مرگ یک روزنامه دیگر؛ احتمال پایان انتشار نسخه چاپی شهروند

هفته اول تیر ۱۳۹۹، «کریم همتی»، رییس جدید جمعیت هلال احمر اعلام کرد درباره «روزنامه شهروند» نگرانی‌هایی وجود دارد.  حالا بعد از حدود یک ماه از این اظهارنظر، براساس اطلاعات منتشر شده، این روزنامه به‌زودی فقط از طریق آنلاین قابل دسترس خواهد بود.  اما سوالی که مطرح می‌‎شود، این است که رییس جدید اساسا نگران چه چیزی بود؟ مگر نه این که خودش دستور آنلاین شدن شهروند را صادر کرده است؟ 

روزنامه شهروند نشریه رسمی جمعیت هلال احمر ایران است. این روزنامه از ۲۶ اسفند ۱۳۹۱ انتشار خود را آغاز کرد و تاکنون سه بار توقیف یا تعطیل شده است. 

پس از افشای مشخص نبودن تکلیف هفت هشت میلیارد تومان بودجه‌ای که در این روزنامه گم شد، بسیاری از روزنامه‌نگاران ابراز نگرانی کردند که این ادعا قرار است بهانه‌ای باشد برای تعطیل شدن شهروند توسط جمعیت هلال احمر. حالا نگرانی آن‌ها به واقعیت مبدل شده است. 

کریم همتی روز ششم تیرماه گفته بود: «تکلیف هفت هشت میلیارد تومان از پول‌هایی که به روزنامه رفته است، معلوم نیست. از پولی که برای خرید کاغذ رفته است تا هزینه چاپ و... سندی برای آن وجود ندارد. این یکی از مشکلات ما در جمعیت است. دوستان به ما قول داده‌اند که ظرف کمتر از دو ماه این روزنامه آنلاین شود.» 

«پژمان موسوی»، عضو هيات مديره «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران» با انتشار یک توییت در تاریخ ۹ تیر خطاب به رییس جمعیت هلال احمر نوشت: «... آقای دبیر‌کل! شما مدیری، یعنی که چی تکلیفش معلوم نیست؟ به‌جای رسانه‌ای کردن، تکلیف را روشن کن! اگر #فسادی بوده، برخورد و مفسد را معرفی کن ولی لطفا این موضوع را بهانه‌ای برای تعطیلی روزنامه نکن!» 

همتی البته در ادامه حرف‌هایش در همان ششم تیرماه، از انتظارش برای آنلاین شدن این روزنامه که به معنای بی‌کار شدن عده زیادی از کارکنان آن است، گفته بود: «... ما انتظار داریم این روزنامه آنلاین شود. دوستان روابط عمومی پی‌گیر این موضوع باشند. پول کاغذ و هزینه چاپ و انتشار که به این روزنامه پرداخت می‌شود، مبلغ زیادی است. با آنلاین شدن روزنامه، ما به دوستانی هم که در شهروند هستند، کمک می‌کنیم تا شرایط‌شان بهتر شود. دوست نداریم کسی که ۱۱ سال با ما همکاری کرده است، بدون خداحافظی سیستم را ترک کند.» 

این در حالی است که پس از اظهارات همتی در هفته اول تیرماه، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران طی بیانیه‌ای در تاریخ دوازدهم تیر بر اساس پی‌گیری خود اعلام کرد: «مقرر شد كه هم‌زمان با اجرای برنامه‌های اصلاح و نوسازی رسانه‌ای جمعيت، هيچ يك از كاركنان شهروند اخراج و تعديل نشوند و سازمان برنامه در اجرای سياست حفظ اشتغال، كليه اعتبار مورد نياز سالانه اين كاركنان را به جمعيت پرداخت كند.» 

حالا یک ماه پس از این اظهارنظرها، خبرنگاران می‌گویند شهروند به زودی از کیوسک‌های مطبوعات خداحافظی خواهد کرد. انتشار این خبرکه به معنای بی‌کار شدن بسیاری از عوامل روزنامه‌ است، اعتراضات گسترده‌ای را از سوی روزنامه‌نگاران در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته است.  

در حال حاضر مجموعه افراد تیم شهروند از اعضای تحریریه، تیم فنی، ویراستاری و خدماتی به ۶۵ نفر می‌رسد که پس از آنلاین شدن، بسیاری از اعضای تیم تحریریه، فنی و خدمات شغل خود را از دست خواهند داد.  

روزنامه شهروند یا پایگاه خبری هلال احمر؟ 

براساس حکمی که روز هشتم مرداد در سایت جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران منتشر شد، «اسماعیل رمضانی» ضمن سرپرستی روزنامه شهروند، ماموریت یافت ظرف یک ماه، سایت خبری شهروند آنلاین را راه‌اندازی و با استفاده از نیروهای فعلی و در جهت انعکاس تلاش‌ها و زحمات مجموعه هلال احمر، روزنامه را آنلاین کند و در پایان نیز، صرفه‌جویی اقتصادی را در دستور کار قرار دهد. 

یک روزنامه‌نگار شاغل در مطبوعات کشور که نخواست نامش فاش شود، در ارتباط با وضعیت روزنامه شهروند به «خبرنگاری جرم نیست» می‌گوید: «در حکمی که آقای همتی امضا کرده، نوشته شده است که روزنامه آنلاین شود و این یعنی تعدیل گسترده تیم تحریریه. او بارها این موضوع را به قلی‌نژاد، مدیر مسوول قبلی روزنامه اعلام کرده بود که تنها ۳۵ نفر باید در روزنامه باشند اما قلی‌نژاد قبول نکرد و در نهایت برکنار شد. خیلی ساده بگویم که آقای همتی از روزنامه شهروند و این که تبدیل به سایت "شهروند آنلاین" شود، تنها یک سایتی می‌خواهد که در حد روابط عمومی جمعیت هلال احمر باشد تا فعالیت‌های جمعیت را پوشش بدهد، نه با کارکرد واقعی یک روزنامه اجتماعی مثل شهروند.» 

او با اشاره به این که احتمالا از پایان شهریور روزنامه به شکل آنلاین منتشر شود، می‌گوید: «در حال حاضر سایت "شهروند-نیوزپیپر" روزانه آپدیت می‌شود و شهروند در شبکه‌های اجتماعی و به اصطلاح فضای چند رسانه‌ای نیز در حال تولید محتوا است. به عقیده من، مشکل رییس جمعیت و باقی دوستان‌شان، مسایلی چون بودجه و منابع مالی نیست بلکه آن‎‌ها با طرز تفکر تحریریه‌ای یا بهتر است بگویم با نگاه روزنامه‌نگاران مشکل دارند و دل‌شان می‌خواهد روزنامه شهروند در حد یک روابط عمومی عمل کند.» 

مرگ روزنامه نزدیک است  

انتشار خبر تعطیلی نسخه چاپی شهروند واکنش روزنامه‌نگاران را در شبکه‌های اجتماعی، به ویژه توییتر به همراه داشت. اصحاب رسانه در نوشته‌های اعتراضی خود عنوان کرد‌ه‌اند مسیری که همتی در پیش گرفته است، به اخراج و تعدیل گسترده اعضای تحریریه شهروند، اعم از تیم فنی، تصحیح، خدماتی و روزنامه‌نگار خواهد انجامید.  

«احسان بداغی»، خبرنگار روزنامه ایران در صفحه توییترش نوشت: «ماه قبل رییس هلال احمر در جلسه‌ای فاش می‌کند تکلیف ٨-٧ میلیارد پولی که در سال‌های ٩٧و ٩٨ به روزنامه شهروند رفته، معلوم نیست. مسئول روزنامه آن زمان کی بوده؟ اسماعیل رمضانی. حالا در تغییرات اخیر مسئولیت را دوباره به او دادند، با ماموریت صرفه‌جویی اقتصادی. با خودتان چند چند هستید؟» 

«شکوفه حبیب‌زاده»، خبرنگار اقتصادی شرق نیز با اشاره به ماجرای مفقود شدن پول در روزنامه شهروند توییت کرده است: «چندروزی از داستان تغییرات #روزنامه_شهروند می‌گذره. روزنامه‌ای که برای #هلال_احمر هست و پولش، #بیت‌المال. آیا قبل از هر چیزی، ضرورت نداره تکلیف چندمیلیارد مفقود شده در زمان همین مدیر تازه برگشته به روزنامه، روشن بشه؟ آیا به همین سادگی میشه با شائبه دزدی، به سمت قبلی برگشت؟» 

تعدادی از روزنامه‌نگاران شاغل در روزنامه شهروند نیز با انتشار رشته توییت‌هایی، در خصوص آنلاین شدن روزنامه واکنش نشان دادند.  

«یزدان مرادی»، خبرنگار افتصادی روزنامه شهروند نوشته است: «اتفاقاتی که این روزها برای #روزنامه_شهروند می‌افتد، نمایش یک درک سطحی و ناپخته از مطبوعات و رسالت آنهاست؛ تبدیل‌کردن یک روزنامه با آن سابقه قابل دفاع به یک سایت درون‌سازمانی در سطح سایت یک روابط عمومی، جز کج‌اندیشی چیز دیگری نیست.» 

مرادی که دو سال سابقه همکاری در روابط عمومی جمعیت هلال احمر را نیز در در کارنامه کاری خود دارد، در توییت دیگری نوشته است: «یکی دو ماه پیش به دستور رییس جمعیت هلال احمر، ۱۷ نفر خبرنگار و طراح حرفه‌ای از تیم روابط عمومی بدون دریافت ۳ ماه و ۱۰روز حقوق عقب‌افتاده، اخراج شدند. حالا به نظر می‌رسد قرار است #روزنامه_شهروند نیز این اتفاق را در وسعت بیشتری تجربه کند.» 

«الهام محمدی»، خبرنگار روزنامه شهروند نیز در توییتر خود نوشت: «هفت سال از مردم نوشتیم. از کُنه درد مردم. از به حاشیه‌رانده‌شدگان و نامرئی‌ها. هفت سال در روزنامه‌ای کار کردیم که به تک تک روزهای بودن در آن افتخار کردیم. اصلا مگر چندبار پیش می‌آید در زندگی که هر روز با افتخار، جایی کار کنی؟ بنویسی؟  حالا مرگ روزنامه نزدیک است.» 

«نیلوفر حامدی»، دیگر روزنامه‌نگار ایرانی نیز با انتشار یک توییت، آنلاین شدن شهروند را بی جان شدن این روزنامه عنوان کرده است: «#روزنامه_شهروند از محدود بازماندگان سرپا و تماشایی رسانه در ایران است، کاش نابودش نکنند. کاش ما شاهد بی‌جان شدنش نباشیم.» 

 

برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیش‌تر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.