فیفا، اینفانتینو و زنان ایران؛ چالش بزرگ ابراهیم رئیسی با درهای ورزشگاه‌ها

«جیانی اینفانتینو»، رییس فدراسیون جهانی فوتبال در دیداری که با «شهاب‌الدین عزیز خادم»، رییس فدراسیون جهانی فوتبال داشت، ابراز امیدواری کرد که دو مشکل مورد نظر این فدراسیون بین‌المللی تا روز دیدار ایران و کره‌جنوبی در تهران حل شوند.

دو موضوع مورد نظر فیفا که می‌توانند میزبانی‌های ایران را تحت تاثیر قرار دهند، «کمک داور ویدیویی» (VAR) و هم‌چنین «ورود زنان به ورزشگاه» هستند. اجرای دقیق هر دو این موارد از ید قدرت رییس فدراسیون فوتبال ایران خارج است و به نظر می‌رسد رییس فدراسیون جهانی فوتبال خواسته است به ایران پیام دهد که قطعا فیفا نه مواضع خود در قبال فوتبال ایران را فراموش کرده است و نه از آن‌ها عقب‌نشینی خواهد کرد. 

***

شهریور ۱۳۹۸، جامعه ورزشی جهان روی دیگری از شخصیت و چهره فوتبال سیاست‌زده و آمیخته به تندروی‌های مذهبی در ایران را شناخت. هجدهم شهریور آن سال، خبر درگذشت «سحر خدایاری» که با لقب «دختر آبی» شناخته می‌شود، جهانی شد.

سحر خدایاری اسفند ۱۳۹۷ می‌خواست وارد «ورزشگاه آزادی» شود تا بازی «استقلال» و «العین» را در لیگ قهرمانان آسیا تماشا کند. نیروی انتظامی اما بازداشتش کرد. او سه روز را در بازداشت گذراند تا خانواده‌اش وثیقه ۵۰ میلیون تومانی را آماده کنند. وقتی آزاد شد، به او برای شهریور سال بعد وقت دادگاه دادند. روز دادگاه قاضی نیامد اما در راهروهای دادسرای تهران به سحر گفتند که قرار است بین شش ماه تا دو سال به حبس برود.

از دادسرا که بیرون آمد، بنزین روی خودش ریخت و تنش را به آتش کشید. خواهر گفته بود که او از بیماری دوقطبی رنج می‌برد و بارها این مساله را همراه با برگه‌های پزشکی‌ او به دادگاه اعلام کرده‌ بودند اما فایده‌ای نداشت. خبر درگذشت او، جهان را پس از چهار دهه ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران متاثر کرد.

ورود زنان ایرانی پس از انقلاب ۱۳۵۷ به ورزشگاه‌ها ممنوع شد. اما این حکم در ابتدا برگرفته از تصمیم مراجع تقلید یا نهادهای حکومتی نبود، مدیریت «ورزشگاه شیرودی» در سال ۱۳۵۹ تصمیم گرفت درهای ورزشگاه را به روی دختران ایرانی باز نکند. از آن پس، سازمان وقت تربیت بدنی در تبعیت از تصمیم مدیران زیرمجموعه‌اش، ورود زنان به ورزشگاه‌های کشور را ممنوع کردند.

در حقیقت، ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران، مانند ممنوعیت مبارزه با ورزشکاران اسرائیلی، برگرفته از یک نظر شخصی از سوی فردی با تصمیم‌گیری‌های محدود بود، نه یک مرجع تقلید شیعیان یا رهبر سیاسی کشور. با این وجود، همین تصمیمات تا امروز پابرجا مانده‌ و تبدیل به بخشی از هویت فوتبال سیاسی – مذهبی ایران شده‌اند.

مرگ سحر خدایاری اما فدراسیون جهانی فوتبال را برآن داشت که فشارها برای ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران را افزایش دهد.

۳۱ شهریور ۱۳۹۸، فدراسیون جهانی فوتبال بیانیه‌ای در مورد حضور نمایندگان خود در ایران و بررسی اقدامات عملی جمهوری اسلامی برای باز شدن درهای ورزشگاه‌ها به روی زنان منتشر کرد.

در این بیانیه تاکید شده بود که فدراسیون جهانی فوتبال خواهان حضور تمامی زنان در تمامی ورزشگاه‌ها شده است و ایران باید از ماه اکتبر گام‌های عملی را برای تحقق این خواسته بر دارد.

فیفا تاکید کرده بود که باید در نخستین بازی ملی که در چارچوب رقابت‌های انتخابی جام جهانی در تهران برگزار خواهد شد، درهای ورزشگاه‌ها به روی زنان ایران باز شوند و نباید هیچ‌گونه محدودیتی برای ورود آن‌ها در نظر گرفته شود.

یک ماه بعد، «مسعود سلطانی‌فر»، وزیر ورزش وقت جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با روزنامه دولتی «ایران ورزشی»، مدعی شد که هیچ اولتیماتومی از سوی فیفا برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها صادر نشده است و فقط ۱۰ درصد از کل سکوهای ورزشگاه آزادی به زنان تعلق خواهد گرفت.

«مهدی تاج»، رییس وقت فدراسیون فوتبال نیز ادعا کرد درخواست فیفا فقط مشمول بازی‌های ملی می‌شود و این فدراسیون بین‌المللی در امور داخلی ایران دخالت نمی‌کند.

فیفا اما درپاسخ، به «ایران‌وایر» گفت نه تنها با محدودیت و درصدسازی برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها مخالف است که درخواست خود را به صورت شفاف در مورد ورود زنان به تمامی ورزشگاه‌ها در تمامی بازی‌های ملی و باشگاه‌های داخلی و بین‌المللی اعلام کرده است.

با این وجود، تعداد محدودی از زنان ایرانی اجازه حضور در ورزشگاه آزادی را پیدا کردند. گزارش‌هایی هم از برخورد نیروی انتظامی با برخی از دخترانی که به ورزشگاه آزادی رفته بودند، به گوش رسید؛ از برخورد فیزیکی تا بازداشت و رهاسازی در بیابان‌های اطراف تهران.

یکی از دخترانی که توسط نیروی انتظامی در بیابان‌های اطراف تهران رها شده بود، به «ایران‌وایر» گفت: «ترسیده بودم. همه‌جا تاریک بود. رفتم سمت یکی از خانم‌های مامور و التماس کردم که ما را دوباره سوار اتوبوس کنید. گفتم دیگر هیچ‌وقت ورزشگاه نمی‌آیم. بازویم را لای انگشت‌ها و ناخن‌هایش گرفت و فشار داد و گفت همین‌جا بمان و بمیر.»

اما یک اتفاق، جمهوری اسلامی را از فشارهای فیفا رها کرد؛ همه‌‌گیری کرونا.

جمعه چهاردهم خرداد ۱۴۰۰، خبرگزاری «فارس» به نقل از «ابراهیم رئیسی»، رییس وقت قوه قضاییه جمهوری اسلامی و رییس جمهوری کنونی نوشت: «آیا حضور زنان در مسابقات آقایان، مشکلی را از جامعه و از زنان ایران رفع می‌کند؟»

سخنان ابراهیم رئیسی در حالی مطرح شدند که ورود تماشاگران به ورزشگاه‌های ایران به دلیل همه‌گیری کرونا از اسفند ۱۳۹۸ ممنوع شده بود.

این موضوع مختص ایران هم نبود؛ ۲۷ فروردین ۱۳۹۹، «ویکتور مونتاگلیانی»، نایب‌رییس فدراسیون جهانی فوتبال گفت: «مسابقات ملی که تحت نظر فیفا باید برگزار می‌شدند، فعلا لغو می‌شوند. تا سپتامبر در این مورد هیچ صحبتی نمی‌کنیم. آینده را جامعه پزشکی و دانشمندان روشن می‌کنند، نه ما.»

درها را بستند اما نه برای همیشه. اردیبهشت ۱۴۰۰، فینال لیگ قهرمانان اروپا با حضور تماشاگرانی که واکسن کرونا را تزریق کرده بودند، برگزار شد. هم‌چنین تماشای رقابت‌های ملت‌های اروپا در ورزشگاه‌های کشورهای اروپایی برای تماشاگرانی که دو دوز واکسن کرونا تزریق کرده بودند، آزاد بود.

کرونا اما اگر برای مردم ایران درد بود، اگر جان‌هایی را برد و برای اقتصاد بیمار کشور زخم شد، برای ورزش سیاست‌زده و اسلامیزه شده ٱن نعمت بود. کرونا ورزش ایران را تا زمانی نامعین از تعلیق نجات داد.

فدراسیون جهانی فوتبال برای بسته نگه‌ داشتن درهای ورزشگاه‌ها به روی زنان ایرانی، جریمه‌هایی سنگین مشتمل بر جریمه‌های نقدی و تعلیق در نظر گرفت. اما کرونا درهای ورزشگاه‌ها را بست.

حالا جیانی اینفانتینو به رییس فدراسیون فوتبال ایران می‌گوید که منتظر است درهای ورزشگاه‌ آزادی در روز بازی ایران و کره جنوبی به روی زنان ایران دوباره باز شود.

تیم ملی فوتبال ایران یک‌شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۰ در امارات میهمان تیم ملی این کشور خواهد بود و پنج روز بعد در ورزشگاه آزادی، میزبان کره جنوبی.

وضعیت همه‌گیری کرونا احتمالا اجازه ورود تماشاگران به ورزشگاه آزادی در این روز را نخواهد داد. نه سرعت واکسیناسیون می‌تواند کسی را امیدوار به تزریق دو دوز واکسن به قشر جوان ایران کند و نه تعداد مبتلایان به شکل قابل توجهی سیر نزولی پیدا کرده است.

با این حال، سخنان جیانی اینفانتینو نشان می‌دهند با گذشت قریب به دو سال از جدالی که میان ایران و فدراسیون جهانی فوتبال برای مشروعیت بخشیدن به حق زنان جهت ورود به ورزشگاه‌ها می‌گذرد، هنوز فیفا معضل تبعیض در جمهوری اسلامی را فراموش نکرده است.

ابراهیم رئیسی حالا باید در نقش رییس جمهوری، برای روزهایی تصمیم‌گیری کند که درهای ورزشگاه‌‌ها آرام آرام باز شوند. مگر این‌ که جمهوری اسلامی ترجیح دهد ایران نخستین کشوری باشد که فوتبال را اساسا بدون تماشاگر برگزار می‌کند.