مردم انتظار نداشتند فرهادی آنان را نادیده بگیرد

یکی از امضاکنندگان بیانیه مستندسازان ایرانی درباره سرکوب مردم معترض استان خوزستان به «خبرنگاری جرم نیست» گفت انتظار داشت «اصغر فرهادی» هنگام دریافت جایزه «جشنواره فیلم کن»، حتی یک جمله درباره تشنگی و سرکوب مردم استان توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران حرف بزند و صدای مخاطبان فیلم‌هایش باشد.

«جابر مطهری‌زاده»، مستندساز جوانی که طی سال‌های گذشته فیلم‌های زیادی را در حوزه اجتماعی ساخته است، یکی از امضاکنندگان بیانیه مستندسازان ایرانی بود که سرکوب مردمی که زندگی را جست‌وجو می‌کنند تا آب به آبادی برسد را محکوم کرده بودند.

طی روزهای گذشته، مردم شهرهای مختلف استان خوزستان به قطع آب و عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم اعتراض کردند و تجمعات خیابانی گسترده‌ای در این استان برگزار شد؛ تجمعاتی که منجر به کشته و زخمی شدن چندین شهروند، از جمله قتل یک جوان ۱۷ ساله توسط ماموران امنیتی و انتظامی حکومت ایران شده‌اند.

بیش از ۱۳۰ مستندساز ایرانی روز یک‌شنبه ۲۷ تیر ۱۴۰۰ در واکنش به این اتفاق در بیانیه‌ای نوشتند: «و دوباره بر سر آب، آتش به پا شد! این قصه تلخناک پرآب‌ترین استان ایران است که کارون، مارون کرخه و اروندش گواهند که پیوسته از چشمان مردمان، خونابه روان است. و این بار در هورالعظیم، همواره مرگ می‌روید و صدای دادخواهان در مرداب خاموش می‌گردد.»

مستندسازان در ادامه این بیانیه گفته‌اند: «ما کارگردانان سینمای مستند، بر پایه سنت کاری‌مان، همیشه بازتاب‌دهنده رنج و خواست مردمان‌مان بوده‌ایم و امروز نیز در کنار تشنگان خوزستان می‌مانیم و سرکوب مردمی که زندگی را جست‌وجو می‌کنند تا آب به آبادی برسد، به شدت محکوم می‌کنیم.»

جایر مطهری‌زاده حالا به «خبرنگاری جرم نیست» می‌گوید مستندسازان ایرانی طی ده‌های گذشته تمام تلاش خود را کرده‌اند تا در حد توان، صدای هم‌وطنان آسیب‌زده و مظلوم خود باشند و با ساخت فیلم‌های مستند یا انتشار بیانیه، اعتراض خود را نسبت به تبعیض و ظلم بیان کنند.

کارگردان مستندهای «بحران در پلدختر» و «مسافر آب» با اشاره به این که طی سال‌های گذشته مستندسازان ایرانی فیلم‌های بسیاری درباره مشکلات بحران‌های پیش‌ آمده در استان‌های مختلف ایران ساخته‌ و نسبت به وقوع فاجعه هشدار داده‌اند، می‌افزاید این هشدارها جدی گرفته نشدند و حالا یکی یکی سر باز می‌کنند.

او با اشاره به مستند «ایران، جنوب غربی» ساخته «محمدرضا فرطوسی»، مستند «مادرکشی» از «کمیل سوهانی» یا مستندهای ساخته «هادی آفریده»، توضیح می‌دهد‌ این مستندها از سوی دولت و صداوسیما با بی‌مهری مواجه شده‌ و یا اصلا به نمایش درنیامده‌اند و یا این که اکران آن‌ها بسیار محدود بوده است. 

او  اضافه می‌کند: «صداوسیما به عنوان بزرگ‌ترین رسانه داخل کشور چرا به مستندهای اجتماعی بی‌توجهی می‌کند؟ بعد هم که برخی از همکاران ما به خاطر بی‌توجهی در داخل کشور مجبور می‌شوند مستندهای خود را به رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی بفروشند، با احضار و بازداشت مواجه می‌شوند.»

مطهری‌زاده ادامه می‌دهد: «ما مستندسازان در وقایعی هم‌چون دی ۱۳۹۶، آبان ۱۳۹۸ یا شلیک به هواپیمای مسافربری بیانیه دادیم و در کنار مردم بودیم. اصلا ما مستندساز شده‌ایم تا بازگوکننده واقعیات و درد و رنج مردم باشیم، وگرنه اگر دنبال شهرت و پول بودیم که مستندساز نمی‌شدیم. ما این بیانیه را امضا و منتشر کردیم تا بگوییم هر کاری که از دست‌مان بربیاید، برای مردم مظلوم ایران مانند اهالی خوزستان انجام می‌دهیم. اتفاقا گلایه بنده از آقای اصغر فرهادی هم همین است که چرا از فرصت و تریبونی که در اختیارش بود، برای انعکاس صدای مردم مظلوم خوزستان استفاده نکرد. چشم و گوش تمام دنیا به صحبت‌های او بود. حداقل می‌توانست در حد یک جمله از کشته شدن چند جوان خوزستانی به خاطر اعتراض به بی‌آبی بگوید. آقای فرهادی باید به مردم حق بدهد که حالا از او دل‌خور باشند زیرا بخش زیادی از مردم ایران که منتقد وضعیت فعلی کشور هستند، بی‌شک مخاطب فیلم‌های او هستند و انتظار ندارند از سوی آقای فرهادی نادیده گرفته شوند. البته که من حملات تند و توهین به او را هم نمی‌پسندم.»

جابر مطهری‌زاده هم‌چنین در پاسخ به سوال «خبرنگاری جرم نیست»، درباره وضعیت این روزهای سینمای مستند ایران، اکران‌ها و سانسورهای حاکمیتی، از فضای بسته گفت و این‌ که در ایران به سینمای مستند به چشم «فرزندی ناخلاف» می‌نگرند.

او توضیح داد: «امکان نمایش مستندهای مستقل در تلویزیون وجود ندارد زیرا مدیران این رسانه‌ها خط‌‌های قرمز و ممیزی‌های پررنگی دارند. از آن‌طرف، برای اکران در سینماها یا جشنواره‌های داخلی مجبور می‌شویم به سانسورهای زیادی تن دهیم و ممیزی‌های وزارت ارشاد کم نیستند. حضور در جشنواره‌ها و تلویزیون‌های خارجی نیز منجر به از دست دادن مخاطب می‌شود. پس در نتیجه، فضای کاری برای مستندسازهای ایرانی بسیار تنگ و محدود است و مستندساز نمی‌تواند اثرش را به درستی اکران کند. اگر بخواهد به صورت مستقل فیلم بسازد که به او اکران نمی‌دهند. اگر هم بخواهد از بودجه و کمک دولتی استفاده کند، در مرحله اولیه، طرحش در ممیزی‌ها قیچی می‌شوند و اثری نازل تولید خواهد شد؛ یعنی سیاست این است که تا جای ممکن مانع تاثیرگذاری مستندسازها شوند.»

جابر مطهری‌زاده، دانش‌آموخته كارگرداني سينما از «كانون سينماگران جوان» است. از او تا کنون فیلم‌های مستند «فرصت پرواز»، «هوله»، «به بهانه پدر»، «هشتمين دقيقه»، «دختر زردكوه»، «انكارشدگان»، «قوم كُرد، يك نگاه»، «مسافر آب»، «٤٧»، «شايد كه آينده از آن ما»، «بحران در پلدختر» و «ناخوانده در شهر» منتشر شده  است.