دکتر «حمیدرضا جماعتی»، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا روز ۴دی۱۴۰۰ در گفت‌وگو با خبرگزاری رکنا مدعی شد: «کارایی واکسن‌هایی ایرانی به نسبت فایزر و مدرنا در مواجه با سویه اُمیکرون بالاتر است.» او در این گفت‌وگو با بیان اینکه تزریق دو دوز واکسن فایزر و مدرنا تنها ۱۰ درصد در برابر سویه اُمیکرون کارایی دارد، گفت: «کارایی واکسنهای فایزر و مدرنا بعد از تزریق دوز سوم، در برابر سویه اُمیکرون به ۷۵ درصد می‌رسد.» جماعتی با تاکید بر این که هیچ نیازی به واردات واکسن کرونا برای مقابله با سویه امیکرون نیست، گفته است: «در کارآزمایی‌های بالینی که برای واکسنهای ایرانی انجام شده، ثابت شده که برخی از واکسنهای ایرانی نسبت به واکسنهای خارجی کارایی بالاتری برای تولید آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا دارند و همین مساله نشان می‌دهد که واکسنهای ایرانی حتما می‌توانند با واکسنهای خارجی رقابت کنند.»
آیا کارایی دو دوز واکسنهای مدرنا و فایزر در برابر سویه اُمیکرون ۱۰ درصد است؟ آیا واکسنهای تولید ایران کارایی بالاتری نسبت به واکسنهای خارجی در برابر کرونا دارد؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
***
میزان کارآمدی واکسن فایزر و مدرنا در برابر سویه اُمیکرون چقدر است؟
اواخر نوامبر ۲۰۲۱ یعنی حدود یک ماه پیش، رسانه‌ها از ظهور سویه جدید ویروس کرونا به نام «اُمیکرون» خبر دادند. همزمان با انتشار این خبر، تحقیقات روی این سویه جدید آغاز شد و یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها این بود: «آیا واکسنهای موجود در برابر سویه اُمیکرون کارایی لازم را دارند؟» طبیعتا به دلیل تازه بودن این سویه جدید، هنوز تحقیقات کامل نیست و هر هفته اطلاعات تازه‌تری منتشر می‌شود. اولین تحقیقات در خود آفریقای جنوبی انجام شد که نشان می‌داد واکسن فایزر که پیش از اُمیکرون ۸۰ درصد کارایی داشته، بعد از اُمیکرون تنها ۳۰ درصد کارایی نشان داده است. موسسات تحقیقاتی آفریقای جنوبی به دلیل توزیع نشدن واکسن مدرنا در این کشور، اظهارنظری در خصوص این واکسن نکردند.
از سوی دیگر، سازمان بهداشت جهانی هنوز تحقیقات را برای اعلام نتایج ناکافی می‌داند و داوری خود را نسبت به میزان کارایی واکسنهای موجود منتشر نکرده و آن را به هفته‌های آینده موکول کرده است.
اما براساس آخرین اطلاعات منتشره توسط مرکز ملی سلامت آمریکا (NIH) که روز ۱۴دسامبر۲۰۲۱ یعنی حدود ۱۰ روز پیش منتشر شده، میزان کارایی دو واکسن فایزر-بایون‌تک (و واکسنهای تولید شده بر اساس مِتُد mRNA مثل مدرنا) در برابر سویه جدید اُمیکرون به مدت زمانی که از تزریق دوز دوم گذشته، متفاوت است. این موسسه پژوهشی حوزه بهداشت و درمان، معتقد است دو دوز واکسن فایزر/مدرنا بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کارایی دارد؛ حال آنکه تزریق دوز سوم این واکسن یا «بوستر شات»، کارایی این واکسن را در برابر سویه اُمیکرون تا حدود ۸۰ درصد افزایش می‌دهد، به همین دلیل به همه شهروندان توصیه کرده چنانچه شرایط دریافت دوز سوم واکسن را دارند، نسبت به تزریق آن اقدام کنند تا ایمنی بالاتری در برابر سویه اُمیکرون و دلتا به دست آورند.
چارت زیر میزان کارایی دو دوز واکسن کرونا به نسبت تعداد هفته‌هایی است که از تزریق آن گذشته و تزریق دوز سوم (بوستر شات) را نشان می‌دهد:
گزارش‌های منتشره از نتایج حاصله از تحقیقات روی سویه اُمیکرون نشان می‌دهد که دو دوز واکسن فایزر بین ۳۰ تا ۴۰ درصد در برابر انتقال ویروس و ۷۰ درصد در برابر بیماری شدید نیاز به بستری شدن کارایی دارد. حال آنکه دوز سوم واکسن فایزر، کارایی این واکسن را در برابر اُمیکرون به ۸۰ درصد افزایش می‌دهد.
تاثیر سایر واکسن‌ها بر سویه اُمیکرون چقدر است؟
بلومبرگ در ۱۷دسامبر۲۰۲۱ یعنی حدود ۱۰ روز پیش در گزارشی با عنوان «مطالعات جدید نشان می‌دهد واکسنهای سینوفارم، جانسون اند جانسون، و اسپوتنیک در برابر اُمیکرون ضعیف‌تر هستند»، نوشت: «یک مطالعه نشان می‌دهد که واکسنهای سینوفارم چین، جانسون اند جانسون آمریکایی و اسپوتنیک روسیه، آنتی‌بادی کمی علیه اُمیکرون تولید می‌کنند یا اصلا هیچ آنتی‌بادی تولید نمی‌کنند.»
این گزارش بوستر شات فایزر را موثرترین واکسن در برابر سویه جدید اُمیکرون دانسته و آورده است: «کسانی که قبلا کرونا گرفته‌اند یا دو دوز فایزر را دریافت کرده‌اند، بدن مقاوم‌تری در برابر اُمیکرون به نسبت سایر افراد دارند.»
رویترز نیز روز ۲۰دسامبر۲۰۲۱، به نقل از پژوهشگران چینی، کارایی واکسن سینوفارم در برابر سویه اُمیکرون را بسیار ناچیز دانسته و نوشته است: «نتایج این پژوهش نشان می‌دهد قدرت خنثی‌سازی ویروس بر روی گونه اُمیکرون با استفاده از دوز تقویتی سینوفارم ۲۰ برابر کمتر از قدرت خنثی‌سازی گونه اصلی توسط همین دوز تقویتی است.»
تاثیر واکسن برکت و سایر واکسنهای ایرانی کرونا در برابر سویه اُمیکرون چگونه است؟
حدود ۸ روز پیش یعنی روز ۲۸آذر۱۴۰۰ «کمال حیدری» معاون وزیر بهداشت و درمان ایران از کشف اولین نمونه سویه اُمیکرون در ایران خبر داد و خواستار تزریق دوز سوم واکسن، برای افرادی شد که ۴ ماه از تزریق دوز دوم آن‌ها گذشته است. نه وزارت بهداشت ایران و نه سازمان غذا و داروی ایران هنوز هیچ گزارش رسمی در خصوص کارایی واکسنهای ایرانی در برابر سویه اُمیکرون نداده‌اند.
دکتر «بهرام عین‌اللهی»، وزیر بهداشت و درمان روز ۲دی۱۴۰۰ در گفت‌وگویی مدعی شده است: «ثابت شده که برای پیشگیری از کرونا و عوارض ناشی از آن، حتما باید دوز سوم واکسن کرونا تزریق شود که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد می‌تواند از ابتلا به اُمیکرون پیشگیری کند.» او توضیح نداده که منظورش واکسنهای ایرانی یا خارجی است. چون می‌دانیم درباره دوز سوم واکسن فایزر گفته شده که تا ۸۰ درصد ایمنی بدن را در برابر سویه امیکرون افزایش می‌دهد. ضمن اینکه او در روز ۲۹آذر۱۴۰۰ مدعی شده بود: «افرادی که دوز سوم را تزریق می‌کنند تا ۸۰ الی ۹۰ درصد در مقابل اُمیکرون مقاوم خواهند بود»، اظهاراتی که نشان می‌دهد اعداد و ارقام بدون پشتوانه علمی اعلام می‌شود؛ چون هنوز هیچ تحقیقی روی کارایی واکسنهای ایرانی در برابر سویه امیکرون منتشر نشده و آقای وزیر هر روز یک آمار ارائه می‌کند.
آیا واکسنهای ایرانی کارایی بالاتری در برابر سویه اُمیکرون دارند؟
اثبات یا رد این ادعا نیاز به ارزیابی‌های بالینی و کلینیکی مستقل دارد. یعنی علاوه بر پژوهشگران ایرانی، سایر متخصصان و سازمان‌های بهداشتی آن را اعلام کرده باشند. اتفاقی که هنوز نیفتاده و هیچ مقام رسمی یا هیچ مرکز علمی مستقلی برآوردی از کارایی واکسنهای تولید ایران ارائه نکرده است. ضمن اینکه در لیست واکسنهای تایید شده سازمان بهداشت جهانی نیز هنوز هیچ واکسن ایرانی قرار نگرفته است.
