غرفه‌های میادین تره‌بار؛ به اسم شهدا و جانبازان، به کام نورچشمی‌ها

رودهن- منیره بهشتی، شهروندخبرنگار

قیمت بالای اجاره غرفه در میادین میوه و تره‌بار شهرها در سال‌های اخیر بارها بحث برانگیز شده است. حالا برخی صاحبان غرفه‌های بزرگ درصدد خالی کردن غرفه‌های استیجاری خود هستند. آن‌ها می‌گویند در شرایط شیوع کرونا و بدترشدن وضعیت اقتصادی، خریدهای مردم کمتر شده‌اند و توان پرداخت اجاره‌های بالای این غرفه‌ها را ندارند. داستان واگذاری این غرفه‌ها با اجاره‌های بالا چیست؟  

***
این جا یکی از میادین میوه و تره‌بار شمال شهر تهران است. صاحب غرفه میوه همان‌طور که خیارها را مرتب می‌کند، می‌گوید: «من سه تا کارگر دارم با یک ترازو دار. صبح ساعت پنج باید به میدان بروم تا بار تازه بخرم. از هشت صبح هم که غرفه را باز می‌کنیم، فقط یک‌ساعت ونیم وقت ناهار و استراحت داریم. دوباره تا هفت شب روی پا هستیم.»

اصالتا کرمانشاهی است و کارگرانش هم از هم‌شهریانش هستند. به کُردی چیزی به آن‌ها می‌گوید و حرفش را از سر می‌گیرد: «من خیلی تلاش کردم تا توانستم این غرفه را اجاره کنم. راستش چون غرفه میوه را در مزایده سالانه از پایه قیمت بالا می‌گذارند، وقتی عزم جزم می‌کنی تا آن را به‌دست بیاوری، باید آن‌قدر رقم را بالا بگویی که رقیب نتواند هم‌پایت بیاید و تو برنده بشوی. ولی خوب باید پیِ زحمت فراوان را برتنت بمالی تا بتوانی خرج و دخلت را جور کنی و تهش برایت چیزی بماند.»
اشاره او به مزایده سالانه‌ای است که توسط سازمان میادین میوه و تره‌بار که زیر مجموعه شهرداری‌ها هستند، برگزار می‌شود: «زمان برگزاری مزایده و مناقصه را دفتر میدان میوه و تره بار اعلام می‌کند. روزنامه‌ها هم می‌نویسند.»
او بابت همین غرفه‌ای که دارد، ماهی ۷۰ میلیون تومان اجاره می‌دهد: «غرفه من جای خوبی است و با همین ماهی ۷۰ میلیون تومان اجاره و هزینه‌های جانبی مثل شارژ و حقوق کارگران، تا قبل از کرونا ماهی ۱۰ تا ۱۲میلیون تومان سود داشتم اما حالا...»

حرفش را نصفه می‌گذارد و با دست به آن سمت میدان تره‌بار اشاره می‌کند و می‌گوید: «همین غرفه خرمافروشی که آن رو به رو بود، ماه گذشته تعطیل کرد. از پس تامین اجاره برنمی‌آمد. در این وضعیت گرانی که مردم دیگر خرما، شیره، ارده و کنجد نمی‌خرند. من هم اگر وضعم به همین ترتیب پیش برود، باید غرفه را پس بدهم.»
«عباس» غرفه‌دار مواد شوینده یکی از میادین تره‌بار تهران است. تبریزی است و از سال گذشته که به تهران آمده، این غرفه فروش مواد شوینده را اجاره کرده است. او می‌گوید: «پارسال تازه با همسرم عقد کرده بودیم و چون آن‌ها تهران زندگی می‌کردند، من هم به تهران آمدم. من از سه ماه قبل از این‌که مزایده شروع بشود، به سازمان میوه و تره‌بار شهرداری تهران آمد و رفت می‌کردم که آن‌جا با پسر جوانی به نام حسین آشنا شدم. فرزند شهید بود و دنبال گرفتن امتیاز غرفه. گفت می‌خواهم غرفه‌ام را واگذار کنم. خودش دانشجو است و شهرستان درس می‌خواند، من هم غرفه را اجاره کردم.»
بخشی از غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار به خانواه‌های شهدا و جانبازان جنگ ایران و عراق واگذار می‌شود. عباس می‌گوید: «اغلب آن‌ها هم غرفه را اجاره می‌کنند و به دیگری اجاره می‌دهند.»
عباس برای غرفه کوچکش در یکی از میادین مرکز شهر تهران ماهانه ۴۰ میلیون تومان می‌پردازد. می‌گوید: «فکر می‌کنم حسین ۲۵ میلیون تومان بابت غرفه می‌دهد اما از من ۴۰ میلیون می‌گیرد.»
کرونا و وضعیت بد اقتصادی به فروش او هم لطمه زده است: «قبلا حدود شش هفت میلیون تومان خرج در رفته دستم را می‌گرفت اما حالا گاهی وقت‌ها که خوب کار کنم، سه و نیم تا چهار میلیون تومان سود دارم. می‌دانید، به زحمتش نمی‌ارزد.»
«نسرین» سبزی پاک کرده و شسته شده را در غرفه‌‌اش داخل دستگاه خرد می‌کند و آماده طبخ به مشتری تحویل می‌دهد. او می‌گوید: «پدرم مستاجر و صاحب امتیاز غرفه است ولی چون جانباز ۷۰ درصد است، من غرفه را می‌چرخانم و چون خیلی از مشتری‌ها خانم هستند، با من راحت‌ترند. پارسال که می‌خواستیم غرفه را بگیریم، اداره کل امور ایثارگران خیلی تاکید داشت حتما پدرم خودش دراین رفت وآمدها باشد. من هم همراهش بودم. خیلی دویدیم اما کم هم حرف نشنیدیم.»

او می‌گوید برخی تا می‌فهمند چیزی به خانواده شهدا و جانبازان داده می‌شود، گارد می‌گیرند اما از آن طرف حکومت هم مدام از نام جانبازان، شهدا و ایثارگران استفاده می‌کند: «برای همین غرفه‌ها، هزار جور مدرک می‌خواهند. حتما باید جانبازی از یک حدی بیشتر باشد. حتما باید فرد خودش برود. اما این‌ها فقط برای ما است و برای آن‌هایی که به قدرت وصل هستند، هیچ کدام از این شرایط را نمی‌خواهند. من خودم در همین رفت‌و آمدها دیدم که نورچشمی‌های حکومت زودتر از همه و در جاهای بهتر غرفه را می‌گیرند و بعد با قیمت‌های کلان اجاره می‌دهند.»

چند مشتری راه می‌اندازد و حرفش را از سر می‌گیرد: «خیلی از دوستان پدرم که از جانبازان یا خانواده‌های شهدا هستند و ثبت‌نام کرده بودند، آن‌قدر غرفه‌های پرت و کوچکی تحویل گرفته بودند که پس دادند. غرفه‌های بزرگ و خوب که رونق می‌گیرد، مال ما نیستند، مال خودشان هستند.»
آبان ۱۳۹۸، «رضا جلالی»، مدیر کل امور ایثارگران شهرداری تهران گفته بود خانواده‌های شهدا و جانبازانی می‌توانند در مزایده شرکت کنند که ۲۰۰ امتیاز کسب کرده باشند.
به گفته او، اداره کل امور ایثارگران برای فرزند شهید بودن، سال اسارت، فرزند بی‌کار ایثارگر، ایثارگر مستأجر، ایثارگر دارای بیماری‌های خاص و... امتیازاتی را در نظر می‌گیرد.
نسرین می‌گوید: «مشخص نیست چه طور و برچه اساسی امتیاز می‌دهند. من فقط می‌دانم مثلا می‌گویند کسانی را که کمتر از ۳۶ ماه در جبهه باشند، قبول نمی‌کنند یا جانبازان زیر ۲۵ درصد نمی‌توانند در مزایده شرکت کنند. اما کسی را می‌شناسم که امتیاز غرفه ایثارگران را حتی بدون یک روز سابقه حضور در جبهه گرفته است.»
نفس عمیقی می‌کشد و می‌گوید: «از نام امثال پدر من به کام خودشان استفاده و مردم را با ما دشمن می‌کنند.»