«حبیب‌الله رایان»، عکاس مطبوعاتی و روزنامه‌نگار افغانستانی در گفت‌وگو با «خبرنگاری جرم نیست» گفت «طالبان» در خیابان جلوی او را گرفته و پس از گذاشتن اسلحه روی پیشانی وی و زدن دو سیلی به او، گفته‌اند دیگر حق ندارد در خیابان‌ها به عکاسی و تهیه خبر مشغول باشد.
پس از اشغال کشور افغانستان توسط طالبان و تشکیل دولت موقت در یک ماه اخیر، فضا برای روزنامه‌نگاری و انتشار واقعیات جامعه روز به روز سخت‌تر شده است و روزنامه‌نگاران در این کشور با انواع سرکوب، شکنجه و سانسور مواجه هستند. در یک نمونه، روز چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۴۰۰، ۱۴ روزنامه‌نگار در شهرهای کابل و مزارشریف به جرم تهیه خبر از اعتراضات مردمی به سیاست‌های طالبان در افغانستان، توسط این گروه بازداشت شدند و دو نفر از آن‌ها نیز به شدت تحت شکنجه و ضرب‌وشتم قرار گرفتند.
چند روز قبل از این اتفاق، «فهیم دشتی»، روزنامه‌نگار و سخن‌گوی «جبهه مقاومت ملی افغانستان» توسط گروه طالبان در استان پنجشیر کشته شد. «سازمان گزارش‌گران بدون مرز» نیز اعلام کرده است که از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، تاکنون از ۷۰۰ زن خبرنگار شاغل در کابل، تنها کمتر از ۱۰۰ نفر به محل کار خود بازگشته‌اند.
چندین روزنامه‌نگار افغانستانی هم طی یک ماه گذشته در گفت‌وگو با «خبرنگاری جرم نیست»، از تسلط طالبان بر افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته بودند طی دستوراتی که رهبران طالبان به رسانه‌ها داده‌اند، عملا امکان فعالیت روزنامه‌نگاری مستقل و افشاگرانه در این کشور وجود نخواهد داشت.
در همین شرایط، حبیب‌الله رایان، عکاس بین‌المللی و روزنامه‌نگار تحقیقی که سال‌ها در پایتخت کابل به همکاری با رسانه‌های خارجی مشغول است، از ضرب‌وشتم خود در خیابان توسط گروه طالبان خبر می‌دهد.
او به «خبرنگاری جرم نیست» گفت روز پنج‌شنبه هفته گذشته با موتورسیکلت درحال عبور از خیابانی در کابل برای تهیه عکس و گزارش بوده که در یک ایست‌بازرسی طالبانی‌ها متوقف شده و مورد بازرسی قرار گرفته است.
رایان می‌گوید پس از به قدرت رسیدن طالبان، به صورت ناشناس در شهر تردد می‌کند تا شناسایی نشود. روزی هم که مورد ضرب و شتم نیروهای طالبان قرار گرفته است با کلاهی بر سر و لباس محلی افغانستان در حال عبور بوده که طالبان موتور او را متوقف کردند و خواستند تا کوله‌پشتی‌اش را جست‌وجو کنند. این روزنامه‌نگار همچنین اضافه می‌کند:«وقتی آن چند سرباز طالبان دوربین و میکروفون را در کوله‌ام دیدند، کوله‌ام را از دستم قاپیدند و گفتند به درون چادر مخصوص ایست‌بازرسی بروم. به داخل چادر رفتم اما ناگهان یکی از آن‌ها اسلحه کلاشنیکف را روی پیشانی‌ام گرفت و فرمانده آن‌ها گفت بدون این که حرکتی اضافی کنم، دوربین را از کوله دربیاورم و عکس‌ها را به او نشان بدهم! من شوکه شده بودم و فکر نمی‌کردم با من مثل یک تروریست رفتار کنند.»
حبیب‌الله رایان در ادامه گفت مجبور شده است تمام عکس‌های دوربین را فریم به فریم به فرمانده آن گروه نشان بدهد؛ عکس‌هایی با سوژه‌های اجتماعی از مردها و زن‌ها و کودکان افغانستانی.
او ناچار شده بود تمام عکس‌ها را در مقابل دیدگان فرمانده ایست‌بازرسی طالبان پاک و سپس حافظه دوربین را هم به کلی پاک کند طوری که امکان بازیابی آن‌ها امکان نداشته باشد.
این عکاس و خبرنگار گفت: «پس از این که خیال‌شان بابت عکس‌ها راحت شد و کیف کاری من را هم دوباره گشتند، فرمانده آن‌ها به سمت من آمد و بدون هیچ حرفی، دو سیلی محکم به من زد. او گفت این آخرین باری باشد که با خودم دوربین حمل می‌کنم و برای خبرنگاری به خیابان می‌آیم! دلیلش را پرسیدم، که پاسخ داد به تو ربطی ندارد و اگر یک‌بار دیگر من را با دوربین ببیند، مجازاتی شدیدتر مثل زندان و شلاق در انتظارم است.»
حبیب‌الله رایان در پاسخ به سوال «خبرنگاری جرم نیست» درباره حس خود از این اتفاق و ممنوع شدن خبرنگاری مستقل توسط طالبان گفت: «حقیقتا حس تحقیر‌آمیز و بدی را تجربه کردم. باورم نمی‌شد که به خاطر عکاسی و خبرنگاری چنین برخوردی کنند و تهدید به مرگ شوم و کتک بخورم. در این شرایط، نمی‌توان خبرنگار بود. مساله جان ما در میان است. حالا مجبورم با موبایل عکاسی کنم و نمی‌توانم دوربینم را بیرون بیاورم. ما روزنامه‌نگاران افغانستانی از طالبان نمی‌ترسیم و وقتی این شغل را انتخاب کردیم، می‌دانستیم که داریم با جان‌مان بازی می‌کنیم اما حالا فضا بیش از گذشته دلهره‌آور است و تیغ طالبان روی گلوی‌مان قرار دارد.»
او درباره میزان سانسور اعمال شده از سوی طالبان بر رسانه‌ها نیز اضافه می‌کند: «هیچ انتقادی، حتی یک کلمه هم نمی‌شود درباره طالبان نوشت؛ درحالی که این روزها اصلی‌ترین دغدغه مردم، همین طالبان هستند. اگر نتوانیم درباره این‌ها خبر بنویسیم یا عکس منتشر کنیم، پس چه کنیم؟ کانال‌های تلویزیونی و رادیویی که کاملا در اختیار طالبان هستند و حتی نمی‌گذارند سریال و موسیقی پخش شود. تمام روزنامه‌های مستقل هم تعطیل شده‌اند. تنها روزنامه اطلاعات روز است که فقط به نشر اخباری معمولی و خنثی می‌پردازد، چون نعمت‌الله نقدی و تقی دریابی، دو خبرنگار این روزنامه چند روز پیش شکنجه شدند و دیگر توانی برای فعالیت نمانده است.»
این روزنامه‌نگار همین‌طور از وضعیت وخیم اقتصادی و افزایش فقر در جامعه افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان گفت؛ این که بانک‌ها نمی‌توانند پول مردم را پس بدهند و عده زیادی از مردم در کابل ناچار شده‌اند وسایل منزل خود را کنار خیابان به فروش برسانند تا با پول آن تکه نانی بخرند.
ایان با ارسال چهار عکس برای «خبرنگاری جرم نیست» گفت: «می‌بینید که کارمندان و کارگران به گرسنگی رسیده‌اند و در کنار خیابان، اسباب منزل خود را می‌فروشند. زیرا دیگر کسی نیست که به آن‌ها حقوق بدهد. تازه آن‌ها که پول‌دار هستند هم هر هفته اجازه دارند تنها ۲۰ هزار افغانی از حساب بانکی خود پول بگیرند. تا پیش از این، حدود پنج میلیون نفر در ادارات دولتی و پنج میلیون نفر هم در شرکت‌های خصوصی مشغول به کار بودند که با ورود طالبان و تغییر دولت، بی‌کار شده‌اند. این افراد هنوز حقوق دو ماه قبل خود را دریافت نکرده‌اند. طبق برآوردهای ما، ۱۸ میلیون نفر در افغانستان به دلیل سقوط دولت، بی‌جا و مکان شده‌اند و به دلیل بی‌کاری، آواره هستند. اگر اوضاع به همین صورت باشد و دولت تازه‌تاسیس طالبان نتواند چرخ اقتصادی کشور را به حالت عادی برگرداند، در روزهای آینده بیش از ۱۰ میلیون شهروند دیگر نیز به زیر خط فقر خواهند رفت.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر