لودر برفراز نیایشگاه بازمانده از ایران باستان؛آتشکده نوشیجان شخم خورد

استان وایر: در حالی که استفاده از ماشین های سنگین در محوطه‌ های باستانی ممنوع است، پیمانکار مرمت بنای تاریخی آتشکده "نوشیجان" از لودر برای خاک‌برداری بر فراز این تپه تاریخی استفاده کرده است، تچه ای که یکی از کهن ترین نیایشگاه های خشتی ایران است.

همدان پیام با اشاره به اینکه این مرمت و بازسازی که برای حفظ اين نیایشگاه باستانی انجام می شود خبر داده است که بر نا دیده گرفتن نظرات کارشناسان برای مرمت "نوشیجان" سبب "ايجاد مسيري در كنار پله‌هاي فلزي نصب" در این تپه تاریخی "با استفاده از لودر" شده تا مصالح مورد نياز به روي تپه انتقال يابد و اين موضوعي است كه دوستداران آثار باستاني را نگران كرده و علاوه بر وجود ماشين‌آلات سنگين در نزديكي تپه "نگران‌كننده‌تر خشت‌هايي است كه در اثر كندن و شيب‌دار كردن اين مسير نمايان شده است."

مهرداد ملك‌زاده مسئول بازبيني ميداني آثار باستاني استان همدان با انتقاد از  به کارگرفتن لودر در مرمت "نوشیجان"، گفته است: " اين مسأله درست مانند اين است كه ابزار دست جراح را به ساتور، تبر و تيشه تشبيه كنيد، همانطور كه يك جراح بسيار از نظر علمي و فكري با اين تشبيه ممانعت مي‌كند در باستان‌شناسی و در ميراث فرهنگي هم به دليل حساسيت‌هاي خاصي كه مواد فرهنگي و محوطه‌هاي باستاني دارند اين قضيه جزو محرمات است."

این کارشناس آثار باستانی تاکید کرده است که حتی در "باستان‌شناسي سنتي هم در اين موارد از نيروي كار كارگري و يا چهارپايان باركش مانند استر و الاغ استفاده مي‌كند همانطور كه پيش از انقلاب در نوشيجان شاهد برپايي يك مجموعه فلزي بسيار سنگين به نام سوله بوديم ولي براي بردن اينها هم بر روي تپه از ماشين‌آلات سنگين مانند لودر، بلدوزر و كاميون استفاده نكردند، بلكه از چهارپايان باركش استفاده كردند، نمي‌دانم به چه بهانه اين نوع ماشين‌آلات سنگين استفاده شده اما اين كار چندان درستي نبوده است."

مهرداد ملک زاده كه خود سال های پیش در نوشيحان كار ميداني باستان شناسی انجام داده گفته است: "چند سال پيش فصل نخست بازنگري كاوش‌هاي نوشيجان را بر عهده داشتيم و ناظر هم بودم اما متأسفانه براي كارهاي بعدي در استان همدان هيچ تماسي با من گرفته نشد است."

وی که دو سال است در پژوهشكده باستان‌شناسي، مسئوليت بازبيني برنامه‌هاي ميداني استان همدان را بر عهده دارد، با تاکید براینکه روش مرمت نوشیجان "از نظر علمي غلط است و از نظر اداري و اجرايي هم با من تماسي گرفته نشده"، گفته است: "اداره ميراث فرهنگي استان همدان هيچ نوع همفكري و كار مشورتي انجام نمي‌دهد" و "کلا از اتفاقاتي كه در استان مي‌افتد بي‌خبرم و هيچ اطلاعي ندارم."

بهرام توتونچی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان اما از استفاده از لودر در جریان مرمت "نوشیجان" دفاع کرده و گفته است: "هر چند سال يكبار براي بردن مصالح در تپه در جهت مرمت و جلوگيري از صدمه فيزيكي به ساختار بنا اقدام مي‌شود و اين موضوع جزو لاينفك كار است كه نمي‌توانيم به آن توجه نكنيم."

وی با تاکید براینکه " بايد مسيري را انتخاب كنيم تا بتوانيم به راحتي مصالح را ببريم و تنها جايي كه مي‌تواند اتفاق بيفتد همين مسير است"، گفته که " از نظر شيب و دسترسي به تپه بهترين مسير است. اين مسير حتي در سال‌هاي 54 در كاوش تپه هم مورد استفاده قرار مي‌گرفت و 100 سال گذشته هم كاربرد داشته است."

بهرام توتونچي درپاسخ به اينكه پرسش که آیا "خشت‌هاي نمايان شده متعلق به بنای تاریخی نوشیجان است"، گفته است: "اين خشت‌هاي بنا نيست و در هنگام ايجاد مسير چيده شده تا دامنه تپه ريزش نكند."

معاون میراث فرهنگی همدان با تاکید براینکه مسير درست شده توسط لودر "نمي‌تواند آسيبي به بنا بزند"، گفته است: "اين محدود براي حمل مصالح، بردن موتور جوش، آب و ساير مصالح ضرورت دارد و اين موضوع كنترل شده است ضمن اينكه همه همكاران به آن اشراف دارند."

بهرام توتونچي با اشاره به اينكه درگذشته براي اين  کار از چهار‌پا استفاده مي‌شد، گفته است: "تلاش كرديم اين‌بار هم از چهارپا استفاده كنيم اما نتوانستيم در روستاها چهارپا پيدا كنيم در حاليكه قبلاً با هزينه گزاف اين كار انجام شده است."

نیایشگاه نوشیجان در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب همدان و ۲۰ کیلومتری شمالغرب ملایر بر فراز تپه‌ای طبیعی به ارتفاع تقریبی ۳۷ متر قرار دارد. این بنای باستانی از سال ۱۳۴۶ مورد کاوشه ایباستان‌شناسی قرار گرفت و طی آن سه طبقه در این تچه تاریخی شناسایی شد که "طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان" نسبت می‌دهند. همچنین نخستین آتشكده محصور در فضاي بسته كه تاكنون كشف شده در اين تپه مشاهده شده است.