باغ شازده پامنار؛ ترکیب سحرانگیز زیبایی و تواضع

مصیب نوروزی،شهروندخبرنگار

بنا بر روایات شفاهی، این خانه‌باغ متعلق به یکی از پسران «فتحعلی شاه» بوده است. آخرین نواده قاجاری ساکن در این عمارت، «میرزا ضیاالدین دیده‌ور» معرفی شده است. در سال ۱۳۵۸، این عمارت توسط فردی به نام «نباتی» خریداری شد و در حال حاضر کاربری رستوران و سفره‌خانه دارد. 

این‌جا «باغ شازده» تهران است؛ باغ و عمارتی با بیش از ۲۰۰ سال قدمت که بین مجتمع‌های تجاری مغازه‌های اطراف خیابان «پامنار» قرار گرفته است. 

***

پنجره‌های نورگیر بلند با شیشه‌های رنگی، اتاق‌هایی با طاقچه‌های گچ‌بری شده، حوض آبی بزرگ و درختانی که از قطرشان مشخص است سنی از آن‌ها گذشته است. 

این جا حالا باغ رستوران شازده است. مراسم عروسی در آن برگزار می‌شود و برای مناسبت‌های مختلف، میهمانی برگزار می‌کند. گاهی هم لوکیشن فیلم‌ها وسریال‌ها می‌شود. اما پیش از این هم باغ شازده نام داشته است؛ باغی مصفا که ارثیه شاهزاده‌های قاجار بوده است. صاحب فعلی باغ شازده، آقای نباتی است که سال ۱۳۵۸ این باغ را خریداری کرده است. 

«مجید»، یکی از نزدیکان نباتی می‌گوید: «این خانه قجری درست رو به روی خانه موتمن الاطبا واقع شده است؛ ته یک کوچه بن بست که اگر کسی آن را نشناسد، بین مجتمع‌های تجاری و مغازه‌های اطراف به راحتی نمی‌تواند این خانه را پیدا کند. سال ۱۳۵۸ آقای نباتی این بنای تاریخی را از ورثه شازده دیده‌ور خرید. این خانه مدت‌ها به عنوان کارگاه چاپ و صحافی مورد استفاده قرار می‌گرفت تا این که نباتی قصد کرد آن را مرمت و به سفره‌خانه سنتی تبدیلش کند؛ اقدامی که او را پشیمان کرد.»

او می‌گوید نباتی برای تغییر کاربری این خانه‌باغ و تبدیل آن به رستوران مرارت زیادی کشید و متحمل هزینه‌های زیادی شد تا جایی که وسط کار پشیمان شده بود: «نباتی چند وقت پیش تصمیم گرفت که درهای این خانه را به روی عموم مردم باز کند تا همه بتوانند بخشی از تاریخ محله پامنار را ببینند و در آن تردد داشته باشند. پس درهای کارگاه صحافی‌‌ خود را که مدتی بود بی استفاده مانده بود، باز کرد به این امید که سازمان میراث فرهنگی در تبدیل کاربری این خانه تاریخی که از نظر آن‌ها ارزشمند است، کمکش کند.»

به گفته او، نباتی به امید وامی که  برای خانه‌های تاریخی داده می‌شود، کلنگ مرمت را زد اما پس از رفت و آمد بسیار، از سازمان میراث فرهنگی شنید که بودجه‌ای در کار نیست.» 

او مجبور شد سند ملک را برای گرفتن وام بانکی گرو بگذارد تا بتواند مرمت و تجهیز خانه باغ را تمام کند.

یک خبرنگار حوزه میراث فرهنگی می‌گوید: «بسیاری از افرادی که برای خانه‌های قدیمی تغییر کاربری انجام می‌دهند، چنین مشکلی را دارند چون وام تغییر کاربری به همه و برای تمام هزینه‌ها داده نمی‌شود و کارشناس سازمان میراث فرهنگی  میزان وام را تعیین می‌کند. در چند سال اخیر، تعداد زیادی از صاحبان خانه‌باغ‌های قدیمی تصمیم به تغییر کاربری ملک‌ خود گرفته‌اند. سازمان میراث فرهنگی اما بودجه محدودی دارد و نمی‌تواند کل هزینه مرمت چنین بناهایی را بپردازد.»

باغ شازده کنار عمارت موتمن‌الاطبا قرار گرفته است؛ همان عمارتی که خانه «بزرگ آقا» در سریال «شهرزاد» بود . 

مجید می‌گوید: «مردمی که برای بازدید خانه شهرزاد می‌آیند، معمولا از باغ شازده هم دیدن می‌کنند و گاه یک نوشیدنی سفارش می‌دهند. اما بسیاری از مردم این‌جا را به تنهایی نمی‌شناسند. باید دعا کنیم یک سریال معروف هم این‌جا بازی کنند که مردم سراغش را بگیرند. البته تا الان چند فیلم و سریال هم در باغ شازده فیلم‌برداری شده است.» 

اسم باغ شازده که می‌آید، فکرشان سراغ باغ شازده معروف ماهان کرمان می‌رود. کسی نمی‌داند در محله «پامنار» که حالا جزوی از بازار تهران شده است، میان این همه دود ماشین و آلودگی صوتی، ته یک کوچه بن بست، یک باغ مصفا پنهان شده است؛ همن‌قدر زیبا و متواضع.