آخرین به‌روزرسانی لیست واکسنهای تایید شده توسط سازمان بهداشت جهانی که روز ۲۳دسامبر۲۰۲۱ یعنی کمتر از یک هفته پیش انجام شده، نشان می‌دهد که ۲۴ واکسن در این لیست قرار دارد و هیچ واکسنی از ایران در این لیست موجود نیست (همه این ۲۴ واکسن نیز تمام مراحل تایید را سپری نکرده و برخی از آن‌ها در مراحل اولیه ارزیابی قرار دارند.) ضمن اینکه واکسنهای ایرانی در هیچ کشوری جز ایران مورد استفاده و تایید قرار نگرفته که بتوان تایید آن‌ها را ملاک ارزیابی کیفی این واکسن‌ها تلقی کرد. ایندیپندنت فارسی در ۱۰شهریور۱۴۰۰ در گزارشی با عنوان «دردسرهای آینده واکسن برای مسافران ایرانی»، به بررسی مشکل ایرانیان برای سفر به سایر کشورها به دلیل عدم تزریق واکسن معتبر پرداخته و نوشته است: «در ایران تاکنون واکسنهای اسپوتنیک، سینوفارم، بهارات، آسترازنکا و برکت تزریق شده است. از این میان فقط واکسن آسترازنکا در اکثر کشورهای دنیا تایید شده است. واکسنهای روسی، هندی و چینی در برخی کشورها پذیرفته می‌شوند و سازمان بهداشت جهانی هم آن‌ها را تایید کرده است، اما واکسن برکت تاییدیه این سازمان و هیچ کشوری را ندارد. ضمن اینکه با توجه به حاشیه‌های فراوان، تردیدها درباره کارایی آن نیز بسیار است.» به همین دلیل وزارت بهداشت ایران با صدور اطلاعیه‌ای در تاریخ ۱۲آبان۱۴۰۰ اعلام کرد: «افرادی که برای سفر به خارج از کشور به تزریق یک یا دو نوبت واکسن آسترازنکا نیاز دارند، از روزهای آینده می‌توانند با مراجعه به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور درخواست خود را ثبت کنند.» بنابراین آنچه روشن است اینکه وزارت بهداشت ایران هنوز نتوانسته کارایی واکسنهای ایرانی را به دنیا ثابت کند؛ چه رسد به اینکه بخواهد اثبات کند که واکسنهای ایرانی کووید۱۹ از واکسنهای خارجی کارایی بالاتری دارد.
جمع‌بندی
دکتر حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کرونا مدعی است: «کارایی واکسن‌هایی ایرانی به نسبت فایزر و مدرنا در مواجه با سویه اُمیکرون بالاتر است.» بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد:
۱- سازمان ملی سلامت آمریکا، واکسنهای تولیدی با متد mRNA را موثرترین واکسن‌ها در برابر سویه اُمیکرون می‌داند و معتقد است فایزر به عنوان موثرترین واکسن در دو دوز اول بین ۳۰-۵۰ درصد و با تزریق دوز سوم تا ۷۰ درصد ایمنی بدن در برابر سویه اُمیکرون را افزایش می‌دهد.
۲- گزارش‌های بین‌المللی از جمله گزارش پژوهشگران چینی نشان داده که واکسنهای سینوفارم چین، جانسون اند جانسون آمریکایی و اسپوتنیک روسیه، آنتی‌بادی کمی علیه اُمیکرون تولید می‌کنند یا اصلا هیچ آنتی‌بادی تولید نمی‌کنند.
۳- سویه اُمیکرون ۸-۹ روز است که به ایران آمده و هنوز وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و یا هیچ مرجع علمی معتبری گزارشی از میزان کارایی واکسنهای ایرانی در برابر سویه اُمیکرون ارائه نکرده‌اند.
۴- واکسنهای ایرانی کووید۱۹ در هیچ کشوری از دنیا تایید نشده، این واکسن‌ها تایید سازمان بهداشت جهانی را هم ندارد و حتی مسافران ایرانی که برنامه سفر خارجی دارند، باید برای دریافت واکسن آسترازنکا اقدام کنند تا مجوز سفر دریافت کنند؛ چون آسترازنکا تنها واکسنی در ایران است که در بیشتر کشورهای دنیا تایید شده است.
مجموعه بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که وزارت بهداشت ایران هنوز نتوانسته سایر کشورها را نسبت به کارایی واکسنهای ایرانی متقاعد سازد، چه رسد به آنکه بخواهد به دیگران اثبات کند که واکسن‌هایش کارایی بالاتری نسبت به فایزر و مدرنا دارند. از این رو «ایران‌وایر» به ادعای حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کرونا مبنی بر اینکه: «کارایی واکسن‌هایی ایرانی به نسبت فایزر و مدرنا در مواجه با سویه اُمیکرون بالاتر است.» نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.
- دروغ پینوکیو: اظهاراتی که عدم صحت آن‌ها قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود کذب از کار درآمده‌اند یا به عبارتی یک دروغ عیان است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در «ایران‌وایر»، این‌جا کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
«از نظر بی‌بی‌سی فقط ایرانی‌ها به کرونا مبتلا شده‌اند» این ادعای خبرگزاری فارس درست است؟
کرونا در ایران؛ افراد بالای ۱۸ سال باید دوز سوم را دریافت کنند
کرونا در ایران؛ دانشگاه حضوری، کارت واکسن جعلی
خیلی ممنون از خواندن این گزارش. نظر شما درباره محتوای ایران‌وایر برای ما مهم است. لطفا یک دقیقه همراه ما باشید و بعد از اسکرول کردن سوال های چند جوابی پایین را پاسخ دهید، با پر کردن این فرم به بهتر شدن گزارش‌های ما کمک می‌کنید.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر