بهمن ماه ۱۳۴۹ مجله‌ای به نام «این هفته در تهران» انتشار اولین نسخه فارسی خود را آغاز کرد. این مجله را نخستین نشریه «پورن» در ایران می‌دانند. «جواد علامیر»، مدیر این نشریه که تحصیل‌کرده اروپا بود، پس از انفجار دفتر مجله که در سال ۱۳۵۱ روی داد، انتشار «این هفته» را متوقف کرد. بعد از آن به شکل رسمی هیچ رسانه ایرانی به طور رسمی در این حوزه برای فارسی‌زبان‌ها فعالیت نکرد. در نتیجه، بررسی آثار این نشریات در فضای ایران هرگز ممکن نبود و بحث‌های جدی‌تر مانند تفاوت پورنوگرافی، اروتیسیسم و عکاسی برهنه (Nude) بیشتر معطوف به حوزه رسانه‌های غربی بوده است.
بعد از انعکاس مطلب «نیویورک تایمز» درباره سایت «پورن‌هاب» در ایران‌وایر و برخی سایت‌های فارسی‌زبان، این موضوع بار دیگر مطرح شد. در این گزارش، یک عکاس ایرانی که در سال‌های گذشته عکاسی چندین پروژه در ژانر برهنه را بر عهده داشته، از تجربه‌اش می‌گوید.
***
«ناصر کیان‌ارثی»، ۳۶ ساله، زاده شیراز و دانش‌آموخته رشته عکاسی از دانشکده Sint-Lukas بلژیک است. او در پاسخ به این پرسش که چه تفاوتی بین عکاسی برهنه و پورنوگرافی وجود دارد، به ایران‌وایر می‌گوید: «در عکاسی ”نود”، برهنگی به معنی پذیرفتن بدن انسان به همان شکلی‌ست که هست. عکاسی نود برای خود من در روزهایی ابتدایی این بود: بدن را به عنوان جزیی جدایی‌ناپذیر از هر چیزی که در جهان وجود دارد، بپذیرم. صنعت «پورن» بدن را به مانند ماشینی صنعتی عرضه میکند که محصول‌اش خارج شده از آن شهوت ناب است.»
او می‌افزاید: «در عکاسی نود، عکاس به فرم و خلق اهمیت می‌دهد که صرفا میل جنسی در آن اولویت یا محور نیست اما عکاسی پورن، با اینکه تجارتی بزرگ است، هدفش فقط رسیدن به لذتی جنسی است. در عکاسی برهنه یا همان نود، عکاس به بدن نگاهی مفهومی دارد و با استفاده از استعاره به چیزی می‌رسد که در نهایت سبب می‌شود به این نوع عکاسی بگوییم هنر.»
فرق هنر با تجارت
ناصر کیان‌ارثی عکاسی برهنه را دارای الفبایی مانند شعر می‌داند و می‌گوید: «شما به عنوان شاعر در شعر‌هایتان با استعاره و ایهام، مفاهیمی را به مخاطب عرضه می‌کنید؛ عکاسی نود هم دقیقا با ایهام سرکار دارد. عکاس به بدن با استفاده از مفاهیم و نحوه برخوردی که با بدن مدل دارد تلاش میکند بین خودش و مخاطب به زبانی مشترک برسد. هنرمند در عکاسی نود با استفاده از مفاهیم، هدف یا مفهومی را رمز‌گذاری‌هایی میکند و با بهره گیری از نور و رنگ و شکل بدن، نشانه‌هایی را برای مخاطب می‌گذارد که بتواند رمز‌گشایی یا ترجمه کند.»
مولفه دیگری که در عکاسی برهنه وجود دارد و در پورنوگرافی دیده نمی‌شود، پرداختن به مسايل اجتماعی، سیاسی و انسانی‌ست. کیان‌ارثی می‌گوید: «یک مثال می‌زنم، مثلا من خودم در عکس‌هایم بیشتر به دنبال اعتراض یا پرداختن به ضداخلاق‌های جامعه‌ای هستم که در آن متولد شده‌ام. در حالی که عکاسی پورن اصلا کاری به اینکه در سوریه یا نمی‌دانم فلان کشور افریقایی الان چه اتفاق سیاسی‌ای افتاده ندارد. خبر و جنگ در جهان برایش اهمیتی ندارد، احساس و عاطفه انسانی جایگاهی در آن ندارد، به اعدام و شکنجه آدم‌ها توسط حکومت‌ها بهایی نمی‌دهد اما عکاسی نود این‌گونه نیست. ما عکاسی نود را یک هنر می‌دانیم در حالی که عکاسی پورن به معنی واقعی کلمه «صنعت» است. در عکاسی پورن اندام به عنوان یک کالا انتخاب می‌شود و این کالا هرچه تراشیده‌تر باشد قیمتی‌تر است در حالی که در هنر نود این‌گونه نیست، عکس‌ها و پروژه‌هایی هستند که مدل‌های مرد یا زنی که در آن پروژه‌ها از آن‌ها استفاده شده اصلا با هیچ معیاری نمی‌شود به آن‌ها گفت زیبا؛ اما وقتی عکس را می‌بینیم چنان به وجد می‌آییم که گویا تمام معانی در جهان، تا پیش از این عکس اشتباه بوده است. می‌خواهم بگویم با اینکه مرز نازک و ناچیزی بین‌شان است اما یک جهان فاصله بین عکاسی نود و پورن وجود دارد.»
در ایران به هر دو می‌گویند «مبتذل»
اما در ایران به دلیل وجود نگاه مذهبی_سنتی یا قوانینی که جمهوری اسلامی دارد، هم عکاسی برهنه را مبتذل می‌دانند و هم پورنوگرافی را. کیان ارثی معتقد است که مبتذل نامیدن عکاسی برهنه، به دلیل فقر فرهنگی و عدم درک عمومی از هنر برهنه است: «البته این را هم بگویم اصلا نمی‌خواهم صنعت پورن را زیر سوال ببرم و یا بگویم بی‌ارزش است چون اصلا این‌گونه نیست، اگر بی‌ارزش بود به یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های جهان بدل نمی‌شد اما هنر نیست. در صنعت پورن موضوع تقاضا و عرضه است. یک نکته مهم که تفاوت بین این دو ژانر را نشان می‌هد «تاثیر» است. مبنای هر دو بدن است اما تاثیرگذاری‌شان در تربیت ذهن مخاطب است که فرق میکند. لذت جنسی به تنهایی رخداد منفی یا بدی نیست، ترجمه احساسات و نیازهای هر موجود زنده‌ایست اما در صنعت ”پورن” مخاطب را بدون هیچ ملاحظه‌ای یا کارکردی فکری به لذت جنسی دعوت میکند. در عکاسی نود وقتی مخاطب عکس را ترجمه میکند به لذت جنسی نمی‌رسد چون هدف این نبوده است. خیلی‌ها بی‌پروایی در عکاسی نود را با برهنگی در عکاسی پورن یکی می‌دانند در حالی که اصلا یکی نیست.»
در اروپا که این ژانر هنری در جامعه و قوانین اساسی منعی ندارد، چه نکاتی باید از جانب عکاس و مدل رعایت شود؟ ناصر کیان‌ارثی در این مورد می‌گوید: «قراردادهای رسمی وجود دارد که وکلای مشخصی این قرارداد‌‌ها را بر اساس تعریفی که عکاس از پروژه برای آن شرح داده، تنظیم میکند. سخت‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده‌ها در برخی از دادگاه‌ها همین پرونده‌های هنر نود و صنعت پورن است. چرا که من به عنوان عکاس با بدن که سرمایه و هویت یک انسان است سروکار دارم. در قراردادهای ما همه چیز از جزیی‌ترین تا کلی‌ترین موارد نوشته و به تایید و امضا دو طرف می‌رسد.»
او می‌افزاید: «چند سال پیش بعد از اتفاقی که در ایران برای یک زن رخ داده بود تصمیم گرفتم که یک پروژه عکاسی داشته باشم. در آن پروژه می‌خواستم خفگی، خفقان و فشارهایی را که بر زنان ایران در جامعه مردسالار تحمیل شده، به مخاطب غیر‌ایرانی نشان بدهم. اغلب غیر‌ایرانی‌ها اصلا از بلاهایی که سر زنان ایران می‌آید خبر ندارند. آن زمان هنوز هیچ کس خبر نداشت که در ایران زنان اجازه رفتن به استادیوم‌های ورزشی را ندارند. پروژه‌ای شروع کردم با این موضوع، برای یکی از کادرها باید زنی را در کیسه پلاستیکی می‌گذاشتم، در کیسه را می‌بستم و بعد شروع به عکاسی می‌کردم. بدون تردید مدل باید برای مدتی در کیسه می‌ماند تا من کادر مطلوب و نور و مابقی چیزهایی را که باید آماده کنم و بعد عکسم را بگیرم. چندین ساعت با وکیل حرف زدیم، بعد باید مدلی را پیدا می‌کردیم که هیچ گونه بیماری تنفسی یا هیچ چیز دیگر نداشته باشد تا مبادا صدمه‌ای بییند یا اینکه بعد از لحاظ قانونی دچار مشکل شویم.»
در سال‌های گذشته به صورت غیر‌رسمی در ایران عکاسی نود بین جوانان محبوبیت چشم‌گیری داشته است. اما این ژانر و محبوبیتش بی‌خطر هم نیست. عکاس و مدل در صورتی که شناسایی شوند از سوی مقامات امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.
مطالب مرتبط:
کودکان پورن‌هاب؛ روایت نیویورک تایمز از زندگی‌هایی که یک وب‌سایت ویران کرد
تغییرات در وب‌سایت پورن‌هاب، به دنبال مقاله نیویورک تایمز
اعتیاد به تماشای پورن؛ یک دنیای خیالی قابل دسترس و البته مخرب
آیا بچه‌های ما هم پورن می‌بینند؟ چطور با کودکان در این باره حرف بزنیم؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر