از برج طغرل تا مزار غلامرضا تختی؛ چند ساعت در قبرستان ابن بابویه

تهران- سوسن برزگر، شهروندخبرنگار

هنوز هم در تقسیمات شهری، منطقه ری و شمیرانات به صورت مستقل از تهران معرفی می‌شوند. «ابن بابویه» اولین قبرستان منطقه ری و دومین قبرستان تهران است که مشاهیر و بزرگان زیادی در آن دفن شده‌اند. علت نام‌گذاری آن هم برگرفته از نام «محمدبن بابویه»، معروف به «شیخ صدوق»، از دانشمندان شیعه است که آرامگاه او درست در ورودی قبرستان قرار دارد.
این قبرستان شامل منطقه‌‌ای بسیار بزرگ است که هرسال بازدید کنندگان فراوانی از نقاط مختلف ایران دارد و عمده آن‌ها به خاطر بازدید از آرامگاه جهان پهلوان «غلامرضا تختی» به این قبرستان سر می‌زنند.
با توجه به این‌که هفدهم دی ماه سال‌مرگ غلامرضا تختی است، در این ماه قبرستان ابن بابویه و به ویژه آرامگاه این کشتی‌گیر شهیر ایرانی مراجعان و بازدید کنندگان بیشتری دارد.
«نیما» کارشناس تاریخ است و تور تهران‌گردی دارد. او تا قبل از شیوع کرونا که تور برگزار می‌شده، بازدید از ابن بابویه را به علاقه‌مندان تهران‌گردی توصیه می‌کرده است: «این‌جا فقط یک قبرستان نیست، گوشه‌ای از تاریخ تهران است؛ از برج طغرال که بیرون قبرستان قرار دارد تا قبرهای امثال تختی و "حسین فاطمی" و...»

بالای آرامگاه تختی، روی تخته سنگی با خط درشت نستعلیق نوشته شده است: «آرامگاه خاندان شمشیری و جهان پهلوان غلامرضا تختی».
نیما می‌گوید: «برخی خانواده‌ها که در این قبرستان حجره خانوادگی داشته‌اند، برخی شخصیت‌ها را میهمان خود کرده‌اند؛ مثلا بازماندگان خانواده شمشیری پیشنهاد داده بودند که جهان پهلوان تختی میهمان حجره خانوادگی آن‌ها باشد و گویا مورد پذیرش خانواده تختی واقع شده است.»

او درباره خانواده شمشیری هم توضیح می‌دهد: «خاندان شمشیری که بزرگ خاندان آن‌ها، حاج "محمدحسن شمشیری"، صاحب بزرگ‌ترین و معروف‌ترین چلوکبابی ایران بوده، بسیار ثروتمند بوده‌‌ و در دوران خود خدمات بزرگی به کشور کرده‌اند. در ضمن دستی هم در سیاست داشته‌اند. محمدحسن شمشیری عضو "جبهه ملی ایران" و از طرف‌داران مصدق بوده است.»
نیما به معروف بودن چلوکبابی شمشیری هم اشاره‌‌ای می‌کند و علت این شهرت را توضیح می‌دهد: «در آن دوران، وانت یخچال‌دار خیلی کم بود و خاندان شمشیری سه چهار دستگاه داشتند که به وسیله این وانت‌ها، گوشت تازه را از قسمت‌های مرکزی کشور می‌آوردند. همین مساله باعث کیفیت بهتر کباب و معروفیت آن‌ها شده بود.»

کمی آن‌طرف‌تر، آرامگاه «رجبعلی نکوگویان»، معروف به «رجبعلی خیاط» قرار دارد. با این که به علت شیوع کرونا، قبرستان سوت و کور است اما کنار آرامگاه رجبعلی خیاط، عده‌ای روی زمین نشسته‌اند و فاتحه می‌خوانند.
دختر جوانی که در میان آن‌ها نشسته است، تعارفم می‌کند و می‌گوید: «این‌جا فاتحه بخوان و دعا کن. هر چه بخواهی، جناب رجبعلی دست رد به سینه‌ات نمی‌زند.»
هنوز پاسخی نداده‌ام که حرفش را ادامه می‌دهد: «پدر بزرگ مادری‌‌ام این‌جا دفن است و در سال معمولا چند بار به دیدار پدربزرگ می‌آ‌ییم. من هر بار حتما باید یک سر به آقای رجبعلی نکوگویان بزنم.»

ظاهرش شبیه آدم‌های مذهبی نیست. می‌گوید: «من آدم مذهبی نیستم و خیلی هم مذهبی‌ها را قبول ندارم اما همین پدر بزرگ مادری‌‌ من که این‌جا دفن شده است، فراوان برایم از کرامات شیخ رجبعلی می‌گفت و تاکید داشت که درست‌ترین آدم این شهر بوده است. به همین دلیل از بچگی این آدم در ذهن من مقدس بوده است و هر بار به این‌جا می‌آیم، بر سر مزارش می‌آیم و فاتحه‌‌ای برایش می‌خوانم. گاهی هم که به مشکل لاینحلی برخورد می‌کنم، برایش خیرات می‌دهم یا پولی را نذرش می‌کنم و مشکلم معمولا حل می‌شود.» درباره شخصیت رجبعلی خیاط و نیکوکاری او روایت‌های زیادی در بین شیعیان نقل می‌شود. برخی از آن‌ها معتقدند او در زمان حیات، چشم برزخی داشته و از عالم غیب خبر می‌گرفته است. دختر جوان می‌گوید: «من نمی‌دانم این‌ها درست است یا نه، فقط این را می‌دانم که جواب رد به درخواست‌هایم نمی‌دهد.»

«مرشد چلویی» یکی دیگر از افراد مشهوری است که در ابن‌بابویه به خاک سپرده شده است. او کاسبی بوده که گفته می‌شود هر شاگرد مغازه‌ای که برای خرید چلوکباب اوستای خود به چلوکبابی او سر می‌زده، با یک سیخ کباب از وی پذیرایی می‌کرده است تا سیر به حجره بازار برگردد. روی سنگ قبر مرشد چلویی نوشته است: «بهترین کاسب قرن».

آرامگاه شیخ صدوق با کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای، یکی دیگر از قسمت‌های ابن‌بابویه است. شیخ صدوق از عالمان بلند مرتبه شیعه است که آرامگاهش مقبره دارد و شبیه یک امام‌زاده است.

پیرمردی که کارمند شهرداری است و در گورستان ابن بابویه کارهای باغبانی را انجام می‌دهد، می‌گوید: «خیلی‌ها این‌جا هستند؛ از "مهوش" خواننده و "هادی اسلامی" تا "نسیم شمال" و تختی.»
او اما از عدم رسیدگی به سنگ قبرها گلایه دارد: «طرف با شعرش، با کتابش، با اسمش کلی افتخار برای کشور به دست آورده است و حالا بعد از مرگش، حداقل کار ممکن، رسیدگی به آرامگاه و مزار او است که متاسفانه از این مورد کوچک هم در این قبرستان خیلی وقت‌ها دریغ شده است.»

در قسمت شرقی قبرستان ابن بابویه، برج طغرل قرار گرفته است. قدمت این برج که حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد، به دوران سلجوقیان برمی‌گردد و یکی از اماکن دیدنی تهران است.
نیما می‌گوید: «این برج شبیه عقربه‌های ساعت است و می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن، زمان را تشخیص داد.»
در ورودی برج طغرل به خاطر کرونا بسته است. نیما می‌گوید: «نمای داخلی این برج هیچ‌وقت بازدید نداشته است.»

با دست به برج اشاره می‌کند و می‌گوید: «این همه زلزله آمده اما این برج تکان نخورده است. ببین چه‌قدر محکم ساخته شده است. هیچ‌کدام از سازه‌های امروزی این‌قدر دوام ندارند.»