از شلیک موشک‌های سپاه پاسداران به سوی هواپیمای مسافری اوکراینی ۳۰۴ روز می‌گذرد و سازمان هوانوردی وابسته به سازمان ملل هشدار داد که ایران نتیجه تحقیقاتش را زودتر در اختیار این نهاد بگذارد.
***
سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی، موسوم به «ایکائو»، می‌گوید با توجه به حداکثر مهلت که ۱۲ ماه است، از ایران خواسته شده در ارائه نتیجه تحقیقاتش درباره سرنگونی هواپیمای خطوط هوایی اوکراین شتاب کند.
ایکائو نهادی وابسته به سازمان ملل است که شورای مدیریتی آن شامل ۳۶ کشور است.
«سالواتوره شیاکیتانو»، رئیس شورای ایکائو، روز جمعه به اعضای این شورا گفت: «چندین جلسه با نماینده ایران داشته‌ایم و به مقام‌های ایران هشدار داده‌ایم در تحقیقات حادثه تسریع کنند.»
با این حال «فرهاد پرورش»، نماینده ایران در این سازمان، به رویترز گفت کار تحقیق به پایان رسیده و در حال ترجمه است تا به ایکائو ارائه شود.
مشخص نیست این تحقیق را چه نهادی در ایران انجام داده و به چه نتایجی رسیده است. مقام‌های ایران تاکنون درباره آن سکوت پیشه کرده‌اند.
ایکائو تیمی از کارشناسان خود را مامور کمک به تحقیقات کرده اما هنوز مجرای حقوقی برای دخیل شدن این کارشناسان فراهم نشده است.
هیات اوکراینی که حدود دو هفته پیش برای برگزاری دور دوم مذاکرات به تهران رفته بود پس از بازگشت اعلام کرد طرف ایرانی وعده داد که گزارش تحقیقاتش را به زودی منتشر می‌کند. با این حال پس از گذشت دو هفته هنوز گزارشی ارائه نشده است.
سرنگونی این هواپیما در ۱۸دی۱۳۹۸ لحظاتی پس از برخاستن‌اش از «فرودگاه امام خمینی» تهران صورت گرفت. ساعاتی پیش از آن سپاه پاسداران به تلافی کشته شدن «قاسم سلیمانی» در عملیات آمریکا، اقدام به شلیک موشک‌هایی به پایگاه نظامی آمریکا در عراق کرده بود.
ایران می‌گوید از آنجا که احتمال می‌داده آمریکا پاسخی نظامی به این موشک‌پراکنی بدهد، شرایط آمادگی دفاعی در کشور در بالاترین سطح بوده است. با وجود این، آسمان ایران در آن موقعیت همانند روزهای عادی به روی هواپیماهای غیرنظامی باز بود و خطوط هوایی هیچ اطلاعی از وضعیت نداشتند.
مقام‌های اوکراینی می‌گویند در جریان مذاکرات با ایران همواره تاکید کرده‌اند «اول حقیقت، سپس غرامت».
بحث‌های مربوط به غرامت چندین بار با واکنش اوکراین روبه‌رو شده اما در تازه‌ترین تحول، روز پنجشنبه یک مقام وزارت خارجه اوکراین اعلام کرد گفت‌وگویی با سفیر ایران در کی‌یف صورت گرفته و نتیجه مثبت بوده است.
«یوهِـن انین»، مسئول رسانه‌ها در وزارت خارجه اوکراین، به خبرگزاری اینترفکس گفت مذاکراتی با «منوچهر مرادی»، سفیر ایران در کی‌یف صورت گرفت و این مقام ایرانی از آمادگی کشورش برای پذیرش کامل مسئولیت سرنگونی و همچنین حل شدن مساله پرداخت غرامت خبر داد.
با این حال دو هفته پیش و به دنبال بازگشت هیات اوکراینی از تهران، دادستانی اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد مقام‌های ایران از بازداشت شش نفر در این پرونده خبر داده‌اند که حداکثر مجازاتی که در انتظار آنهاست سه سال زندان است.
بیانیه دادستانی اوکراین جزئیات دیگری ارائه نکرده بود اما اشاره به حداکثر سه سال زندان می‌تواند به معنی ارجاع به ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی باشد که می‌گوید در صورتی که «قتل غیرعمد» به واسطه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم رعایت نظامات واقع شود، مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران مسئولیت شلیک به هواپیمای مسافربری را پذیرفته اما اعلام کرده که این شلیک بر اثر «خطای انسانی» و به دلیل اشتباه اپراتور پدافند هوایی بوده است.
به این ترتیب به نظر می‌رسد سازمان قضایی نیروهای مسلح پرونده را در چارچوب قتل شبه عمد بررسی خواهد کرد.
با این حال پرسش‌های متعدد همچنان پابرجاست: آیا فقط شش نفر در ساقط کردن هواپیمای اوکراینی مقصرند؟ آیا باز گذاشتن آسمان ایران به روی هواپیماهای غیرنظامی در آن شرایط اقدامی عامدانه محسوب نمی‌شود؟ آیا جمع کردن گروه بزرگی از افراد در مقر رهبری آیت الله «علی خامنه‌ای» در حالی که به گفته فرمانده هوافضای سپاه آن محل به بمباران تهدید شده بود، ایجاد یک سپر انسانی نیست؟ آیا باز گذاشتن آسمان ایران و جمع کردن غیرنظامیان در یک هدف نظامی احتمالی، هردو با انگیزه استفاده شهروندان غیر نظامی برای جلوگیری از یک حمله نظامی نبوده است؟
ایران ابتدا سه روز شلیک به این هواپیما را انکار می‌کرد و در نهایت نیز زیر فشار بین‌المللی کانادا و اوکراین سرنگونی آن را پذیرفت.
همچنین بلافاصله پس از سرنگون شدن هواپیما، بر خلاف مقررات بین‌المللی، فورا و پیش از آنکه نمایندگان اوکراین و کشور سازنده هواپیما یعنی آمریکا در صحنه حاضر شوند، محل سقوط را با ماشین‌آلات سنگین صاف کرد و شواهد را از بین برد.
پس از آن نیز به مدت شش ماه مانع بازخوانی جعبه سیاه هواپیما شد. زمانی که اطلاعات این جعبه استخراج شد تازه معلوم شد که ایران دو موشک به سوی هواپیما شلیک کرده بود که تا آن زمان جمهوری اسلامی آن را اعلام نکرده نبود.
انگیزه این اقدامات در کنار آزار خانواده قربانیان هواپیما در ایران با هدف منع آنان از پیگیری موضوع، ابهامات بیشتری را پدید آورده است.
حالا در آستانه سالگرد سرنگونی این هواپیما، شورای ایکائو از ایران خواسته نتیجه تحقیقاتش را سریع‌تر ارائه دهد.
پس از ارائه گزارش ایران، اوکراین می‌تواند آن را بپذیرد یا با استناد به دلایل فنی، آن را رد کند. در صورت دوم اوکراین می‌تواند رسما به شورای ایکائو شکایت کند.
شورای ایکائو همانند یک داور بین‌المللی موضوع را بررسی خواهد کرد و صورتی که تشخیص نقایصی در گزارش وجود دارد از ایران خواهد خواست آن را تکمیل کند.
خودداری ایران از همکاری کامل با اوکراین و شورای ایکائو این حق را برای اوکراین به وجود می آورد که موضوع را در دادگاه‌های بین المللی مطرح کند.
در حال حاضر گروهی از خانواده های قربانیان در دادگاه های آمریکا و کانادا شکایت‌های کیفری علیه مقام های جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده اند که هنوز رسیدگی به آنها آغاز نشده است.
مطالب مرتبط:
استفاده از پامنبری‌های خامنه‌ای به‌عنوان سپر انسانی برای جلوگیری از حمله امریکا
۱۰۰ روز گذشت؛ چرا ایران جعبه سیاه هواپیمای ساقط شده را تحویل نمی‌دهد؟
شکایت کانادا از خامنه‌ای و فرماندهان سپاه بابت سرنگونی هواپیما چه پیامدی دارد؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر