دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار
کنسولگری جمهوری اسلامی در استان «هرات» افغانستان از تاریخ ۲۱ مرداد ۱۴۰۰، یک هفته پس از سقوط افغانستان به دست «طالبان»، ویزای توریستی را برای شهروندان این کشور به حالت تعلیق درآورد و تنها ویزاهای درمانی و تجارتی را صادر کرد. همین امر باعث شد که ویزای ایران در بازار سیاه با کمک کارمندان کنسولگری جمهوری اسلامی به فروش برسد. حالا با تثبت هرچه بیشتر قدرت طالب‌ها و عدم توانایی شهروندان در خروج از کشور، فروش ویزا رونق گرفته است.
این در حالی است که خطوط پرواز میان هرات و تهران هم با روی کار آمدن طالبان، به حالت تعلیق درآمده‌اند.
***
پیش از این، در اسفند ۱۳۹۸ هم جمهوری اسلامی خدمات کنسولگری خود را در هرات با هدف جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، متوقف کرده بود. در آن زمان، خدمات کنسولی تنها به رانندگان کامیون‌ها، سرمایه‌گذاران و بیماران اختصاص می‌یافت.
دو ماه بعد، «جیلانی فرهاد»، سخن‌گوی استاندار هرات به خبرنگار «ایران‌وایر» گفت جمهوری اسلامی مرز زمینی خود را در «اسلام قلعه» این استان هم مسدود کرده بود اما صدور ویزا برای جابه‌جا کنندگان کالا جریان داشت.
اول تیر ماه بود که مرز ایران به روی سرمایه‌گذاران، دانشجویان و مقیمان ایران باز شد و اعطای ویزا هم تا روز سقوط افغانستان به دست طالبان ادامه داشت.
حالا دوباره خدمات کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات به حالت تعلیق درآمده‌اند و بازار سیاه ویزا رونق گرفته است؛ مساله‌ای که در کنار فروش ویزا، می‌تواند مسیر قاچاق انسان را هم بیشتر رونق بخشد و مهاجران را به خاطر بسته بودن مرزها، با خطر بیشتری تهدید کند.
طبق تحقیقات «ایران‌وایر»، در حال حاضر ویزای ایران برای شهروندان افغانستانی توسط دلالان، بین ۸۰۰ تا هزار و ۱۰۰ دلار به فروش می‌رسد. جالب آن‌جا است که دلالان به سرعت ویزا را هم تهیه می‌کنند و شهروندان افغانستانی راهی ایران می‌شوند؛ اگرچه شهروندانی که این روزها در بحران سیاسی افغانستان گرسنه هستند و محتاج نان شب، همین امکان را هم ندارند.
این در حالی است که از همان مرداد که افغانستان به دست طالبان افتاد، بسیاری از سرمایه‌گذاران و صنعت‌گران هراتی به ایران فرار کردند.
به گفته «زلمی سعیدی»، معاون اتاق صنایع و معادن هرات، آن‌هایی که به ایران گریخته، هنوز به کشور بازنگشته‌اند.
به سراغ یکی از صرافان هراتی رفتیم که در آستانه سقوط هرات، از طریق کمیشن‌کاران [دلالان]، پنج مورد ویزای ایران اخذ کرده است: «فهمیده بودم که هرات به دست طالبان سقوط می‌کند. یک کمیشن‌کار [دلال] پیدا کردم و در ازای هر ویزا، تقریبا هزار دلار امریکا پرداختم. خوش‌بختانه طی دو روز برای ما ویزا گرفت و همگی به ایران رفتیم.»
«مرتضی» که نام مستعار است، از همین دلالان به شمار می‌رود که از طریق کنسولگری ایران در هرات، برای متقاضیان ویزا تهیه می‌کند. خبرنگار «ایران‌وایر» در تماس با این صراف، خودش را متقاضی خرید ویزا معرفی کرد و چنین پاسخ گرفت که به خاطر روابط‌ش با کارمندان کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات، می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن، ویزا خریداری کند.
او در ازای تهیه ویزای ایران به مدت سه روز، هزار و ۱۰۰ دلار طلب کرد و برای تهیه ویزایی که دو هفته به طول می‌انجامد، ۸۰۰ دلار خواست.
طبق توضیحات مرتضی، هنوز صدور ویزای توریستی ایران در تعلیق است: «برای همین، قیمت گرفتن ویزا بالا رفته است. برای من در تهیه هر ویزا، کم‌تر از ۵۰ دلار می‌ماند و باقی‌مانده‌اش را باید به آن طرف که کارمندان کنسولگری هستند، بپردازم. زیر این قیمت نمی‌توان ویزا گرفت. حتی آن‌هایی هم که گذرنامه ندارند، از طریق مرز اسلام‌قلعه، با پرداخت ۲۵ میلیون تومان می‌توانند به ایران بروند. بخشی از این پول هم در مرز ایران به ایرانی‌ها پرداخت می‌شود.»
به گفته این دلال، کنسولگری جمهوری اسلامی با دریافت این مبلغ، برای یک ماه ویزایی به افغانستانی‌ها می‌دهد که قابلیت تمدید دو ماهه دارد.
مقابل کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات شلوغ است. بسیاری برای دریافت ویزا به پرس‌وجو آمده‌اند و بسیاری هم مشغول دلالی هستند. «علی محمدی» عکاس است ولی به تهیه ویزا برای متقاضیان جلوی کنسولگری ایران روی آورده است. او هم با تایید رونق بازار سیاه صدور ویزا، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «هرکدام از دلالان در ازای گرفتن ۶۰۰ تا ۸۰۰ دلار، ویزای ایران را از کنسولگری می‌گیرند و مسوولان این ارگان رسمی جمهوری اسلامی مقابله‌ای با این مساله ندارند. مسوول این وضعیت، جمهوری اسلامی است که ویزای توریستی را مسدود کرده است و حالا در ازای ویزای سیاه، مبالغ هنگفتی از افغانستانی‌ها می‌گیرد. هرچند امیدی ندارم که جمهوری اسلامی کاری کند.»
«مولوی شیراحمد عمار»، معاون استان‌داری طالبان در هرات پس از پرسش «ایران‌وایر»، تنها گفت که این مساله را با کنسولگری جمهوری اسلامی پی‌گیری خواهد کرد.
در این میان، بسیاری از شهروندان افغانستان به بهانه تحصیل، اقدام به دریافت ویزای ایران می‌کنند اما وقتی پای آن‌ها به آن‌جا می‌رسد، به کارگری می‌پردازند. یکی از آن‌ها، «فرشاد محمودی» است که حاضر شد به سوالات «ایران‌وایر» پاسخ دهد: «قرار است تا کم‌تر از دو ماه دیگر ویزای تحصیلی‌ام برسد. من قصد تحصیل در ایران ندارم بلکه می‌خواهم کار کنم و برای خانواده‌ام در افغانستان پول بفرستم. در حال حاضر، فقر در افغانستان بیداد می‌کند و خیلی‌ها هستند که مثل من به همین روش، بنای رفتن به ایران دارند.»
یکی از دانشجویان افغانستانی در ایران که برای گرفتن ویزا برای شهروندان افغانستانی متقاضی تحصیل در ایران فعالیت می‌کند، «فرهاد حیدری» است. او به «ایران‌وایر» گفت جمهوری اسلامی با دریافت ۳۰ یورو، به افغانستانی‌ها ویزای دانشجویی می‌دهد و اقامت آن‌ها به همراه خانواده‌های‌شان در این کشور رایگان خواهد بود: «البته هر ترم دوره لیسانس و فوق لیسانس تا هزار یورو هزینه دارد.»
به گفته برخی از دانشجویان افغانستانی در ایران که با «ایران‌وایر» طرف صحبت شده‌اند، حیدری برای طی مراحل تهیه اسناد تحصیلی دانشجویان، حدود دو میلیون تومان دستمزد دریافت می‌کند.
این گزارش تنها مروری دارد بر بخشی از فاجعه‌ای که در افغانستان می‌گذرد. در این میان، جمهوری اسلامی از ته مانده جیب شهروندان افغانستانی هم نگذشته است و در پی کسب منافع، از فقر و هراس آن‌ها پول به جیب می‌زند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر