امروز جمعه پنجم دی ۱۳۹۹، مدیران باشگاه «ماشین‌سازی» درهای ورزشگاه «بنیان دیزل» تبریز را به روی دوربین‌های صداوسیما بستند. این تصمیم با واکنش سازمان صداوسیما و تهدید سازمان لیگ به لغو تمامی بازی‌های خانگی ماشین‌سازی منجر شد.
آیا باشگاه‌هایی که بابت پخش رقابت‌های لیگ هیچ درآمدی از سازمان صداوسیما ندارند، محق به تحریم این سازمان و ممانعت از پخش بازی‌های خود توسط تلویزیون حکومتی ایران هستند؟
بند یک ماده ۲۲ فصل پنجم اساس‌نامه سازمان صداوسیما به صراحت می‌گوید: «فوتبال باید حتی برای پخش مسابقاتش به صداوسیما پول پرداخت کند.»
در عین حال، در ماده ۷۵ اساس‌نامه جدید فدراسیون فوتبال ایران که به تصویب هیات دولت نیز رسیده است، سازمان صداوسیما باید برای پخش مستقیم یا استفاده محتوایی از رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران، به باشگاه‌ها یا فدراسیون فوتبال مبلغی تحت عنوان «حق پخش تلویزیونی» بپردازد.
این خلاصه‌ای است از بازار آشفته در قوانین فوتبال ایران؛ فوتبالی که هزینه می‌کند، راه‌های درآمد قانونی خود را می‌بندند و طبق اظهارنظرهای مستقیم و غیرمستقیم، به دلیل «مسایل امنیتی»، امکان خصوصی‌سازی آن هم وجود ندارد.
***
تهدید به شکایت و سلب میزبانی
«سهیل مهدی»، سرپرست «کمیته برگزاری مسابقات» سازمان لیگ فوتبال ایران باشگاه ماشین‌سازی تبریز را تهدید کرده است که در صورت تکرار «تخلفات»، حق میزبانی این باشگاه را خواهد گرفت.
آن‌چه سهیل مهدی تخلف از قوانین می‌خواند، امتناع مدیران این باشگاه از حضور دوربین‌های سازمان صداوسیما به ورزشگاه بنیان دیزل تبریز بود.
«محمدرضا زنوزی»، مالک دو باشگاه «تراکتور» و ماشین‌سازی تبریز، به خاطر اختلافاتی که طی هفته‌های اخیر با برخی از برنامه‌های سازمان صداوسیما پیدا کرد، تمایلی به پخش مستقیم رقابت‌های تیم دوم خود، یعنی ماشین سازی نشان نمی‌داد.
از سویی دیگر، برخی رسانه‌ها نیز مدعی شدند که به دلیل قرار گرفتن ورزشگاه بنیان‌دیزل در «مجمتع صنعتی سلیمانی»، ورود و خروج‌ها باید از قبل توسط حراست این مجموعه هماهنگ می‌شد. اما کارمندان صداوسیما بدون هماهنگی به ورزشگاه رفته بودند.
سرپرست کمیته برگزاری مسابقات سازمان لیگ ایران اما این ادعا را رد کرده است: «ما از ۲۴ ساعت قبل متوجه تصمیم مدیران ماشین‌سازی شدیم. با آن‌ها رایزنی کردیم و موافقت کردند که دوربین‌ها وارد ورزشگاه بشوند.»
او لحنش را کمی هم تند کرده است: «تماشاگران را که به ورزشگاه راه نمی‌دهیم، اجازه پخش مستقیم هم ندهیم. خب چرا لیگ را برگزار کنیم؟»
مدیران فوتبال ایران می‌توانند سهیل مهدی را با این پاسخ پرسش‌گونه مواجه کنند: «از بلیت فروشی و آگهی‌های محیطی که سهمی نداریم، حق پخش تلویزیونی مسابقات را هم که نمی‌گیریم، چرا لیگ را برگزار کنیم؟»
سهیل مهدی تهدید کرده است که رفتار مدیران ماشین‌سازی را به مراجع قضایی خواهد برد.
هرچند که اساس‌نامه فدراسیون فوتبال ایران و همین‌طور تاکیدهای فیفا مبنی بر استقلال فوتبال از دستگاه‌های قضایی، این اجازه را به روی کاغذ به سازمان لیگ نخواهد داد.
باشگاه‌های ایران حق بستن درهای ورزشگاه به روی دوربین‌های صداوسیما را ندارند؛ حتی اگر حق پخش تلویزیونی آن‌ها طی سه سال گذشته پرداخت نشده باشد.
صداوسیما چه‌گونه خریدار متوقع و بی‌مزد رقابت‌های لیگ ایران شد؟
داستان کوتاه حق پخش
سال ۱۳۷۵ پرسپولیس در جام باشگاه‌های آسیا باید مقابل «آلیمای» قزاقستان قرار می‌گرفت. بازی رفت را سه بر صفر شکست خورده بود.
تا دقایقی پیش از آغاز بازی، صداوسیمای جمهوری اسلامی از اعلام پخش مستقیم آن خودداری می‌کرد. دقایقی قبل از سوت آغاز مسابقه، بیانیه‌ای توسط مجری «شبکه۳» خوانده شد: «پس از توافق سازمان صداوسیما و فدراسیون فوتبال برای برخورداری برابر از درآمدهای مسابقات فوتبال، این بازی به صورت مستقیم برای شما به نمایش درمی‌آید.»
«داریوش مصطفوی»، رییس وقت فدراسیون فوتبال پذیرفت که بخشی از درآمدهای آگهی‌های محیطی در ورزشگاه‌های فوتبال متعلق به سازمان صداوسیما است. چهار سال بعد، «محسن صفایی فراهانی» به عنوان رییس فدراسیون فوتبال ورق را برگرداند. او مقابل جریانی قرار گرفت که نه تنها برای پر کردن کنداکتورهای خود هزینه‌ای به فوتبال نمی‌داد که از فدراسیون و درآمد محدودش هم مبالغی مطالبه می‌کرد. سنت‌شکنی صفایی فراهانی با بردن طرح خود به مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۹ و تصویب آن، دعوای فدراسیون فوتبال و صداوسیما را به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشید.
اول بار در زمان ریاست محسن صفایی‌فراهانی، فدراسیون فوتبال ایران موفق شد حق پخش بازی دوستانه مقابل امریکا پس از جام جهانی ۱۹۹۸ را به یک شرکت آرژانتینی به مبلغ ۱۶۰ هزار دلار بفروشد. ۸۰ هزار دلار به صورت مستقیم به حساب فدراسیون ایران واریز شد.
محسن صفایی فراهانی سال ۱۳۸۰ به روزنامه «خبر ورزشی» گفت: «آقایان (مدیران باشگاه‌های «استقلال» و «پرسپولیس») رفتند با صداوسیما معامله کردند، بعد آمدند در فدراسیون و هیات رییسه، طرح حق پخش تلویزیونی را لغو کردند.»
یک سال بعد، «حسین کفعمی»، مدیرعامل وقت باشگاه «ذوب آهن» اصفهان و «سعید فائقی»، معاون اول پیشین سازمان تربیت بدنی هم چنین اتهامی را متوجه «علی فتح‌الله زاده» و «علی میرزایی»، مدیران وقت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس کردند.
در حقیقت، دو مدیر باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس با دریافت توافقی اندک، حق پخش فوتبال ایران را تا سال‌ها معاق کردند.
حق پخش شهریور سال ۱۳۸۹ و توسط «علی کفاشیان» به «قانون» تبدیل شد. مهرماه آن سال، در توافقی میان مدیریت سازمان صداوسیما، «محمود احمدی‌نژاد» رییس جمهوری وقت و همین طور فدراسیون فوتبال، مقرر شد فدراسیون فوتبال فقط برای یک سال ۲۳ میلیارد تومان به باشگاه‌های ایرانی پرداخت کند.
این‌جا اما قانون حرف نمی‌زند. آبان سال ۱۳۹۴، علی کفاشیان اعلام کرد که به دلیل «عدم تعهد» سازمان صداوسیما به توافق‌های مکتوب و پرداخت نشدن حقوق باشگاه‌ها، پیشنهاد ۱۸۰ میلیارد تومانی شبکه «بین اسپور» قطر را برای پخش تلویزیونی این مسابقات بررسی خواهد کرد.
یک هفته بعد، وزارت ورزش و جوانان مدعی شد به دلایل مسایل امنیتی، احتمال فروش حق پخش تلویزیونی به شبکه‌های خارجی منتفی است.
«محمود گودرزی»، وزیر وقت وزارت ورزش هم از توافق دو جانبه این وزارت‌خانه با سازمان صداوسیما برای دریافت حق پخش باشگاه‌ها خبر داد.
این‌که حق پخش باشگاه‌ها چه ارتباطی با وزارت ورزش داشت، مشخص نشد اما سال ۱۳۹۷ «مهدی تاج»، رییس مستعفی فدراسیون فوتبال ایران حق پخش تلویزیونی باشگاه‌ها را در خفا به سازمان صداوسیما هبه کرد. او با این روش، صاحب اختیاراتی ولو در حد نوشتن کنداکتورهای ورزشی برای صداوسیما شد.
وقتی باشگاه‌ها هیچ حقی ندارند
این‌جا قوانین صحبت نمی‌کنند. حتی اگر قرار بود قانون اجرا شود هم مشخص نبود که باید به کدام یک استناد کرد؛ قانون داخلی صداوسیما که از فوتبال مطالبه مالی دارد یا از اساس‌نامه فدراسیون فوتبال که باید لیگ را مانند یک برنامه تلویزیونی به صداوسیما بفروشد.
سهیل مهدی در مواجهه با ممانعت ۵۰ دقیقه‌ای از حضور دوربین‌های سازمان صداوسیما در مجموعه ورزشی بنیان دیزل، از سلب میزبانی، شکایت به مراجع قضایی می‌برد. پخش مستقیم این مسابقه کمتر از ۱۰۰ هزار بیینده داشت.
نکته قابل تامل در تعریف جدید قانون توسط سرپرست کمیته برگزاری مسابقات جایی است که او در نکوهش رفتار باشگاه ماشین‌سازی می‌گوید: «یک روز روی دوربین‌ها بحث می‌شود، شاید بعداً تیم میزبان بگوید ورزشگاه خودمان است و نمی‌خواهیم نورافکن روشن کنیم یا می‌خواهیم فلان سکوها را پُر نکنیم.»
او حتی به این موضوع آگاه نیست که باشگاه‌ها (نه در ایران که در سراسر جهان) محق در چگونگی، نحوه و میزان بلیت فروشی هستند. سازمان لیگ اما مدعی است که برای سکوهای ورزشگاه‌ها نیز سازمان لیگ تصمیم‌گیری می‌کند.
باشگاه‌های ایران پیش از کرونا هم حق دخالت در بلیت فروشی را نداشتند چون «حسام الدین مهدوی ابهری»، آقازاده «احمد مهدوی ابهری»، نماینده دوره‌های پنجم، هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی با شرکتی به نام «مبنا توسعه»، تمامی حقوق بلیت‌فروشی ورزشگاه‌های ایران را در انحصار خود درآورده بود.
باشگاه‌های فوتبال ایران می‌توانند مانع از ورود دوربین‌ها به ورزشگاه‌ها شوند چون طی سه سال گذشته حق پخش تلویزیونی دریافت نکرده‌اند. اما تصمیم آن‌ها را واژه‌های امنیتی خواهند شکست.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر