اعلام جزئیات تازه‌‌ای از فیلترینگ هوشمند

وزارت ارتباطات ایران از جزئیات تازه‌ای از پروژه «فیلترینگ هوشمند» در ایران پرده برداشته است.

فیلترینگ هوشمند پروژه‌ای است که مسئولان جمهوری اسلامی از چند ماه قبل خبر راه‌اندازی آن را اعلام کرده‌اند که بر اساس آن قرار است بخش‌هایی از محتوای وب‌سایت‌ها را فیلتر کنند.

اکنون محمود خسروی، معاون وزیر ارتباطات ایران در گفتگو با خبرگزاری مهر گفته است پروژه‌ی فیلترینگ هوشمند ۴ هدف اصلی خواهد داشت: «هدفمند کردن فیلترینگ، احراز هویت کاربران در زمان دسترسی، استفاده از نرم افزارهای بومی شرکت های دانش بنیان و نیز تعیین دسترسی به اینترنت متناسب با شرایط کاربر.»

خسروی افزوده است که همه طرح‌های مربوط به فیلترینگ هوشمند آزمایش شده و قرار است این پروژه به صورت هدفمند اجرایی شود.

به گفته محمود خسروی «پیش از این فیلترینگ در دروازه بین المللی (گیت وی) صورت می گرفت اما هم اکنون براساس سطوح دسترسی و شرایط کاربران اعمال می شود. بنابراین شغل، سن و نیاز کاربر در این پروژه دیده خواهد شد.»

معاون وزیر ارتباطات گفت که این وزارت خانه با همکاری شرکت های دانش بنیان درصدد تهیه نرم افزارهایی است که کنترل فضای اینترنتی را برای والدین فراهم کند. او افزود که «بر اساس این طرح ممکن است براساس این طرح بخواهیم فیلترینگ را در لایه دسترسی به شرکت های اینترنتی، شرکت های مخابراتی و اپراتورها بسپاریم.»

پیشتر محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، «ثبت هویت کاربران» که یکی از طرح‌های ۴ گانه مورد اشاره محمود خسروی است را تشریح کرده بود.

او گفته بود که «با اجرای این طرح و با هویت بخشی به کاربران هیچ کاربری نخواهیم داشت که با هویت نامعلوم از اینترنت استفاده کند.»

به گفته محمود واعظی با اجرای طرح جدید «کاربر با یک تابلو و هویت مشخص از اینترنت استفاده می‌کند و همانطور که شماره تلفن و موبایل به مشترکان هویت می بخشد، شماره اینترنت نیز می تواند به کاربری که از این فضا استفاده می کند، هویت بدهد.»

این نخستین بار نیست که مسئولان ایران از ضرورت ثبت هویت کاربران در اینترنت سخن می‌گویند. ماه گذشته نصرالله جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات گفت که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درصدد است تا جلوی دسترسی به اینترنت و موبایل در ایران را بدون مشخص شدن هویت کاربر بگیرد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا جهانگرد بر «لزوم احراز هویت افراد در شبکه‌های مختلف» تاکید کرد و گفت که «در فضای اینترنت در دنیا روال به این شکل است که دسترسی به هر شبکه‌ای باید با هویت معلوم صورت بگیرد و جلوی ورود هویت‌های نامعلوم گرفته شود و در ایران نیز چه در فضای اینترنت و چه در فضای موبایل باید افراد با هویت مشخص وارد شوند.»

پیش از آن نیز مهدی اخوان بهابادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی از تلاش دولت برای اجرای طرح ثبت هویت کاربران اینترنت پرده برداشته شود

فیلترینگ هوشمند؛ «پروپاگاندای رسانه‌ای» یا «واقعیتی گریزناپذیر»؟

نخستین زمزمه‌ها درباره‌ی اجرای «فیلترینگ هوشمند» در ایران، چند ماه قبل و پس از امضای قراردادی بین «روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت» و «پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات» آغاز شد.

در آن زمان خبرگزاری دانشجو اعلام کرد که این طرح امکان «تفکیک و پالایش صفحات اینترنتی» را به صورت هوشمند فراهم می‌کند و سایت‌هایی که به گفته‌ی این خبرگزاری «مجرمانه» خوانده شده‌اند، به صورت کامل مسدود نمی‌شود.

با اینکه از آن زمان تاکنون مسئولان مخابراتی و سیاسی در ایران بارها درباره‌ی این طرح اظهار نظر کرده‌اند اما به دلیل اینکه این طرح تا کنون رسما به بهره‌برداری نرسیده، شیوه‌ی اجرای آن و ادعاهای مقامات حکومتی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.

امین ثابتی، پژوهشگر و کارشناس امنیت دیجیتال در گفتگو با ایران وایر گفته است که به اعتقاد او فیلترینگ هوشمند در عمل کارآیی چندانی ندارد.

به گفته‌ی این پژوهشگر اینترنت «وب‌سایت‌هایی مانند فیس‌بوک به دلیل آنکه از گواهینامه امنیتی اس‌اس‌ال استفاده می‌کنند، امکان رصد محتوای داخل آنها وجود ندارد و سیستم فیلترینگ به جای آنکه محتوای نمایش داده شده بر روی دیوار حساب فیس‌بوک‌ را مشاهده کند، آن‌ را به صورت عدد و حروف می‌بیند.»

 

ثابتی در ادامه افزوده که دو راه برای معنی دادن به فیلترینگ هوشمند وجود دارد: نخست درخواست رسمی دولت ایران از فیس‌بوک برای حذف محتوایی که به زعم ایران «مجرمانه» است و دیگری حمله موسوم به « مرد میانی» بر علیه شبکه‌‌های اجتماعی.

او در توضیح «حمله مرد میانی» گفته است: «بر این اساس دولت ایران باید گواهینامه امنیتی اس‌اس‌ال را جعل کند که به دلایل مختلف این حمله پایدار نیست و با توجه به اینکه دولت تدبیر و امید علاقه‌ای به ایجاد سروصدای اضافه در جوامع بین‌الملل ندارد، احتمال استفاده از آن خیلی پایین است.»

به گفته‌ی امین ثابتی دولت ایران برای اجرای فیلترینگ هوشمند تنها یک راه حل دارد و آن هم دعوت از مردم برای عضویت در شبکه‌های اجتماعی داخلی است.

فارغ از همه‌ی گمانه‌زنی‌ها درباره‌ی فیلترینگ هوشمند،‌ تا راه‌اندازی رسمی آن نمی‌توان درباره‌ی آن اظهار نظر قطعی کرد. باید تا آن زمان صبر کرد و پس از راه‌اندازی رسمی این طرح، صحت ادعای مسئولان وزارت ارتباطات را سنجید.