تکنولوژی‌های به کار رفته در جام جهانی امسال

رقابت‌های جام جهانی در هر دوره تفاوت‌هایی با دوره‌های قبلی خود دارند؛ از محل و شیوه‌ برگزاری مسابقه‌ها گرفته تا تیم‌های شرکت کننده، قوانین فیفا و... . یکی از مهم‌ترین این تفاوت‌ها، نقش تکنولوژی در این رقابت‌ها است. در این مقاله به برخی از تکنولوی‌هایی که در جام جهانی امسال برای بهتر کردن کیفیت رقابت‌ها استفاده می‌شود، می‌پردازیم.

تکنولوژی کنترل خط دروازه

حدود نیم قرن پس از گل جنجالی و تعیین کننده «جف هورست» در فینال جام جهانی ۱۹۶۶ برای انگلستان، فیفا تصمیم گرفت که از تکنولوژی «خط دروازه» در مسابقه‌های جام جهانی ۲۰۱۴ استفاده کند.

گل مشکوک جف هورست در دقیقه ۱۰۱ و در دیدار تیم‌های انگلستان و آلمان اتفاق افتاد که زمینه ساز برد 4 بر 2 انگلستان در برابر رقیب دیرینه شد. آن زمان مشخص نشد که این گل از خط دروازه گذشت یا خیر اما امروزه تکنولوژی کنترل خط دروازه این قابلیت را پیدا کرده است که تشخیص آن را برای داوران ساده‌تر کند.

این تکنولوژی که «گل لاین تکنولوژی» خوانده می‌شود، از سوی کارخانه کوچک آلمانی «گل کنترل» ارایه شده است. فیفا از سال ۲۰۱۲ در تورنومنت‌های خود از این تکنولوژی استفاده کرده تا مشکلات احتمالی آن را اصلاح کند.

تکنولوژی خط دروازه از ۱۴ دوربین سرعت بالا که در هر لحظه ۵۰۰ فریم بر ثانیه تصویر تهیه می‌کنند، برای تشخیص عبور توپ از خط دروازه بهره می‌گیرد. هفت دوربین از این دوربین‌ها در‌ دهانه‌ دروازه نصب شده و هفت دوربین دیگر بر پشت بام ورزشگاه یا راهروها قرار گرفته‌‌‌اند.

این دوربین‌ها به یک سیستم رایانه‌ای قدرتمند پردازش تصاویر متصل می‌شوند تا عکسی از زمین و توپ مسابقه تهیه کنند.در واقع، رایانه تصاویر گرفته شده از این دوربین‌ها را پردازش کرده و بازیکنان، داور و دیگر اشیای «مزاحم» را از تصاویر حذف می‌کند تا تنها توپ مسابقه و زمین بازی در تصاویر آن باقی بمانند.

این سیستم رایانه‌ای هنگامی که در زمان پردازش متوجه عبور کامل توپ از خط دروازه می‌شود، سیگنالی را به ساعت دست داور ارسال می‌کند تا داور از لرزش ساعت دست خود و نمودار شدن واژه «گل» بر آن، از به ثمر رسیدن گل آگاه شود.

شرکت «گل کنترل» می‌گوید این کار با دقتی در حد میلی‌متر و در کم‌تر از یک ثانیه رخ می‌دهد. این شرکت هم‌چنین اطمینان می‌دهد که تکنولوژی استفاده شده در این کار نه تنها در فوتبال بلکه در تمامی ورزش‌ها با تمامی توپ‌ها و تمامی دروازه‌ها منطبق است.

فیفا اعلام کرده که تکنولوژی خط دروازه در تمامی ۱۲ ورزشگاه برگزار کننده مسابقه‌های جام جهانی ۲۰۱۴ نصب و با موفقیت آزمایش شده است.

اسپری محو شونده

البته تکنولوژی خط دروازه تنها تکنولوژی به کار گرفته شده از سوی داوران در این مسابقه‌ها نیست؛ آن‌ها از تکنولوژی دیگری به نام «اسپری محو شونده» در استقرار دیوار دفاعی هنگام ضربه‌های آزاد استفاده خواهند کرد. به بیانی دیگر، این اسپری‌ها به داور کمک می‌کنند تا متوجه شود دیوار دفاعی از محل خود جلوتر نیاید.

اسپری‎ها تکنولوژی ساده‎ای دارند و از جنس موادی چون فوم تهیه شده‌اند و تنها ۴۵ ثانیه تا دو دقیقه زمان می‌برد تا از زمین بازی ناپدید شوند. اسپری محو شونده، ایده‌ای است که از سوی یک روزنامه‌نگار آرژانتینی به نام «پابلو سیلوا» ارایه شد. وی که هنگام زدن ضربه آزاد در بازی با دوستان قدیمی خود از جلو آمدن دیوار دفاعی عصبانی شده بود، به فکر چنین ایده‌ای افتاد.

سیلوا ایده را با یک مهندس شیمی در میان گذاشت و آن‌ها توانستند با تولید این اسپری، برای نخستین بار در سال ۲۰۰۸، آن را در لیگ‌های دسته پایین آرژانتین امتحان کنند.

او می‌گوید: «همه‌گیر شدن این روش، زمان زیادی طول کشید اما اکنون وقت شادمانی است.»

به گفته سیلوا، این اسپری تا کنون در ۱۵ هزار مسابقه استفاده شده است و اکنون زمان جام جهانی است.

تکنولوژی خط گل پیش از این در مسابقه‌هایی چون «کوپا لیبرتادورس»، «جام جهانی نوجوانان» و «جام باشگاه‌های جهان» مورد استفاده قرار گرفته است. داوران می‌توانند از این اسپری برای معین کردن جای کاشته شدن توپ در ضربه‌های آزاد نیز استفاده کنند که این موضوع البته به سود تیم دفاع کننده خواهد بود.

توپ‌های ايرودینامکی برازوکا

پس از نمایش ناموفق «جابولانی»، توپ اختصاصی جام جهانی ۲۰۱۰، این بار «آدیداس» به سراغ تکنولوژی‌های جدید در ساخت توپ رفته است تا بتواند رضایت بازیکنان فوتبال در جام جهانی را به دست آورد.

این توپ از نسل توپ‌های استفاده شده در مسابقه‌های «یورو ۲۰۱۲» است که از سوی آدیداس بهبود یافته و ساختار رویی آن نیز دگرگون شده است. رویه توپ‌های جدید از شش پنل «پلی اورتانِ» (polyurethane) پروانه شکل ساخته شده که با حرارت به هم متصل شده‌اند. پنل‌های «برازوکا» هم‌چنین در سطح خود دارای دانه‌های برجسته کوچک هستند تا چرخش بهتری در هوا و زمین داشته باشند.

«سیمون چاپین»، پژوهش‌گر مرکز تحقیقات مهندسی ورزشی در دانشگاه «شفیلد هالام» درباره ویژگی ايرودینامکی برازوکا می‌گوید که بر اساس تحقیقات وی، سختی این توپ نسبت به جابولانی بیش‌تر و همانند توپ‌‌های ساحلی شده است.

به گفته وی، این ویژگی سبب می‌شود که حرکت این توپ‌ها نسبت به جابولانی قابل پیش‌‌بینی شود.

براساس پژوهش‌هایی که «تاکاشی آسایی» در دانشگاه «تازوکوبا» ژاپن انجام داده است، حرکت این توپ‌ها در سرعت حدود ۴۰ تا ۸۰ کیلومتر، بسیار نزدیک به توپ‌های قدیمی آدیداس است در حالی که توپ‌های جابولانی در این بازه سرعتی، تند و تیزتر حرکت می‌کردند و این، کار را برای دروازه‌بانان در مهار آن‌ها سخت می کرد.