشمگین کرد و باعث شد تصمیم آن‌ها را نپذیریم و از آن مدرسه بیرون بیاییم.»
کیانی، متحدی برای مقابله با گسترش حضور ایران
«ابوسفیان الحورانی»، عضو کمیته مرکزی درعا نیز به «ایران‌وایر» گفت: «طی سه ماه گذشته جهت تشکیل کیانی نظامی-سیاسی برای حوران و به‌منظور ایستادگی در برابر گسترش حضور ایران و شبه‌نظامیان وابسته به این کشور کار کردیم. روسیه نیز در تاریخ هشتم ژوئن اجازه عضوگیری توسط تیپ هشتم وابسته به سپاه پنجم و هم‌چنین آموزش‌های لازم به شعبه‌های کمیته مرکزی در روستاها و بخش‌های شهرستان حوران برای ثبت‌نام داوطلبان را داد.»
الحورانی در ادامه افزود: «نزدیک به ۲۰ هزار نفر از جوانان استان درعا را که از رژیم سوریه جدا شده و یا برای خدمت سربازی تحت تعقیب هستند، ثبت نام کرده‌ایم. برخی از آن‌ها پیش‌تر درخواست پیوستن به لشکر چهارم را نیز داده اما منصرف شده بودند. بعضی از آن‌ها هم تحت تعقیب نهادهای امنیتی هستند و حکم‌هایشان علی‌رغم توافقات موجود، لغو نشده‌اند.»
هرچند هنوز اطلاعات رسمی درباره ماهیت این تشکل جدید نظامی سیاسی وجود ندارد اما با توجه به اطلاعات موجود می‌توان گفت که تیپ هشتم به فرماندهی أحمد العودة، از رهبران سابق اپوزیسیون هسته اصلی تشکیل‌دهنده آن است.
«عرابی» (اسم مستعار) از جنگجویان سابق اپوزیسیون سوریه که تابستان ۲۰۱۸ به سپاه پنجم پیوست، در این‌باره به خبرنگار «ایران‌وایر» گفت: «در پایگاه سلمی در حومه شمالی لاذقیه آموزش نظامی دیدیم. در آن دوره آموزشی، متوجه جدیت، توجه و حمایتی که روس‌ها برای اعضای سپاه پنجم قائل بودند، شدم .»
او ماهانه ۵۰ هزار لیر، معادل ۲۰ دلار از ارتش سوریه می‌گیرد. علاوه بر این، ۲۰۰ دلار نیز به‌عنوان حقوق ماهانه از دفتر تیپ هشتم در شهرستان «بصری‌الشام» دریافت می‌کند. وی افزود: «ماموریت ما، برپایی نقاط بازرسی در ورودی‌های حومه شرقی درعا و حفاظت از منطقه در مقابل عناصر غریبه داعش، حزب‌الله و شبه مورد حمایت ایران است.»
نیروهای سپاه پنجم در بصری‌الشام طی چند وقت اخیر بارها هدف عملیاتی مانند بسته‌های انفجاری و ترور قرار گرفته‌اند. آخرین بار در تاریخ ۲۰ ژوئن، یک دستگاه اتوبوس آن‌ها شبانه در نزدیکی بخش «کحیل» در شرق درعا منفجر شد و بر اثر آن، ۹ تن کشته و شماری نیز مجروح شدند.
عرابی حزب‌الله لبنان را به انجام این حمله متهم و تصریح کرد: «این اقدام در واکنش به تلاش سپاه پنجم برای عضوگیری نیروهای جدید در درعا انجام شده، چون حضور آن‌ها مانع بزرگی در برابر توسعه‌طلبی ایران در جنوب سوریه است.»
رقابت یا تقسیم کار؟
اندکی پیش از توافق تابستان ۲۰۱۸، روسیه به امریکا، اردن و اسرائیل تعهد داد که شبه‌نظامیان ایرانی را ۵۰ کیلومتر از مرزهای اردن و هم‌چنین جولان اشغالی دور خواهد کرد. اما این امر هنوز محقق نشده است. سرتیپ «ابراهیم الجباوی»، عضو اپوزیسیون سوریه و تحلیل‌گر نظامی مقیم اردن در مصاحبه با «ایران‌وایر» تاکید کرد: «طرفین نزاع در جنوب سوریه، ایران با سیطره بر لشکر چهارم و روسیه با فرماندهی تیپ هشتم سپاه پنجم هستند. می‌توان گفت که این نزاعی بین دو اشغال‌گر است.»
