پرونده پیچیده توماج صالحی؛ از اتهام تبلیغ علیه نظام تا امیدواری به آزادی زودهنگام

حالا همه او را می‌شناسند؛ رپر و خواننده ایرانی که طی یک سال گذشته آثار انتقادی‌ او در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد و تعداد هوادارانش نیز روزبه‌روز بیشتر. اما پس از بازداشت، ناگهان به شهرتی خارق‌العاده رسید و دیگر کمتر ایرانی است که یکی از قطعات موسیقی او را نشنیده باشد.

«توماج صالحی» یکی از میلیون‌ها ایرانی است که از ظلم و تبعیض خسته شد اما برخلاف بسیاری، نخواست سکوت کند و به انتشار موسیقی رپ اعتراضی روی آورد. مخاطبان انتقادهایش هم شامل طیف وسیعی از سیاست‌مداران، فعالان حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و هنرمندان هستند؛ از «علی خامنه‌ای»، «ابراهیم رئیسی» و «سید محمد خاتمی» گرفته تا عده زیادی از روزنامه نگاران و فعالین حقوق بشر که توماج صالحی معتقد است همگی این افراد از اجزای اصلی حلقه ظلم هستند.

پس از بازداشت و چندین روز بی‌خبری از وضعیت این خواننده معترض، «امیر رئیسیان»، وکیل او امروز ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ خبر داد که توماج به «تبلیغ علیه نظام» متهم شده و ممنوع ازملاقات است.

هم‌زمان، «اقبال اقبالی»، دایی توماج صالحی در اینستاگرام خبر داد که خواهرزاده‌اش تا فردا سه‌شنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۰ با قید وثیقه از زندان آزاد خواهد شد. 

اقبالی در صفحه اینستاگرامی خود نوشت: «خبر خوشحال‌ کننده؛ خواهرم و پدر توماج امروز موفق شدند با توماج تلفنی صحبت کنند. حالش خوب است. قرار است با به پایان رسیدن کارهای اداری وثیقه، فردا توماج آزاد شود. درود و سپاس از تک‌تک عزیزان و بزرگوارانی که در سراسر جهان صدای توماج شدند.»

بازداشت و پرونده‌سازی امنیتی علیه توماج صالحی درحالی اتفاق افتاده است که «موسی برزین خلیفه‌لو»، حقوق‌دان و وکیل دادگستری در گفت‌وگو با «خبرنگاری جرم نیست» می‌گوید این خواننده مرتکب هیچ عمل خلاف قانونی نشده است و طبق «قانون آیین دادرسی کیفری»، شهروندان مجاز به انتقاد از تمام مسوولان نظام جمهوری اسلامی ایران هستند.

امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی پیش‌تر به وب‌سایت «رویداد۲۴» گفته بود پرونده موکلش در دادسرای شاهین‌شهر اصفهان ثبت شده است و کارکنان دادگستری در مقابل خانواده صالحی به صورت غیررسمی اتهام او را تبلیغ علیه نظام عنوان کرده‌اند.

توماج صالحی روز یک‌شنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ توسط ماموران وزارت اطلاعات دولت «ابراهیم رئیسی» بازداشت شد. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط حساب اینستاگرامی منتسب به خانواده این خواننده، ماموران در یک یورش ۱۲ نفره و با چهار ماشین به خانه توماج صالحی هجوم برده و پس از بازرسی خانه، او را به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند.

این خواننده رپ در دو اثر اخیر خود به نام‌های «زندگی نرمال» و «سوراخ موش»، به سیاست‌های جمهوری اسلامی اعتراض کرده بود که ویدیوهای او با استقبال گسترده کاربران ایرانی روبه‌رو شد. 

او هم‌چنین در شعرهای خود به موضوعاتی چون اعتصابات کارگری، فساد دولتی، اعدام‌، زندان، قرارداد ۲۵ ساله با چین و بی‌اعتنایی هنرمندان به وضعیت جامعه‌ پرداخته بود.

«سازمان عفو بین‌الملل» روز ۲۶ شهریور در اعتراض به بازداشت این خواننده رپ، در توییتر نوشت که توماج صالحی تنها به خاطر استفاده از حق آزادی بیان خود و پرداختن به سرکوب، فساد و فقر بازداشت شده است و باید فوری و بدون قید و شرط آزاد شود.

موسی برزین خلیفه‌لو امروز ۲۹ شهریور ۱۴۰۰ به «خبرنگاری جرم نیست» گفت: «اتهام تبلیغ علیه نظام شایع‌ترین و پرکاربردترین اتهامی است که از سوی مقامات امنیتی و قضایی علیه شهروندان منتقد استفاده می‌شود. در واقع، این اتهام را بهانه قرار داده‌اند تا هر صدای آزادی‌خواهی را سرکوب کنند زیرا طبق ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری ایران، این اتهام می‌بایست تنها برای متهمانی استفاده شود که علیه اصل جمهوریت و اسلامی بودن نظام فعالیت دایمی داشته باشند. تا جایی که ما می‌دانیم، توماج صالحی تنها به خواندن اشعاری اعتراضی درباره برخی از چهره‌های هنری و سیاسی مشغول بوده، پس بازداشت و الصاق چنین اتهامی به وی خلاف قانون است.»

این حقوق‌دان افزود انتقاد از شخص رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران نیز طبق قانون اساسی ایران آزاد است و بازداشت روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی و هنرمندانی هم‌چون توماج صالحی نشان می‌دهد مدیران امنیتی و قضایی ایران هیچ اعتقادی به رعایت قانون و احترام به اصل آزادی بیان ندارند.

حالا باید منتظر ماند و دید که چه سرنوشتی در انتظار این هنرمند عصبانی و معترض است؛ هنرمندی که با وجود آگاهی از خطرات فعالیت انتقادی و سیاسی در داخل مرزهای ایران، باز هم کوتاه نیامد و نوشت و فریاد زد. 

توماج صالحی را می‌توان نماینده روشنی از قشر آسیب‌دیده و تحت ظلم در ایران دانست؛ جمعیتی که هر بار به خیابان آمده، سرکوب، بازداشت و کشته شده است و حالا گزینه‌ای جز دور زدن فیلترینگ و استفاده از فضای مجازی محدود شده را برای انعکاس دیدگاه خود در اختیار ندارد.