بحران برق در عراق؛ فساد گسترده و وابستگی به ایران

تمام شهرها و استان‌های عراق، به‌ جز اقلیم کردستان این کشور، از سال ۲۰۰۳ تا کنون، همواره با فرا رسیدن فصل تابستان شاهد قطع پی‌درپی برق بود‌ه‌اند.

کاهش مدت دسترسی مردم به برق در این فصل موجب اعتراض و تظاهرات شده است. قطعی برق در مناطقی مانند فرات میانه و استان‌های جنوبی به روزانه ۸ الی ۱۰ ساعت و در بغداد به ۵ تا ۱۲ ساعت می‌رسد.

در پی وخیم‌تر شدن این بحران، هیئت‌رییسه مجلس نمایندگان عراق کمیته‌ای را تشکیل داده است تا درباره قراردادهای وزارت برق این کشور از سال ۲۰۰۳ تا کنون، نقص پیوسته در شبکه برق و وجود شبهه فساد اداری و مالی تحقیق کند.

فساد باعث گسترش بحران برق شده است

به گفته «احمد الملا طلال»، سخنگوی دولت عراق، در یک برنامه تلویزیونی، «بحران دائمی برق، ناشی از فساد بوده است. از سال ۲۰۰۳ تا کنون ۶۰ میلیارد دلار برای حل این مشکل اختصاص یافته، ولی هیچ نتیجه‌ای نداشته است.»

از سوی دیگر، «لؤی الخطيب»، وزیر سابق برق عراق، در گفتگو با «ایران‌وایر»، اتهامات وارده توسط الملا طلال را تکذیب کرد. او گفت: «دولت سابق، موافق به اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره از سال ۲۰۱۲ تا کنون شده و یک توافق‌نامه اجرایی را با شرکت آلمانی "زیمنس" و قراردادی نیز با شبکه برق خلیج امضا کرده است.» هرچند نوری از اقدامات نتابیده است.

قاضی «رحيم العكيلی»، رییس هیئت مبارزه با فساد اقتصادی، نیز در گفتگو با ایران‌وایر به این موضوع اشاره کرد که سه بخش برق، تسلیحات و نفت در عراق بیش از حوزه‌های دیگر به فساد و آلت دست بودن مشهورند. او گفت: «فساد در سه بخش یادشده، فردی و داخلی نیست، بلکه به بودجه برنامه‌های سیاسی و منطقه‌ای ربط دارد. هیچ‌کس نیز قادر به مواخذه افراد فاسد و پیگیری پرونده آن‌ها نیست، چون از حمایت سیاسی و منطقه‌ای برخوردارند.»

در این زمینه «تيهم السامرائی»، وزیر برق در دولت «اياد علاوی»، به خبرنگار ایران‌وایر گفت: «"نوری المالکی"، نخست‌وزیر اسبق، باید به پرسش‌ها درباره دلایل شکست پروژه‌های برق در عراق پاسخ دهد.»

وابستگی به ایران

پیش از این «قاسم الفهداوی»، وزیر برق پیشین عراق، در مصاحبه با رسانه‌های این کشور گفته بود: «دولت ایران مانع امضای یک قرارداد بسیار خوب بین عراق و عربستان سعودی برای واردات انرژی از این کشور شده است. وزیر انرژی عربستان سعودی به من پیشنهاد تامین شش ماه سوخت رایگان، خرید گاز از عراق، فرآوری آن در شرکت "آرامکو" و فروش مجدد به ما در ازای ۲ سنت در کیلووات‌ساعت را داد.»  گفتنی است، ایران برق را به قیمت ۹ سنت/کیلووات‌ساعت به عراق می‌فروشد.

الفهداوی همچنین گفت: «"حيدر العبادی"، نخست‌وزیر سابق عراق، از پیشنهاد سعودی‌ها استقبال و هیئتی از وزارت برق را به ریاض اعزام کرد. اما بعدها مشخص شد که ایران افراد وابسته به خود در عراق را وادار کرده تا به نخست‌وزیر فشار بیاورند و مانع همکاری او با سعودی‌ها شوند.» الفهداوی اما به‌ رغم تماس‌های مکرر خبرنگار ایران‌وایر، حاضر به افشای نام طرف سیاسی ممانعت‌کننده از امضای قرارداد با عربستان سعودی نشد.

در همین راستا، «مشعان الجبوری»، از مسئولین ائتلاف سنی «القرار» عراق، در توییتر خود اظهارات قاسم الفهداوی درباره سخاوتمندانه‌ دانستن پیشنهاد عربستان و نقش مخفیانه ایران در جلوگیری از قرارداد را بسیار خطرناک دانسته است. 

از سوی دیگر، به گزارش «خبرگزاری فارس»، «رضا اردکانیان»، وزیر انرژی ایران، در دیدار با همتای عراقی خود در تهران در ژوییه گذشته، در مورد امضای دو قرارداد در زمینه بهبود و توسعه شبکه برق این کشور و کاهش اتلاف انرژی در شبکه توزیع دو استان کربلا و نجف به توافق رسید.

پروژه اتصال برق

«علی علاوی»، وزیر مالی عراق، ماه مه گذشته در توییتر خود نوشت که دولت این کشور با پادشاهی سعودی در زمینه اتصال دوجانبه برق و ارتقای سطح قراردادها در حوزه انرژی توافق کرده است. او افزود: «در دیدار با "عبدالعزيز بن‌ سلمان"، وزیر انرژی عربستان سعودی در ریاض، پیرامون افزایش سرمایه‌گذاری، مشارکت در تامین مالی پروژه‌های تولید، انتقال و توزیع انرژی برق سنتی و پیشرفته در عراق به توافق رسیدیم.»

علاوه بر این، سفارت آمریکا در بغداد نیز بار دیگر بر حمایت کامل کشورش از پروژه اتصال برق بین عراق و کشورهای خلیج تاکید کرده و گفته واشینگتن به تعهد خود برای تسهیل در اجرای آن و ارائه هرگونه کمکی در صورت نیاز پای‌بند است.

در این زمینه، «احمد موسى»، سخنگوی وزارت برق عراق، نیز به ایران‌وایر گفت: «هشتاد درصد مقدمات لازم برای واردات نخستین بسته انرژی از خلیج صورت گرفته است و بر این اساس در اکتبر آینده ۵۰۰ مگاوات برق به بصره داده خواهد شد. هرچند طرف خلیجی به علت شیوع ویروس کرونا در اجرای طرح تاخیر کرده است.»

او به تعهد طرف خلیجی، از جمله کشیدن خط برق از شمال به جنوب کویت برای وصل آن به ایستگاه «فاو» نیز اشاره و تاکید کرد که در صورت آغاز مجدد کار، این پروژه ۱۲ الی ۱۴ ماه زمان نیاز دارد تا بتواند ۵۰۰ مگاوات برق به عراق وارد کند.