اهمیت جنوب سوریه برای ایران در دست‌یابی به مرزهای اردن، به‌عنوان دروازه جنوبی کشورهای عربی، جهت تحقق رویاهای توسعه‌طلبانه جمهوری اسلامی است. جنوب سوریه هم‌چنین دروازه ورود به مرزهای اسرائیل است. این درحالی است که به گفته الجباوی، روس‌ها برای تقویت پایگاه‌ها و منافع خود در جهان عرب، ممانعت از اشغال منطقه توسط ایران و دور نگه‌داشتن این کشور از میدان رقابت در سوریه تلاش می‌کنند.
از سوی دیگر، یکی از فرماندهان سابق اپوزیسیون که مقیم درعا است و به دلایل امنیتی مایل به ذکر نامش نیست، به خبرنگار «ایران‌وایر» گفت: «اختلاف روسی-ایرانی را قبول ندارم بلکه بین این دو کشور همکاری و تقسیم نقش وجود دارد. در ماه‌های نخست پس از توافق، روس‌ها شبه‌نظامیان ایرانی را از مرزها دور کردند اما چندی بعد روسیه به ایران اجازه داد تا از طریق بازوهای محلی خود در منطقه جولان دهد. البته این اقدام، کنترل شده و تحت نظارت روس‌ها انجام می‌شد.»
وی هم‌چنین با بیان این که روسیه از پرونده ایران در جنوب سوریه برای ایجاد فشار بر کشورهای همسایه و تحقق اهداف خود سوءاستفاده می‌کند، گفت: «اگر روس‌ها واقعا خواهان مقابله با حضور محدود نظامی ایران در این منطقه بودند، به سپاه پنجم اجازه گسترش فعالیت خود در جنوب سوریه می‌دادند و از جوانان برای پیوستن به نیروهای آن حمایت می‌کردند، چون اهالی این منطقه خود به تنهایی قادر به مهار تحرک ایران هستند.»
«اسماعیل المسالمة»، روزنامه‌نگار سوری نیز در گفت وگو با «ایران‌وایر» گفت: «روسیه و ایران از بسیج عناصر انسانی تنها برای اهداف خود استفاده می‌کنند. روسیه می‌کوشد جوانان بیشتری را به منظور نبرد آینده در لیبی جذب کند. ایران نیز برای تحقق اهداف خارجی و توسعه‌طلبانه خود و هم‌چنین تغییر بافت جمعیتی، به بسیج نیرو می‌پردازد.»
این عضو موسسه رسانه محلی «نبأ» در پایان افزود: «ایران و روسیه از وضعیت امنیتی متزلزل درعا سوءاستفاده می‌کنند. جوانان این استان برای حفظ جان خود به نهادهای نظامی ملحق می‌شوند و گرنه در معرض بازداشت یا ترور توسط نیروهای امنیتی قرار خواهند گرفت؛ همان‌طور که بسیاری از انقلابیون درعا پیش‌تر به این سرنوشت دچار شده بودند.»
مطالب مرتبط:
حمله هوایی اسرائیل به مواضع شبه‌نظامیان ایرانی در سوریه؛ ده‌ها نفرکشته و مجروح شدند
گسترش حضور شبه‌نظامیان وابسته به ایران در نزدیکی مرز سوریه و اسراییل
مصاحبه اختصاصی ایران‌وایر با قربانیان جنایت‌کار سوریه‌ای زندانی در آلمان
روایت کودک‌سربازان لشکر فاطمیون از جنگ در سوریه؛ شانس آوردیم نمردیم
اتحاد جهموری اسلامی و رژیم بشار اسد از دید یک سوریه‌ای
رابطه (بیش از حد) تنگاتنگ رژیم اسد و مردم سوریه
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر