هنرمندان خارج از کشور پولشان کجا بود که بخواهند هنرشان را نمایش دهند!

چهاردهمین «جشنواره تئاتر ایرانی هایدلبرگ» از روز چهارشنبه ۱۶بهمن۱۳۹۸، به مدت پنج روز در کشور آلمان شروع به کار ‌کرده است.

در این جشنواره مستقل، گروهای نمایشی از کشورهای انگلستان، مجارستان، آلمان، لهستان، فرانسه و ایتالیا شرکت دارند.

برگزارکنندگان این رویداد فرهنگی و هنری، چهاردهمین دوره این جشنواره را به جان‌باختگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ در ایران و مسافران هواپیمای اوکراینی که در اثر اصابت موشک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سقوط کرد، تقدیم کرده‌اند.

«شاهرخ مشکین‌قلم»، هنرمند ایرانی ساکن پاریس، «نیاز نواب»، خواننده ساکن فرانسه و «اروین خاچیکیان»، آهنگ‌ساز و خواننده ساکن امریکا در این جشنواره اجرا خواهند داشت.

«خبرنگاری جرم نیست» در حاشیه این جشنواره تئاتر، با تعدادی از هنرمندان شرکت‌کننده در این رویداد هنری گفت‌وگو کرده است که روزانه منتشر خواهند شد.

در این بخش با «حمید جاودان»، کارگردان، بازیگر تئاتر و سینما گفت‌وگو کرده‌ایم. او که در حال حاضر ساکن فرانسه است، نمایش «من هملت هستم، شما؟» را در چهاردهمین «جشنواره تئاتر ایرانی هایدلبرگ» به روی صحنه برده است.

هنر متعهد در دهه‌های گذشته در ایران با سانسور شدید جمهوری اسلامی مواجه و خارج از ایران هم در اغلب مواقع شعارزده بوده و بیشتر به مانیفست‌های سیاسی شباهت داشته است. این استدلال تا قبل از عمومیت شبکه‌های اجتماعی و اهمیت یافتن آن‌ها در زندگی انسان امروز درست بود؛ اما حالا شبکه‌های اجتماعی در حوزه فرهنگ و هنر، برای هنرمندان ساکن ایران توانسته‌اند سانسور حکومتی را کم‌رنگ کنند و سبب شده‌اند هنرمندان در تبعید با جامعه ایران ارتباطی نزدیک‌تر پیدا کنند. به نظرتان تئاتر متعهد چه جایگاهی در هنرهای نمایشی ایران و خارج از ایران دارد؟

یک اثر در حوزه نمایشی در اساس یا متعهد است یا اصلا تئاتر نیست. تئاتر متعهد لزوما به این معنا نیست که نظام حاکم را مورد اهانت قرار داده و یا شعارگونه با او وارد کارزار شود، بلکه به این معناست که با مدد گرفتن از اشکال گوناگون هنری آنچه را که مردم نیاز به دانستنش دارند و یا چیزی که از آن رنج می‌برند و توانایی ابرازش را ندارند نمایش دهد. 

در ایران، سانسور و ممیزی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه نمی‌دهند که هنرمندان هنرهای نمایشی به سمت سوژه‌های اروتیک بروند. درنتیجه، این بخش از هنرهای نمایشی ایران حذف شده‌ است. تئاتر مستقل خارج از ایران در این حوزه آیا دست‌آوردهایی داشته است و هنرمندان ایرانی مستقل خارج از ایران آیا به این‌گونه موضوعات می‌پردازند یا به دلیل خودسانسوری و سانسور رایج در فرهنگ ایران، آن‌ها هم به سمت نمایش‌های اروتیک نمی‌‌توانند بروند؟ 

در جامعه‌ای که تعدد زوجات و صیغه به‌سادگی، قانونی و پذیرفته شده است اما اروتیسم در قلمروی هنر بی‌حرمتی و تابو انگاشته می‌شود و حتی سنت‌شکنان  نیز رسوبات مذهبی را چون عاملی بازدارنده در تفکر هنری‌شان دارند چه باید گفت! بازتاب این اندیشه،‌ دامن‌گیر کسانی که در دموکراسی و به دور از سانسورِ زادگاهشان زندگی می‌کنند نیز شده است.

جمهوری اسلامی در چند دهه گذشته جشنواره حکومتی و ایدئولوژیک «فجر» را برپا کرده است. هدف برگزارکنندگان این جشنواره، از ابتدای شکل‌گیری آن،  این بود که جشنواره‌ای بین‌المللی برای جهان اسلام داشته باشند و آن را با رویداد‌های جهانی‌ای مانند «کن»، «اسکار» «نوبل» و الخ مقایسه کنند. می‌خواستند با این  جشنواره تفکرات سیاسی جمهوری اسلامی در ژانر هنر را به جهان صادر کنند؛ که باوجود بودجه‌های میلیاردی تاکنون به دلیل وجود سانسور موفق نشده‌اند. گمان می‌کنید برپایی این‌گونه جشنواره‌های مستقل، جشنواره‌های خارج از کشور، می‌توانند نماینده هنر‌های نمایشی ایرانیان در جشنواره‌های بین‌المللی باشند و به موازات کارهای نمایشی‌ای که از ایران برای اجرا در جشنواره‌ها و فستیوال‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند، حضور داشته باشند؟

جمهوری اسلامی با سوزاندن سینما و تماشاگران بی‌گناهش، سینما رکس آبادان، کار خود را آغاز کرد و به‌زودی دریافت که سینما برای پول‌شویی و کسب اعتبار موهبتی است. هنرمندان مستقلِ خارج از کشور پولشان کجا بود که بخواهند هنرشان را نمایش دهند! درست به‌سان هنرمندان شریف و بااستعدادی که در ایران هستند و هیچ نامی از آن‌ها نیست.

برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیش‌تر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.