همکاری یک دانشجوی بهایی و یک نقاش آمریکایی در هارلم

«اریک برکِ» ۳۷ ساله معتقد است که معنای واقعی عشق و گذشت را تنها زمانی می فهمیم که صاحب فرزند بشویم. تولد اولین فرزندش، اعتقادها و انعطاف های تازه ای را در او بیدار کرد. آن طور که خودش می گوید، حاضر است جانش را برای فرزندش بدهد.

برک در توصیف حسی که از دست‎مایه دیوارنگاری تازه خود دارد، به «ایران‎وایر» گفت: «برایش هر کاری می کنم. چیزهای زیادی هستند که آن را علناً به باد انتقاد می گیرند، به آن آسیب می زنند و آزارش می دهند ولی من هر کاری می کنم تا از آن محافظت کنم.»

این دیوارنگاری که در قسمت جنوبی «مرکز آموزشی هریت تابمن» در قلب هارلم کار شده است، کودکی را به تصویر می کشد که در پتویی پیچیده شده و در آغوش مادرش به خواب رفته است. مادر و فرزند که با آبیِ گرمی بر زمینه ای سیاه نقاشی شده اند، برفراز دسته ای از گل های نارنجی و زرد به خواب رفته اند. به اعتقاد برک، این ها نمادی است از سپرها و نشان های افتخاری که انسان در نبرد در راه حفاظت از ارزش ها به دست می آورد؛ ارزش هایی مانند آزادی مذهبی و نیز زندگی خوب و اخلاقی. این دیوارنگاری با این جمله تزیین شده است: «آموزش سپر و نشان افتخار تو است.»

این نقاشی، پنجمین دیوارنگاری از کمپین «#جرم نیست» در هارلم است. هدف از این پروژه، اطلاع رسانی و ارتقای آگاهی در خصوص تبعیض تحصیلی در ایران است زیرا بهاییان ایران از حق تحصیل و تدریس در دانشگاه منع می شوند. از این گذشته، آن ها با بی عدالتی ها و فشارهای دیگری نیز مواجه هستند؛ از جمله اعدام، بازداشت های خودسرانه، ایجاد حریق های عمدی، سرقت، هتاکی و توهین از جانب رسانه های حکومتی و رهبران دینی که همه صرفاً به دلیل اعتقادات مذهبی بهاییان رخ می دهد. 

تا آخر تابستانِ امسال، 15 دیوارنگاری در سراسر هارلم اجرا خواهد شد. این دیوارنگاری ها در آستانه اجلاس عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر کار می شود که به مناسبت آن، نیویورک میزبان ۱۵۰ تن از سران کشورهای جهان، از جمله حسن روحانی، رییس جمهوری ایران خواهد بود.

برک در توضیحاتی که به «ایران‎وایر» داده، گفته است که می خواسته در این نقاشی، عشق خود به فرزندش و نیز عشق آن مادر به کودکش را با عشقی که بهایی ها در ایران به مذهب خود دارند، هم‎تراز تصویر کند. گل ها در این نقاشی، نماد بهاییان هستند. برک می گوید معمولاً آدم ها فکر می کنند این گل ها، یعنی گل های «لادن»، علف هستند. ولی برک در نقاشی خود این گل ها را گنجانده است تا نشان دهد مسایلی که خیلی ها فکر می کنند زشت و آزاردهنده هستند، می توانند زیبا باشند؛ برای خود اسمی، تاریخ و سرگذشتی و معانی نمادینِ تاریخی دارند.

برک می گوید: «دوست دارم در کارهایم از علف ها استفاده کنم. در این دیوارنگاری، گل لادن کار کرده ام که از واژه "tropaeolum"، به معنای "نشان افتخار" می آید.»

گیاه شناسی که این نام را روی این گیاه گذاشته، به این دلیل این نام را انتخاب کرده که برایش یادآور یکی از سنت ها و رسوم رومی ها بوده است. طبق این رسم، فاتحان جنگ، سپرها و زره های لشکر شکست خورده را به مثابه یک نشان افتخار، روی هم می انباشتند تا پیروزی خود را جشن بگیرند. در نظر آن گیاه شناس، گلبرگ های این گل شبیه سپرهایی هستند که به خون آغشته شده اند.

برک می گوید: «بهایی ها را که می شناسید؟ آن ها مثل علف هستند.»

برک با این جمله می خواهد نگاه حکومت ایران را به این اقلیت مذهبی بازگو و منتقل کند. در ادامه می گوید: «ولی واقعاً این طور نیست. آن ها واقعیت داشته و اسمی واقعی برای خود دارند. گیاه هستند، انسان هستند.»

به نظر برک، گل لادن نماد دقیقی است از نفرت ها و آزار و اذیت هایی که اقلیت ها در ایران، از جمله بهایی ها متحمل می شوند: «تصمیم می گیرید به آن ها علف بگویید ولی فقط به این دلیل که جهل به شما اجازه نمی دهد که از زبان و کلیشه های خود فراتر بروید.»

برک می گوید گل های کوچک را هم دوست دارد چون نماد سپر و نقش محافظ آن هستند و یادآور عشقی که مادر به فرزندش دارد؛ و این چیزی است که در دیوارنگاری هم تصویر شده است: «مادر از فرزند کوچک خود محافظت می کند و از طرفی، واقعاً به وجود او افتخار می کند. پس هم سپر است و هم نشان افتخار.»

تعابیر و تفاسیر برک از اثر هنری خود به همین جا تمام نمی شوند. او از عموم مردم می خواهد تا درباره کار نظر بدهند و به او کمک کنند: «چیز جالب و با حال درباره هنر خیابانی، همین است. مردم نظرات خود را با من در میان می گذارند... این از مزایای کار در فضای عمومی است. نظرات مردم به همان اندازه نظرات خود من معتبر هستند. خیلی وقت ها پیش می آید که می گویند این اصلاً آن معنا را نمی رساند. من هم می بینم که خب، راست می گویند. اصلاً آن طور به آن فکر نکرده بودم.»

«کارولین الکساندر»، مدیر مرکز آموزشی هریت تابمن نیز تعبیر خودش را از این نقاشی با ما در میان گذاشت: «این کار، نمادی است از هریت تابمن و یکی از بچه هایش وقتی می خواستند او را برای برده داری ببرند.»

توضیح می دهد که او هریت تابمن، این مدافع الغای برده داری و نماد حقوق بشر را همان قدر محافظ و مراقب می داند که مادری که فرزندش را در آغوش می کشد.

«فورارد تیت»، عابری که از کنار کار رد می شود و در واشنگتن آشپز است، درباره این دیوارنگاری چنین می گوید: «آدم را به فکر فرو می برد. آموزش از همان زمانی شروع می شود که در آغوش پدر و مادر خود هستیم.»

او اضافه می کند که این گل ها شبیه گل ختمی هستند و یک شروع جدید را بازنمایی می کنند.

«چکاشا راشاد»، دانشجوی دکتری در «آکادمی ورزش امریکا» در آلاباما، کمی رو به روی کار ایستاد و عکس هایی گرفت. او نظرش را این طور بیان کرد: «به نظر من، آموزش نمی گذارد کسی از شما سوء استفاده کند. کمک تان می کند. سپری است که وقتی وارد جامعه شدید، از شما محافظت می کند. زندگی یک بازی است و به همین دلیل، همیشه دارید بازی می کنید و قدرت دفاع شما وابسته به دانش و معلومات شما است.»