پوشش «متین ستوده»، بازیگر سینما و چند بازیگر زن دیگر در اکران خصوصی فیلم سینمایی «مسخره‌باز» چنان اعتراضی را از سوی رسانه‌های حکومتی و کاربران «ارزشی» و اصول‌گرایان در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت که دو روز پس از آن، وزیر فرهنگ و ارشاد به مجلس شورای اسلامی و متین ستوده به دادسرای ارشاد احضار شدند.
در همین حال، روابط عمومی سازمان سینمایی کشور اعلام کرده که در حال تهیه دستورالعمل پوشش بازیگران در انظار عمومی است. هم‌زمان، خبر تشکیل «شورای سلبریتی‌ها» نیز در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده شده است تا از این پس مراقب احوال سلبریتی‌ها در جامعه باشند.
داستان از آن‌جا شروع شد که متین ستوده به همراه چند بازیگر دیگر روی فرش قرمز اکران خصوصی فیلم سینمایی مسخره‌باز در شامگاه ۲۱ مهرماه توجه عکاسان را به خود جلب کردند. عکس‌های زیادی از او و بقیه بازیگران این مراسم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شدند. ستوده در این مراسم، مانتو و بلوز سفیدی پوشیده بود و البته روسری به سر داشت.
اما انتشار گسترده این عکس‌ها موجب واکنش تند صداوسیما شد. برنامه «۲۰:۳۰» که در طی سال‌ها برای ساخت مستندهایی که زمینه احضار، بازداشت و تنبیه شهروندان را فراهم می‌کند شناخته شده است، در خبری با انتشار عکس‌هایی از متین ستوده و چند بازیگر دیگر، پوشش آن‌ها را «ولنگاری فرهنگی» خواند و مدعی شد که این زنان به وضعیت پوشش و عفاف خود توجهی ندارند.
پس از آن، در تاریخ چهارشنبه ۲۴ مهرماه اعلام شد وزیر ارشاد برای پاسخگویی به نحوه پوشش بازیگران، به مجلس فراخوانده شده است. چند ساعت بعد خبرگزاری «تسنیم» که وابسته به سپاه پاسداران است نیز اعلام کرد که متین ستوده را به دادسرای ارشاد احضار کرده‌اند. این خبرگزاری مدعی شد احضار این بازیگر در پی درخواست‌های متعدد مردمی به سامانه دادسرای ارشاد تهران برای «ظاهر نامتعارفش» رخ داده است.
با این حال، مشخص نیست در جریان احضار این بازیگر به دادسرای ارشاد چه گذشته است. اما ستوده صبح ۲۵ مهرماه در صفحه اینستاگرام خود از «دل‌خوران» عذرخواهی کرد: «با توجه به این‌که اخیرا عکس‌هایی از بنده در شبکه‌های مجازی منتشر گردیده است، صرفنظر از این‌که هیچ‌گونه قصد و نیتی در جهت هنجارشکنی نداشته و ندارم، چنانچه باعث سوءاستفاده برخی از شبکه‌های معاند گردیده و موجبات تکدر خاطر برخی هموطنان عزیر را فراهم نموده است، لذا از همه این عزیزان و همچنین خانواده محترم شهدا عذرخواهی می‌نمایم.»
متین ستوده در این عذرخواهی اینستاگرامی، از واژ‌گان کلیدی مورد علاقه شهروندان افراطی و حکومتی ایران استفاده کرده بود؛ «هنجارشکنی»، «سوء استفاده شبکه‌های معاند» و «خانواده شهدا».
این بازیگر ۳۴ ساله تاکنون در سریال‌های تلویزیونی پرطرف‌داری مانند «لیسانسه‌ها»، «فوق لیسانسه‌ها» و «میکاییل» بازی کرده است. او که بیشتر اوقات در حاشیه بوده، اکنون برای پوشش خود در یک مراسم بر سر زبان‌ها افتاده است.
دستورالعمل فوری برای پوشش هنرمندان و ورزشکاران در انظار عمومی
اما فقط کار به احضارها ختم نشد؛ «مسعود نجفی»، مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی روز چهارشنبه ۲۴ مهر در مصاحبه‌ای تلویزیونی، خبر از تهیه یک دستورالعمل فوری داد که طبق آن، چهره‌های سینمایی، هنری و ورزشی در مراسم‌ها باید طبق چارچوب تعیین شده حاضر شوند.
مسعود نجفی با اشاره به حاشیه‌هایی که به قول او، به خاطر «پوشش نامتعارف» برخی بازیگران شکل گرفته است، گفت: «طبیعی است که هرحرکت خلاف عرف پذیرفته نیست.»
تشکیل شورای سلبریتی‌ها
«صادق طباطبایی‌نژاد»، رییس «کمیسیون فرهنگی» مجلس شورای اسلامی نیز روز ۲۴ مهر در یک مصاحبه تلویزیونی، خبر از تشکیل شورایی با عنوان «شورای سلبریتی‌ها» در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داد. او گفت: «این شورا حدود چهار ماه است که تشکیل شده و در حال برنامه‌ریزی و آماده‌سازی قواعدی برای این مساله است.»
این نماینده با اشاره به احضار وزیر ارشاد به مجلس نیز گفت: «لازم است با بررسی جدی در این زمینه، ساز و کار مشخصی برای برخورد با نمایش‌های خصوصی داشته باشیم و از وزیر ارشاد توضیح می‌خواهیم که راه‌کارهایش برای مقابله با این ناهنجاری‌ها چه خواهد بود.»
صادق طباطبایی‌نژاد در توضیح لزوم تشکیل شورای سلبریتی‌ها گفت: «در جشنواره فجر، پیش از نمایش فیلم، بازیگران می‌آیند تصاویری می‌گیرند و گاهی در آن تصاویر، شوونات و قوانین جمهوری اسلامی زیر سوال می‌روند. با توجه به این حاشیه‌ها و هنجارشکنی‌ها، شورایی در وزارت ارشاد تحت‌عنوان شورای چهره‌ها و سلبریتی‌ها تشکیل شده است و معاون وزیر هم دبیری این شورا را برعهده دارد.»
«احمد سالک»، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز به خبرگزاری تسنیم گفت: «فارغ از وزیر ارشاد، ما به نماینده صداوسیما در مجلس هم تذکر دادیم که باید اقدام جدی انجام دهند.»
این نماینده مجلس مدعی شد بازیگران در حال گسترش «فساد» در جامعه هستند: «دشمنان ما در شرایط کنونی برای گسترش بی‌حجابی در کشور، به‌کمک اندیشه‌های لیبرالیستی، به‌دنبال تحقق آن هستند؛ مثلاً در قضیه اصفهان، در نقاط مختلفی مثل پل خواجو، چهارباغ و... حرکت‌های ناموزونی در قالب موسیقی‌های خیابانی و یا کشف حجاب و خوانندگی زن‌ها را شاهد بودیم. دامن‌زدن به این مساله یعنی ازبین بردن فرهنگ ارزشی حیا، عفت و عفاف جامعه که کم‌کم برخی از بازیگران سینما و صداوسیما در جلساتی با کشف حجاب و خودنمایی با لباس‌های آن‌چنانی و آرایش نامتعارف، فساد در جامعه را گسترش می‌دهند.»
پاسخ وزیر ارشاد: هنرمندان برای پوشش خود نیازی به اجازه گرفتن ما ندارند
اما «سیدعباس صالحی»، وزیر ارشاد در مقابل انتقادها از پوشش بازیگران در مراسم اکران خصوصی فیلم مسخره‌باز گفته مراسم مورد بحث، رسمی نبوده است که هنرمندان بخواهند برای حضور در آن اجازه بگیرند.
وزیر ارشاد در پاسخ به انتقادها توضیح داده است مراسم‌های غیررسمی هنرمندان نیازی به کنترل ارشاد ندارند: «فضای آن‌جا فضای رسمی نبوده است که این بازیگران بخواهند از وزارت ارشاد برای حضور اجازه بگیرند.»
او در دفاع از هنرمندانی که مورد اعتراض قرار گرفته‌اند، گفته است: «این افراد از کسانی هستند که در برنامه‌های تلویزیونی نیز حضور دارند.»
با این حال و با وجود دفاع وزیر ارشاد، خبرهای رسانه‌های داخلی حاکی از این است که دستورالعمل شورای سلبریتی‌ها برای نحوه پوشش هنرمندان تا پایان هفته آینده منتشر خواهد شد.
«پروین داداندیش»، مشاور اجتماعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» تاکید کرده است که هر دستگاهی نباید به خودش اجازه فشار به سلبریتی‌ها را بدهد.
