مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری؛ ادامه مناظره اول با لحن آرام

دومین دوره مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، ادامه مناظره قبلی با لحنی آرام‌تر بود. حملات نامزدهای اصول‌گرا و اصلاح‌طلب به یک‌دیگر اگر چه ادامه داشتند اما ادبیات آن‌ها تا حدودی متفاوت شده بود.

***

«عبدالناصر همتی» و «محسن مهرعلیزاده» در دومین دور مناظره‌ها، بار دیگر تلاش کردند که خود را نماینده اصلاح‌طلبان و بخشی از ۶۰ درصد تحریم کننده انتخابات معرفی و آن‌ها را به رای دادن تحریک کنند.

این دو نامزد بر موضوعاتی چون پیامک «حجاب» و «گشت ارشاد»، «فیلترینگ»، «موسیقی»، «برجام» و «نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اقتصاد» تاکید کردند اما نامزدهای اصول‌گرا از ورود به این حوزه سرباز زدند.

 در این میان، ابراهیم رئیسی و «علیرضا زاکانی» بار دیگر بر مبارزه با فساد و حمله به «حسن روحانی» تمرکز کردند و «محسن رضایی» وعده‌های اقتصادی خود را تکرار کرد. 
«سعید جلیلی» و «امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی» نیز کمتر وارد درگیری شدند و فقط برنامه‌های خود را بیان کردند.

دو نامزد نزدیک به اصلاح‌طلبان ادبیات تهدیدآمیز و از موضع بالای رئیسی را چندین بار یادآور شدند، از جمله این‌که آن‌ها را تهدید کرده و «کارمند» حسن روحانی خوانده است.  
ابراهیم رئیسی نیز عملا همان رویه مناظره اول را پیش گرفت و بار دیگر مظلوم نمایی کرد. او در عین حال ابایی نداشت که بگوید دو نامزد اصلاح‌طلب ساختارشکنی می‌کنند.

 در این میان، او از مناظره اول به بعد نه تنها به رای خود اضافه نکرده بلکه از رای او نیز کاسته شده است. با این حال، گویا هم‌چنان به فاصله زیاد خود با دیگر نامزدها امیدوار است و فکر می‌کند همتی قادر به برطرف کردن این فاصله نیست. 
رئیسی هم‌چنین به سفرهای خود و اقدامات ستادهایش که با حمایت نهادها شکل گرفته‌اند، امیدوار است.

با این حال، برخی از حامیان رئیسی نیز نگران این هستند که رای او در حال کاهش است و حتی مانند «محسن رضایی»، وعده مشخصی ندارد. 

این موضوع را ستاد رئیسی هم درک کرده و اعلام شده که قرار است او در روزهای آینده وعده‌های اقتصادی مشخصی را مطرح کند. در این میان، برخی از اصول‌گرایان اعلام کرده‌اند جلیلی دارای برنامه است و به همین دلیل بر رئیسی ترجیح دارد. قاضی‌زاده هاشمی نیز در این مدت توانسته است رای برخی از اصول‌گرایان را جلب کند.

اگر انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شبیه به سال ۱۳۸۴ باشد، چند صد هزار رای نیز می‌توانند سرنوشت انتخابات را تغییر دهند و در صورت انصراف ندادن جلیلی و قاضی‌زاده هاشمی، رئیسی نمی‌تواند هم‌چنان به وضعیت خود مطمئن باشد. هم‌چنین اگر انتخابات به دور دوم بکشد، حریف رئیسی شانس بسیار بیشتری خواهد داشت.

در این بین، همتی و مهرعلیزاده نیز هر چند بسیار امیدوار شده‌اند اما هم‌چنان معتقدند در مشارکت پایین شانسی نخواهند داشت. از این رو، تلاش کردند خود را نماینده ۶۰ درصدی معرفی کنند که انتخابات را تحریم کرده‌اند. همتی گفت دیگر نامزدها تنها دغدغه ۴۰ درصدی را مطرح می‌کنند که قصد شرکت در انتخابات را دارند.

مهرعلیزاده نیز خطاب به مردم گفت: «اگر رای شما تاثیر نداشت، چرا گزینه‌های انتخابات را محدود کردند و مه و خورشید و فلک را مامور کردند که یک نفر خاص را رییس جمهوری کنند؟»

همتی نیز تاکید کرد که انتخابات این دوره ریاست جمهوری، انتخاب بین بد و بدتر نیست بلکه انتخاب بین وجود راهی برای تنفس در فضای سیاسی و کنش‌گری و یا بسته شدن کامل درها است.

آن‌ها بار دیگر رئیسی را نامزد اصلی اصول‌گرایان خواندند و دیگر نامزدها را پوششی دانستند. علیرضا زاکانی نیز با ادبیات خاص خود همتی را نامزد «روکشی» خواند که قصد دارد بر عملکرد روحانی «روکش» بکشد. رضایی هم اعلام کرد که نامزد پوششی نیست و به نفع کسی انصراف نخواهد داد. 

او هم‌چنین تلاش کرد که در مناظره دوم صف خود را از اصول‌گرایان جدا کند و کمتر به همتی و دولت روحانی حمله کرد. شاید هم‌چنان امیدوار است که با وعده اقتصادی و هم‌چنین موضوعاتی چون جلب رای اقوام، نامزد دوم باشد.

دومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری هنوز نتوانسته است تغییرات کلی در انتخابات به وجود بیاورد. بر اساس نظرسنجی «ایسپا»، از هر ۱۰ نفر افراد بالای ۱۸ سال کشور، تنها سه نفر مناظره اول انتخاباتی را دیده‌اند. 

مناظره‌ها تنها موضوع تعیین کننده در انتخابات نیستند و معمولا تغییر در فضای انتخابات به صورت زیرپوستی رخ می‌دهد. هنوز اما نشانه جدی درباره تغییرات زیرپوستی وجود ندارد. از سوی دیگر، تا زمانی که نامزدهای باقی مانده در انتخابات مشخص نشوند، وضعیت نهایی دچار تردید است. 

افزایش میزان مشارکت، تعیین نامزدهای نهایی اصول‌گرایان و انصراف مهرعلیزاده به نفع همتی، از جمله اتفاقاتی هستند که می‌توانند فضا را تغییر دهند و تا رخ ندادن آن‌ها، صحنه اصلی انتخابات روشن نخواهد شد.