کمبود داروهای مهم بیماران کلیوی؛ رنج مضاعف

سمیه خرمن‌دار، شهروندخبرنگار، اراک

برخی داروی مهم بیماران کلیوی در ایران در چند ماه اخیر در شرایطی کمیاب شده‌اند که جایگزین کردن داروهای ایرانی برای بسیاری از این بیماران مقدور نیست. «علیرضا خباززاده»، رئیس هیئت‌مدیره «انجمن بیماران کلیوی»، روز ۲۸ آبان ماه به «سلامت‌نیوز» گفت: «برخی بیماران کلیوی به دلیل استفاده از داروهای تولید داخل دچار مشکلات خاصی می‌شوند.»
یک شهروند‌خبرنگار در گفت‌وگو با بیماران کلیوی و متخصصان درباره رنج مضاعف این بیماران در روزهای اخیر نوشته است.
***
«بعد از شش ماه که در صف پیوند کلیه قرار داشتم، بالاخره پنج ماه پیش پیوند انجام شد.» این‌ها بخشی از صحبت‌های «محمد علی» ۲۴ ساله از اراک است. آب دهانش را قورت می‌دهد و می‌گوید: «شرمنده روی پدر و مادرم هستم. آن‌ها برای این پیوند و برگشتن سلامتی من واقعا زجر کشیدند. مدت‌ها در صف پیوند پیر شدند، حالا هم می‌بینم که استرس کمبود دارو دارد آن‌ها را از پا در می‌آورد.»
گزارش‌های منتشرشده در چند روز اخیر نشان می‌دهند که داروهای مهم بیماران کلیوی به شدت کمیاب شده‌اند و این بیماران را با رنج و استرس مضاعف رو‌به‌رو کرده است. علیرضا خباززاده، رئیس هیئت‌مدیره انجمن بیماران کلیوی، به پایگاه خبری «سالم خبر» گفته است: «در حال حاضر بیماران پیوندی با کمبود داروهای سلسپت، مایفورتیک، ATG. Penlantus ،novorapid و Plavix روبه‌رو هستند. این داروها یا در سطح کشور بسیار کمیاب هستند و یا به طور کلی موجود نیستند.»
محمد علی می‌گوید: «اکثر بیماران دیالیزی بعد از پیوند کلیه با تجویز پزشک یکی از دو داروی اصلی سوئیسی سلسپت و مایفورتیک را استفاده می‌کنند و برای جلوگیری از پس زدن کلیه تا آخر عمر نیازمند مصرف این داروها هستند. با توجه به ترس و نگرانی از پس زدن کلیه، ریسک تغییر دارو را هم نمی‌پذیرند. سلسپت که داروی اصلی بیماران پیوند کلیه و مورد تجویز بیشتر پزشکان است، در روزهای کرونایی با کمبود خیلی زیاد مواجه شده است و در این شرایط پزشکان بر خلاف میل باطنی و توصیه خود مبنی بر تغییر ندادن دارو، به ناچار داروی مایفورتیک را تجویز کردند، اما حالا داروی مایفورتیک نیز کمیاب شده است.»
به گفته محمد علی حالا پزشکان به اجبار داروی مشابه تولید داخل را که «سیتوگان» نام دارد، برای بیماران تجویز می‌کنند. او می‌گوید: «البته نه پزشکان و نه بیماران هیچ‌ کدام به این دارو اعتمادی ندارند. خلاصه این که این روزهای ما بیماران پیوندی به جای آرامش بعد از پیوند، با اضطراب و بی‌دارویی می‌گذرد و مسئولین آن‌قدر مشکل دارند که رسیدگی به مسئله ما گویا هیچ جایی در لیست کارهایشان ندارد.»
یک دکتر فوق‌تخصص کلیه ساکن تفرش در مورد کمیاب شدن داروهای بیماران پیوند کلیوی این طور می‌گوید: «کاملا حق با بیماران است و کمیاب شدن دو داروی اصلی این بیماران یعنی سلسپت و مایفورتیک مشکلات زیادی ایجاد کرده است.» سری تکان می‌دهد و بعد از چند ثانیه سکوت، می‌گوید: «سلسپت نام تجاری مایکو فنولات و داروی سرکوب‌کننده ایمنی برای جلوگیری از رد پیوند اعضا است. مایفورتیک نیز دقیقا همین کارایی را دارد، ولی با کیفیت و میزان رضایت کمتر بیماران و هر دو دارو هم سوئیسی هستند. حالا در نبود این دو دارو، یک داروی ایرانی با همین کارایی وجود دارد به نام سیتوگان که نه تنها کیفیت دو داروی سوئیسی را ندارد، بلکه تغییر مصرف از سلسپت و مایفورتیک به سیتوگان در بیشتر مواقع باعث پس زدن پیوند کلیه توسط بدن بیمار می‌شود. حالا شما به من بگویید من به عنوان پزشک به بیمارم که با هزار امید و آرزو و بعد از کلی هزینه و دیالیز و رفت و آمد پیوند کلیه کرده است، چه جوابی باید بدهم و چه دارویی برایش تجویز کنم؟»
«رضا» که مدیر یک داروخانه در اراک است، می‌گوید: «کمبود این دو دارو به دلیل تامین نشدن ارز دولتی برای واردات این داروها است و برای واردکننده هم وارد کردن دارو با ارز نیمایی مقرون به صرفه نیست و نمی‌تواند با آن قیمت داروی خود را در بازار توزیع کند.»
او در ادامه این‌طور می‌گوید: «البته عمده این مشکلات برای بیماران خارج از شهر تهران است. چون در تهران با توجه به فروش قاچاق دارو، همیشه برای عده‌‌ای که پول چندین و چند برابر می‌دهند، داروی مورد نیازشان وجود دارد. اما این اتفاق در سایر شهر‌ها نمی‌افتد و اکثر بیماران پیوندی با توجه به بیماری‌شان شغل ثابتی ندارند و یا از طبقه مرفه جامعه نیستند و حتی اگر از طریق قاچاق‌چیان دارو، امکان تامین آن را داشته باشند، با توجه به هزینه‌های گزاف درخواستی قاچاق‌چیان، امکان خرید دارو را ندارند.»
پدر «رکسانا» هم حدود یک سال پیش پیوند کلیه انجام داده است. او می‌گوید با توجه به سختی دیالیز و پیوند به هیچ وجه حاضر به تغییر دارو نیستند. رکسانا در این زمینه می‌گوید: «داروخانه‌ها که به راحتی قبل از این که جمله‌‌ام تمام شود، می‌گویند نداریم، اما بخش جالب ماجرا این است که داروخانه‌های ویژه "هلال احمر" و حتی انجمن بیماران کلیوی هم دارویی برای توزیع ندارند.» مکثی می‌کند و در ادامه می‌گوید: «هر جایی که فکرش را بکنید، رفته‌‌ام. تمام خیابان ناصرخسرو و همه کسانی را که دارو می‌فروشند، می‌شناسم. فقط یک نفر قول داده است که فردا یک بسته برایم بیاورد و سه‌میلیون تومان هم بگیرد. ما هر ماه که این دارو را از انجمن بیماران کلیوی می‌گرفتیم، صدو‌بیست‌هزار تومان پرداخت می‌کردیم. حالا اگر طرف فردا دارو را بیاورد و خود سلسپت واقعی باشد. یک بسته پانصد میلی‌گرمی این دارو که پنجاه عدد قرص دارد، با توجه به مصرف دو عدد در روز، فقط برای بیست‌و‌پنج روز مصرف، پدرم را تامین می‌کند و به یک ماه هم نمی‌رسد.» دستش را روی سرش را می‌گذارد و می‌گوید: «واقعا نمی‌دانم ماه بعد را باید چه کنیم؟»