سرپرست فرمانداری بندر ماهشهر روز ۲۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ از شیوع انواع ویروس‌های کرونا جهش‌یافته از طریق مرزهای آبی این شهرستان و عدم استقبال مردم از واکسیناسیون عمومی کرونا ابراز نگرانی کرد.
«فریدون بندری» در جلسه ستاد مقابله با کرونا در شهرستان ماهشهر گفت: «از بدو آغاز طرح واکسیناسیون در شهرستان، با وجود همه تلاش‌ها، هنوز به حد مطلوب نرسیده‌ایم.»
او در همین جلسه از امامان جمعه این شهرستان خواست در «خطبه‌های نماز عید فطر»، مردم را به شرکت در طرح واکسیناسیون ترغیب کنند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شوند که وضعیت شیوع ویروس کرونا در خوزستان بحرانی است و اغلب شهرها در وضعیت قرمز هستند. هرگونه تشویق به تجمع، از جمله حضور در نماز عید فطر، مغایر با پروتکل‌های بهداشتی تعریف شده برای مقابله با شیوع این ویروس است.
سرپرست فرمانداری بندر ماهشهر علاوه بر این از رسانه‌ها خواسته است در زمینه تشویق شهروندان به واکسیناسیون عمومی کرونا نقش‌آفرینی کرده و آن‌ها را به همکاری و تزریق واکسن ترغیب کنند.
متخصصان بر این باورند که واکسیناسیون عمومی تنها راه رهایی از بحران کرونا و بازگرداندن شرایط نرمال برای زندگی است. چرا مقامات در ایران از شکست طرح واکسیناسیون عمومی سخن می‌گویند؟ آیا علی‌رغم وضعیت بحرانی ابتلای شهروندان به ویروس کرونا و آمار بالای مرگ‌ومیر آن‌چنان که مسئولان می‌گویند مردم حاضر نیستند در طرح واکسیناسیون عمومی شرکت کنند؟ اگر چنین نیست؛ چرا مسئولان تمایل دارند از عدم استقبال شهروندان حرف بزنند؟
ایران وایر در این گزارش در گفت‌وگو با شهروندان و پزشکان به دنبال پاسخی برای این پرسش‌ها است.
***
«وحید» یکی از شهروندان اندیمشک است. مادر سالمندش ماه‌هاست که در خانه مانده و کمترین تعامل را با فرزندان و نوه‌هایش داشته است. وحید و خواهر و برادرهایش بی‌صبرانه به انتظار روزی بوده‌اند که نوبت واکسن به مادر ۷۶ ساله‌شان برسد. اما حالا که زمانش رسیده مادرشان پا در یک کفش کرده است که واکسن نمی‌زند. وحید به ایران‌وایر می‌گوید: «مادرم می‌گوید من عمر خودم را کرده‌ام. به هیچ شکلی راضی نشده واکسن بزند. می‌گوید یک وقت از دست و پا می‌افتم و بدتر کار روی کار شما می‌گذارم. ما هم می‌ترسیم اصرار کنیم و بلایی سرش بیاید چون شنیده‌ایم واکسن‌ها هم بی‌عوارض نیستند. اگر اتفاقی بیفتد خودمان را نمی‌بخشیم.»
«ئالان توفیقی» پزشک و تحلیل‌گر سیاسی ساکن فرانسه در مورد دلایلی که ممکن است موجب شود شهروندان به واکسیناسیون عمومی کرونا اقبال خوشی نشان ندهند، به ایران‌وایر می‌گوید: «تا جایی که من اطلاع دارم در مناطق شهری و استان‌های مرکزی ایران استقبال از واکسیناسیون خوب بوده است. اما به طور کلی یک جو بی‌اعتمادی عمومی نسبت به کیفیت و کارکرد واکسن‌ها در میان اقشار مختلف مردم وجود دارد.»
آقای توفیقی با اشاره به شایعات ضدواکسنی که در همه جای دنیا وجود دارد، می‌گوید: «اگر این شایعات مشترک را کنار بگذاریم، در مورد ایران عواملی همچون بلبشوی حاکم بر سیستم بهداشتی و درمانی، فقدان استراتژی معین و دخالت‌های غیرکارشناسی شخص اول کشور یعنی رهبر جمهوری اسلامی در اینکه مردم در برخی نواحی به واکسیناسیون روی خوش نشان نداده‌اند، نقش موثری دارد.»
اشاره آقای توفیقی به توصیه و تاکید رهبر جمهوری اسلامی در خصوص منع واردات واکسن‌های فایزر و مدرنا ساخت کشورهای غربی است. رهبر جمهوری اسلامی روز جمعه ۱۹ دی‌ماه ۱۳۹۹ اعلام کرد که ورود واکسن آمریکایی و بریتانیایی کرونا به ایران «ممنوع» است و نباید ساخت واکسن در داخل کشور مورد «انکار» قرار بگیرد.
نقش بی‌اعتمادی اجتماعی در ماجرای واکسیناسیون
«سحر مطلبی»، پزشک و کارشناس بهداشت جمعیت نیز با تایید استقبال نسبی مردم برای واکسیناسیون کرونا در ایران می‌گوید: «من به طور مشخص از شهرستان ماهشهر اطلاعی ندارم؛ اما در تهران و جاهایی که از آن داده‌هایی در دست دارم، اتفاقا مردم علاقه‌مند به انجام واکسیناسیون هستند و برای ثبت‌نام حتی برای واکسنی که گفته شده در داخل ایران تولید خواهد شد، هجوم برده‌اند.»
این پزشک با اشاره به این نکته که اگر هم عدم استقبالی مشاهده شده است، ناشی از عدم اعتماد اجتماعی است؛ می‌گوید: «اعتماد اجتماعی مسئله بسیار مهمی است. این مسئله تنها خاص ایران هم نیست؛ مثلا در کشورهایی مثل سودان، افغانستان یا سومالی مردم گمان می‌کردند، دولت‌ها می‌خواهند از طریق واکسن نرخ مرگ‌ومیر مردم را بالا ببرند یا دارند بیماری دیگری را به آن‌ها منتقل می‌کنند.»
به گفته سحر مطلبی نمونه خوب وجود اعتماد اجتماعی مردم به دولت‌ها در کشور «امارات متحده عربی» اتفاق افتاده است: «امارات همراه با شش کشور دیگر قراردادی بست و واکسن سینوفارم را روی شهروندان خود امتحان کرد. زمانی که سینوفارم چینی در فاز ترایال (آزمایشی) بود. چرا چنین اتفاقی افتاد؟ چون اعتماد اجتماعی وجود داشت و شهروندان امارات معتقد بودند که دولت برای آن‌ها بهترین تصمیم را اتخاذ خواهد کرد.»
این کارشناس بهداشت جمعیت «نبودن شفافیت در ارائه اطلاعات مرتبط با واکسن و واکسیناسیون» در ایران را نیز یکی از عواملی می‌داند که ممکن است در تصمیم شهروندان برای عدم حضور در طرح واکسیناسیون عمومی موثر باشد: «اگر اقدامی مشابه آنچه دولت امارات انجام داد، در ایران اتفاق بیفتد، مردم سرگردان خواهند بود؛ چون شفافیت در اطلاع‌رسانی وجود ندارد. متولیان امر و مقامات وزارت بهداشت حتی در مقطعی گفته بودند، اصلا در مورد نوع واکسن و اینکه در چه فازی از بررسی است، آیا تایید شده یا نشده؛ اصلا توضیحی ندهید. در حالی‌که دانستن نوع واکسن، اثربخشی و دانستن عوارض احتمالی واکسن اهمیت دارد و نبودن شفافیت موجب می‌شود که شهروندان با تردید نسبت به واکسیناسیون عمل کنند.»
طی هفته‌های گذشته گزارش‌های متعددی از سوءاستفاده مدیران برخی نهادهای دولتی به‌خصوص شهرداری‌ها، از سهمیه واکسنی که برای پاکبانان در نظر گرفته شده بود، منتشر شد.
نهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ وب‌سایت «رویداد ۲۴» نوشت؛ بر اساس «اسنادی» که دریافت کرده است؛ «بیش از ۷۰ کارمند و کارگر زن و مرد شهرداری منطقه ۶ تهران سهمیه واکسن پاکبان‌ها را به خود تزریق کرده‌اند.»
پیش از این نیز گزارش‌هایی از سوءاستفاده از سهمیه واکسن پاکبانان در آبادان در خوزستان، علی‌آباد کتول در استان گلستان و اردکان در یزد منتشر شده بود.
شهردار آبادان در توضیح استفاده از سهمیه واکسن‌ها این خبر را کذب خوانده و گفته بود؛ کارگران شهرداری و پاکبان‌ها برای تزریق واکسن تمایلی نشان ندادند و ما برای تشویق آن‌ها واکسن زدیم. او همچنین تصریح کرد که حدود ۹۱ دوز واکسن بدون استفاده مانده است.
«رویا» در سربندر آرایشگاه زنانه دارد. محل کسبش تعطیل است و می‌گوید ماه‌هاست که دارد از پس‌انداز سال‌ها زحمتش خرج می‌کند. رویا بر این باور است ادعای فرماندار ماهشهر در خصوص عدم استقبال مردم از واکسیناسیون به این دلیل مطرح شده که راه سوءاستفاده‌های بعدی از سهمیه واکسن و تزریق خارج از نوبت به افراد دیگر میسر شود: «من چهل سال دارم. همسرم چهل‌وچهار سال؛ همین الان بگویند بروید واکسن بزنید، ما می‌رویم. ولی این‌ها می‌خواهند با این توجیه‌ها واکسن را به ازمابهتران بزنند و بگویند مردم سهمشان را نخواستند، ما هم به کسان دیگری که می‌خواستند تزریقش کردیم.»
سحر مطلبی کارشناس بهداشت جمعیت اما به نکته‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید؛ ممکن است آنچه فرماندار ماهشهر گفته است، دور از واقعیت نباشد: «یک نکته‌ای را باید در زمینه استقبال از واکسیناسیون در نظر داشته باشید. قومیت‌های مختلف در ایران نسبت به موضوعات کلان جامعه واکنش‌های متفاوتی دارند. میزان محرومیت و برخورداری شهروندان در این واکنش‌ها دخیل است. مردم خوزستان به‌واسطه محرومیت‌های طولانی و تاریخی احتمال اینکه نسبت به نواحی دیگر در ایران اعتماد کمتری نسبت به دولت داشته باشند، وجود دارد و احتمالا ناموفق بودن واکسیناسیون در این شهرها چنانچه شهردار آبادان یا فرماندار ماهشهر عنوان کرده است، به این موضوع مرتبط است.»
شایعات و واکنش‌های جنجالی
«علی خامنه‌ای» در سخنرانی نوروزی خود مدعی شده بود که «بخشی از این ویروس مخصوص ایران تولید شده است.» حکومت ایران شواهد و مدارکی از این امر ارائه نکرده است و کارشناسان چنین ادعایی را از اساس رد کرده‌اند.
چندماه بعد با واردات واکسن کرونا روسی، «مینو محرز» مسئول تیم نظارت بر فاز مطالعات بالینی واکسن کوو ایران برکت اعلام کرد؛ واکسن روسی نخواهد زد. محرز تهیه و واردات واکسن کرونای روسی توسط دولت را «از شانس بد مردم ایران» دانست و گفت: «به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیستم؛ زیرا تاکنون هیچ اطلاعاتی از این واکسن منتشر نشده است.»
او اعتبار واکسن کرونای روسی را زیر سوال برد و گفت واکسن روسیه تاییدیه هیچ کشوری را ندارد. این خبر واکنش کابران فضای مجازی، سخنگوی سازمان غذا و دارو و برخی متخصصان را به دنبال داشت و حالا برخی شهروندان با استناد به همین ادعاها از تزریق واکسن سرباز می‌زنند.
«سید مهدی»، ۳۳ ساله و ساکن ماهشهر به ایران‌وایر می‌گوید: «ما که نوبتمون نشده، ولی پدرم بالای ۷۰ سال است، واکسن نزده است. واقعیتش دو تا از دوستان بازنشسته‌اش واکسن زدند و دو-سه روز بعد تست کرونایشان مثبت شد. واکسن روسی و چینی از این بهتر نمی‌شود.»
سحر مطلبی در پایان صحبت خود می‌گوید: «واقعیت این است که عموم مردم به واکنش افراد مسئول، کارشناسان و کسانی که به نظرشان متخصص هستند، توجه می‌کنند. تناقض‌گویی در مسائل علمی موضوع بااهمیتی است. واکسن اسپوتیک روسی وارد فاز سوم آزمایشی شده، در حالی‌که واکسن ایرانی هنوز در مرحله ساخت و تولید و در فاز اول ترایال است. اما مردم این مسائل را دنبال نمی‌کنند. آن‌ها به دنبال این هستند که واکسنی که می‌زنند، امن باشد. بنابراین بعید نیست که کسی بگوید واکسن روسی بد است و عده‌ای پیرو این اظهار نظر از واکسیناسیون سرباز بزنند.»
مطالب مرتبط:
چه کسی راست می‌گوید؟ واکسن به همسایه‌ها رسید و آزمایش بالینی به ایرانیان
ابراز نگرانی فرماندار ماهشهر از عدم استقبال عمومی از واکسن کرونا
آغاز واکسیناسیون در خانه‌های سالمندان خوزستان از ۲۱ اسفندماه
واکسیناسیون عمومی کرونا در ایران؛ وقتی جان شهروندان مهم نیست
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر