بازگشت طالبان، رویای زنان فوتبالیست افغان به پایان رسید

آتوسا ایران‌مهر، شهروندخبرنگار

«طالبان» در دوره نخست حکم‌رانی خود در افغانستان طی سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی، دختران را از هرگونه آموزش، پرورش و ورزش منع می‌کرد. زنان از حق قانونی خود محروم بودند. آن‌ها اجازه نداشتند بدون همراهی یکی از اقوام مرد، از خانه بیرون بروند. از حق کار محروم هم بودند. «برقع» پوشش رسمی آن‌‌‌‌ها بود و صورت‌هایشان نباید نمایان می‌شد. مجازات در لحظه و ضرب و شتم کسانی که از احکام اسلام‌گرایان افراطی تخطی می‌کردند، امری عادی محسوب می‌شد.

حالا با بازگشت طالبان به عرصه قدرت سیاسی کشور، زنان بیشتر از هر قشر دیگری در معرض آسیب و خطر قرار دارند.

«خالده پوپال» که در تشکیل اولین تیم ملی فوتبال زنان افغانستان در سال ۲۰۰۷ نقشی تاثیرگذار داشت و اکنون مدیر این تیم است، مجبور شد حساب توییتر تیم ملی را برای محافظت از آن و به خاطر ترس شناسایی بازیکنان فعلی یا قبلی ببندد.

اکنون تیم ملی فوتبال زنان افغانستان که تنها ۱۵ سال از تشکیل آن می‌گذرد، در خطر جدی انحلال قرار گرفته است. دویدن در حین بازی زنان و شور و شوق در جریان مسابقه، بسیار فراتر از خطوط قرمز طالبان جزم‌اندیش است.

 

تاریخچه تشکیل تیم ملی فوتبال زنان افغانستان

زنان در افغانستان رسما در سال ۲۰۰۶ پا به توپ شدند. با پی‌گیری کمیته ملی المپیک افغانستان، فدراسیون فوتبال این کشور فعالیت‌ فوتبال زنان را در قالب «کمیته زنان» آغاز کرد. این کمیته با استعدادیابی در مدارس افغانستان، توانست اولین تیم ملی زنان این کشور را گرد هم بیاورد. «عبدالصبور ولی‌زاده» نخستین سرمربی تیم زنان افغانستان بود.

تا پیش از این تاریخ، دختران و زنان افغان اجازه نداشتند فوتبال بازی کنند. طالبان مخالف حضور زنان در عرصه‌های ورزشی بود. سرکوب زنان ورزشکار چنان شدید بود که تا مدت‌ها پس از سقوط طالبان، اکثر مردم افغانستان بر این باور بودند که فوتبال بازی مردانه است و دختران توانایی انجام آن را ندارند.

زنان افغانستان در اولین مسابقه‌ خود، مقابل تیم «نیروی بین‌المللی کمک به امنیت» (ISAF) بازی کردند و با نتیجه پنج بر صفر پیروز شدند.

سال ۲۰۰۸ این تیم برای شرکت در دومین دوره تورنمنت ملی پاکستان، عازم این کشور شد. دختران افغان در مرحله گروهی و بازی نیمه نهایی پیروز شدند اما در فینال به بلوچستان باختند تا نایب قهرمان شوند؛ عنوانی که باعث شد بسیاری از مردم و اعضای حکومت افغانستان به وجود تیم زنان پی ببرند.

بعد از آن، به دعوت فدراسیون فوتبال آلمان، برای پیشرفت فوتبال زنان افغانستان قراردادی چهار ساله امضا شد تا این تیم با تمرین و بازی در آن کشور، در مسیر پیشرفت قرار بگیرد.

سپس تیم افغانستان به اردن رفت تا در مسابقات فوتبال زنان کشورهای اسلامی شرکت کند. نتایج این بار مطلوب نبودند. آن‌ها برای اولین بار با تیم‌های با تجربه روبه‌رو شدند و در تمام بازی‌های خود دست‌کم ۱۷ گل دریافت کردند.

در سال ۲۰۰۹، فدراسیون فوتبال زنان هلند با اعلام آمادگی برای کمک به تیم زنان افغانستان، آن‌ها را به اردوی تمرینی مشترک دعوت کرد.

سال ۲۰۱۱، اولین بازی دوستانه تیم ملی زنان افغانستان با تیم ملی زنان کشور قطر بود که توانستند دو بر صفر به برتری برسند.

 

لیگ فوتبال زنان در افغانستان

لیگ فوتبال زنان برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ با حضور چهار تیم از چهار شهر در کابل برگزار شد. سال ۲۰۱۵ باز کابل به قهرمانی رسید اما مسابقات سال ۲۰۱۶ به دلیل مشکلات امنیتی، برگزار نشدند. فصل پیش هم با حمایت‌های کنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار شد.

ورود امریکا به فوتبال زنان افغانستان

سال ۲۰۱۶، اتفاق بزرگی برای فوتبال زنان افغانستان رقم خورد. این تیم با حمایت فدراسیون فوتبال افغانستان و همکاری فدراسیون فوتبال ایالت متحده، یک کادر مربی‌گری جدید شامل «کلی لیندسی» (سرمربی)، «هیلی کارتر» (کمک مربی) و خالده پوپال (مدیر برنامه) استخدام کردند.

این تیم هم‌چنین «جان دی ویت» (مربی بدن‌سازی مرد)، دکتر و فیزیولوژیست خارجی هم استخدام کرد. لیندسی یکی از بازیکنان سابق تیم ملی زنان امریکا بود که تا سال ۲۰۲۰، در تیم زنان افغانستان به عنوان سرمربی فعالیت کرد. او بانی حضور بسیاری از بازیکنان افغانستانی‌الاصل اروپا و امریکا در تیم خود شد. اما به دلیل مستمر نبودن اردوها و تمرینات تیم زنان، هم‌چنین درگیری در پرونده اتهامات جنسی رییس فدراسیون فوتبال این کشور علیه تیم زنان، نتوانست نتایج مطلوبی کسب کند.

در کنار این تحولات، تیم خود را برای مسابقات قهرمانی زنان که در هند برگزار شد، آماده ساخت. این تیم هم‌چنین با یک شرکت تولیدی روسری همکاری کرد و بخشی از درآمد حاصل از این فروش، به تیم اختصاص یافت.

اتهامات جنسی

نوامبر سال ۲۰۱۸ میلادی، کارکنان مرد فدراسیون فوتبال افغانستان به سوء استفاده جنسی از ملی‌پوشان متهم شدند. پلیس پنجشیر طی یک رشته عملیات، «کرام‌الدین کرام»، رییس پیشین فدراسیون فوتبال افغانستان را بازداشت کرد.

«اشرف غنی»، رییس جمهوری وقت افغانستان تاکید کرد که چنین بداخلاقی‌هایی را تحمل نخواهد کرد. او در نشست با نمایندگان سازمان ملل متحد و کشورهای امداد رسان، در حالی که از عزم دولت برای مبارزه با فساد سخن می‌گفت، از پرونده کرام‌الدین کرام یاد کرد.

فیفا کرام را در پرونده آزار جنسی زنان مقصر شناخت و او را به محرومیت دایمی از فعالیت در حوزه فوتبال و حدود یک میلیون دلار جریمه محکوم کرد. «دادگاه حکمیت ورزش» در سوییس هم محرومیت مادام‌العمر کرام از حضور در تمام فعالیت‌های مرتبط با فوتبال را مورد تایید قرار داد.

سال ۲۰۱۸، پرونده آزار جنسی دختران فوتبالیست در افغانستان، نخستین بار در روزنامه «گاردین» مطرح شد. «خالده پوپلزی»، کاپیتان پیشین تیم ملی فوتبال زنان افغانستان که در سال ۲۰۱۶ این کشور را ترک کرد و اکنون در دانمارک به‌ سر می‌برد، همراه با سرمربی سابق امریکایی این تیم به گاردین گفته بودند با توجه به سیستمی که در این کشور وجود دارد، احساس کردند نمی‌توانند از زنان فوتبالیست حمایت کنند.

شکایت‌های مطرح شده، کرام را به آزار و اذیت جنسی مکرر بازیکنان تیم ملی فوتبال زنان افغانستان میان سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ متهم می‌کردند. این سوءاستفاده‌ها و رفتار غیر اخلاقی، در دفتر فدراسیون فوتبال افغانستان در کابل و در اردوی تمرین تیم ملی در اردن رخ داده بودند.

سرنوشت نامعلوم فوتبال زنان افغانستان

«ذبیح‌الله مجاهد»، سخن‌گوی طالبان در اولین نشست رسمی خود با رسانه‌ها، در مورد حقوق زنان گفته بود: «ما به زنان اجازه خواهیم داد در چارچوب‌های مورد نظر ما کار و تحصیل کنند.»

او گفته بود جزییات این موضوع در آینده گفته می‌شود. اما سخنان مجاهد در این باره، وحشت و ترس بیشتری در دل زنان افغان ایجاد کرده است. بازگشت مجدد تفکرات دولت اول طالبان در افغانستان، آزادی زنان را در این کشور سلب خواهد کرد و ورزشکاران زن آسیب بیشتری از این موضوع خواهند دید. 

خالده پوپال، مدیر تیم فوتبال زنان افغانستان به «بی‌بی‌سی اسپورت» گفته است: «به بازیکنان توصیه کردم که رسانه‌های اجتماعی خود را حذف کنند.»

او اضافه کرده است: «ما زنان و دختران را تشویق کردیم تا برخیزند و جسور باشند و اکنون من به آن‌ها می‌گویم که عکس بگیرید، رسانه‌های اجتماعی خود را ببندید و سعی کنید صدای آن‌ها را خاموش کنید. این درد زیادی دارد.»