اما در ادامه حرف‌هایش، با دفاع از تشکیل شورای سلبریتی‌ها گفته است: «تصور می‌کنم باید کمیته یا شورایی شکل بگیرد تا بیشتر به این مسایل رسیدگی کند. مطمئناً در این صورت دیگر هر دستگاهی به خودش اجازه نمی‌دهد به سلبریتی‌ها فشار بیاورد. به نظر من چنین شوراهایی اتفاقا می‌توانند نقش حمایتی نسبت به چهره‌های هنری داشته باشند تا مسایل و مشکلات مربوط به آن‌ها در همان شورا رفع شود تا به نهادها ورسانه‌ها راه پیدا نکند.»
تهدید هنرمندان و اجبار به عذرخواهی
نحوه حضور چهره‌های سینمایی و حتی ورزشی در جامعه در سال‌‌های اخیر به یکی از مسایل مهم نظام تبدیل شده است. «عباس جعفری دولت‌آبادی»، دادستان وقت تهران زمستان ۱۳۹۴ در کنفرانس خبری خود با هشدار به هنرمندان و ورزشکاران گفته بود باید آن‌ها مراقب انتشار عکس‌هایشان در فضای مجازی باشند: «انتشار عکس‌های خلاف موازین اسلامی از برخی ورزشکاران و هنرمندان در فضای مجازی باعث شد دادستانی تهران از جنبه عمومی جرم ورود کرده و با متخلفین برخورد کند.»
«علی جنتی»، وزیر سابق ارشاد نیز در بهمن ۱۳۹۴ اعلام کرده بود که هنرمندان باید مراقب مصاحبه‌های خود با شبکه‌های ماهواره‌ای خارجی باشند وگرنه از حمایت‌های این وزرات‌خانه محروم خواهند شد: «هیچ هنرمندی نباید با شبکه‌های ماهواره‌ای خارجی مصاحبه کند.»
چند سال پیش، «لیلا حاتمی»، بازیگر سرشناس سینمای ایران به دلیل دست دادن با رییس «جشنواره فیلم کن» در مراسم سال ۲۰۱۴، مورد خشم تندروهای داخل کشور قرار گرفت. اعتراضات تا جایی پیش رفتند که این بازیگر مجبور به انتشار متن عذرخواهی شد و نوشت اگر با دست دادن خود به پیرمرد نزدیک به ۹۰ ساله احساسات کسانی را آزرده، متاسف است.
لیلا حاتمی در بخشی از این متن نوشته بود: «در مورد آقای ژیل ژاکوب که با قریب ۹۰ سال سن، آخرین سال حضورش در فستیوال را می‌گذراند، باید توضیح دهم که ایشان به علت کهولت و از یاد بردن همه تاکیدات که معمول این سن و سال است، ضوابط یاد شده را فراموش کرد و اقدام پیش‌گیرانه من برای دست دادن با ایشان هم موثر واقع نشد. مسلما ایشان برای من حکم پدربزرگ کهن‌سالی را داشت که میزبان من هم بود. هرچند از ادای این توضیحات شرم دارم اما شاید برای کسانی که نمی‌توانستند موقعیت ناگزیر من را درک کنند، ناچار شدم وارد برخی جزییات شوم. با این حال، از این پیش‌آمد و این‌که احساسات کسانی را آزرده باشم، بسیار متاسفم؛ چه خود تربیت شده پدری هستم که همه از میزان علاقه او به دین و ملیت ایرانی آگاهند.»
بازیگر مطرح دیگر سینمای ایران به نام «فاطمه معتمدآریا»، یک دهه است که به دلیل مواضع فکری و نوع حضورش در مراسم‌های خارج از کشور، مورد خشم نیروهای تندرو قرار دارد و همین امر باعث شده است که سال‌ها از حضور در تلویزیون منع و حتی حضورش در سینما نیز محدود شود.
بسیاری از بازیگران نیز به دلیل فشارهایی از این نوع از کشور خارج شده‌اند و گاهی در مصاحبه‌هایی به آن فشارها و دلیل تصمیم خود برای خروج از آن فضا اشاره می‌کنند. با این حال، هنرمندان و ورزشکاران، چهره‌هایی که مخاطب عام دارند، اکنون در مظان اتهام هستند؛ اتهامی که مبنایش وضعیت ظاهری آن‌ها است.
برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیشتر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید: www.journalismisnotacrime.com
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر