لیلیت تریان؛ هنرمند ارمنی که مادر مجسمه‌سازی ایران لقب گرفت

ژاله انصاری؛ شهروندخبرنگار

ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌شان ساخته‌اند. شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.

***

«لیلیت تریان»، هنرمند مجسمه‌ساز ایرانی ارمنی‌تبار که با نام «مادر مجسمه‌سازی ایران» شناخته می‌شد، ۱۰ دی ۱۳۰۹ در تهران متولد شد.

پدرش کارمند عالی‌رتبه بانک ملی ایران بود و به زیبایی بنا و معماری اهمیت فراوان می‌داد و مادرش مدتی در فرانسه و در رشته هنر تحصیل کرده بود و به واسطه مشکلات تحصیل را رها کرده، به ایران بازگشته بود.

پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه، تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا را ناتمام گذاشت و به مدرسه بوزار فرانسه رفت. وی از اولین نسل مجسمه‌سازان ایرانی بود که این هنر را در مدرسه بوزار فرا گرفت.

او در آنجا هنر مجسمه‌سازی را فرا گرفت و در بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۹ شمسی به تدریس هنر در دانشکده هنرهای تزیینی پرداخت. او نخستین بار هنر مدرن مجسمه‌سازی را به صورت آکادمیک وارد مراکز آموزشی ایران کرد و از موسسان دپارتمان مجسمه‌سازی دانشکده هنرهای تزیینی بوده است. تعدادی از هنرمندان شاخص امروز ایران از شاگردان او  به شمار‌ می‌آیند.

از اولين شاگردان وی می‌توان به آقای «پرویز تناولی» اشاره كرد كه در آن روزها، سال آخر تحصيلات خود را می‌گذراند و همچنين خانم «ناهيد ساليانی» كه به تازگی به هنرستان راه يافته بود.

همكاری تريان با دانشكده هنرهای تزيينی بيست سال تمام به درازا انجامید. او در سال ۱۳۵۴ در سفری تحقيقاتی به آمريكا با امكانات و شيوه‌های متفاوت آموزشی دانشكده‌های هنری آشنا می‌شود كه وجود كارگاه ريخته‌گری برنز، در كنار آتليه مجسمه‌سازی و همچنين الزام دانشجويان برای يادگيری فنون آن، از دستاوردهای اين سفر است.

پس از بازگشت، اولين كارگاه ريخته‌گری برنز را در آتليه مجسمه‌سازی پايه‌ريزی‌ می‌كند كه اين اتفاق را می‌توان گامی‌ بلند در رشد و اعتلای اين هنر به حساب آورد.

لیلیت تریان پس از انقلاب ایران و پس از آن‌که رشته مجسمه‌سازی در جریان انقلاب فرهنگی از رشته‌های دانشگاهی حذف شد، از دانشکده هنر کنار گذاشته شد.

لیلیت تریان در سال ۱۳۵۷ خانه پدری‌ خود را به «کارگاه هنر» تبدیل کرد و در چهار دهه گذشته در همین کارگاه به کار و آموزش مجسمه‌سازان جوان می‌پرداخت.

یکی از مشهورترین آثار او مجسمه‌ای است که از «یپرم خان»، یکی از فرماندهان نظامی ایرانی ارمنی در جریان انقلاب مشروطه ایران ساخته است. این مجسمه در کلیسای مریم مقدس تهران نصب شده است.

اولین نمایشگاه آثار او سال ۱۳۶۸ در نشر نقره تهران برگزار شد و چند سال بعد در دهه هفتاد از او برای تدریس مجسمه‌سازی در دانشگاه آزاد دعوت شد.

ساخت مجسمه یادبود «مسروب ماشتوتس» (مبدع الفبای ارمنی) و نصب در کلیسای ترمانکچاج تهران، تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی، برپایی نمایشگاه گروهی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو هیات داوری بی‌ینال (دوسالانه) مجسمه‌سازی تهران و برپایی نمایشگاه‌های متعدد از آثار خود، از جمله فعالیت‌های این هنرمند مجسمه‌ساز است.

لیلیت تریان در ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ در سن ۸۸ سالگی درگذشت.