گزارش حال‌وش از یک سال نقض حقوق شهروندان؛ کشته شدن ۶۲۸ بلوچ

سایت حال‌وش٬ ارگان رسانه‌ای که اخبار حقوق بشری در سیستان و بلوچستان را پیگیری می‌کند٬ در گزارش سالانه خود درباره شهروندان بلوچی که سال گذشته به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به دست جمهوری اسلامی کشته شدند، آمار ۶۲۸ نفر را ثبت کرده است. ۱۲۱ نفر از این افراد (معادل یک‌پنجم کشته‌شدگان) در جمعه خونین زاهدان و خاش به قتل رسیدند.

در این گزارش  آمده است که ۱۸۲ شهروند به دلیل اعدام، ۱۶۷ نفر در اثر شلیک ماموران، ۱۲۱ نفر در جمعه خونین زاهدان و خاش و ۷۶ نفر در اثر شلیک افراد مسلح ناشناس جان خود را از دست داده‌اند. ۸۲ شهروند هم «سوخت‌بر » بوده‌اند و حین سوخت‌بری کشته شده‌اند.

حال‌وش گزارش داده است که  آمار ۱۸۲ بلوچ اعدامی از ۲۳ زندان سراسر ایران جمع‌آوری شده که حدود ۸۱ درصد آن‌ها مربوط به جرایم مواد مخدر بوده است.

پس از آن، قصاص نفس قرار دارد و پنج نفر هم با اتهامات سیاسی و امنیتی اعدام شده‌اند.

با توجه به داده‌های بخش حقوق بشری حال‌وش، دو فرد اعدام شده در زمان ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند و تحت عنوان «کودک -مجرم» اعدام شده‌اند.

همچنین در سال ۱۴۰۱ همچنین دست‌کم ۱۶۷ شهروند بلوچ به دلیل شلیک مستقیم ماموران نظامی در داخل استان سیستان و بلوچستان یا محورهای مواصلاتی بین استانی و نیز تصادفات رانندگی ناشی از تیراندازی نیروهای حکومتی جان خود را از دست داده‌اند.

بر اساس داده‌های گردآوری شده در این گزارش، اغلب کشته‌شدگان کسانی بوده‌اند که به دلیل گذر از مسیرهایی که نیروهای نظامی از قبل برای آن‌ها یا دیگران تدارک دیده بودند، کشته شدند.

حال‌وش در گزارش خود تاکید کرده است «شلیک بی‌ضابطه در سطح شهر و اماکن شلوغ» از سوی ماموران یکی از مهم‌ترین دلایل کشته شدن شهروندان عادی است که در حال عبور و مرور از محل تیراندازی بوده‌اند.

از سوی دیگر دست‌کم ۷۶ شهروند نیز در سال گذشته قربانی «خشونت افراد مسلح عموما ناشناس» شده‌اند.

حال‌وش قربانیانی را در این دسته قرار داده که هویت قاتلانشان برای مردم به صورت دقیق مشخص نیست و قتل‌ها هم عموما بر اثر درگیری‌های طایفه‌ای و تسویه‌حساب‌های شخصی اتفاق افتاده‌اند.

بخش دیگری از گزارش حال‌وش به مرگ ۸۲ تن اشاره دارد که در حین سوخت‌بری جان خود را از دست داده‌اند.

بر اساس این گزارش، ۲۹ نفر از قربانیان سوخت‌بری بر اثر دخالت ماموران نظامی یعنی شلیک مستقیم، تعقیب و گریز یا انداختن پنچرکن در مسیر، دو نفر بر اثر شلیک سارقان مسلح و ۵۱ نفر دیگر بر اثر حادثه طبیعی جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند.

حال‌وش همچنین یادآور شده که از این ۸۲ قربانی، ۴۷ تن در میان شعله‌های آتش سوخته‌اند.

در بخش دیگری از این گزاش نیز به اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در این استان پرداخته شده است. پس از حدود یک هفته از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، اعتراضات در استان سیستان و بلوچستان نیز آغاز شد.

این تظاهرات پیوسته که بیست‌وپنجمین جمعه متوالی خود را نیز پشت سر گذاشته است، با اعتراض شهروندان بلوچ نسبت به تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر نوجوان آغاز شد.

پس از تایید این خبر ابتدا تظاهراتی در چابهار شکل گرفت و چند روز بعد یعنی در روز هشتم مهر ماه، شماری از نمازگزاران در زاهدان پس از برگزاری نماز جمعه، مقابل کلانتری ۱۱ این شهر که کنار مصلی قرار دارد تجمع و تعدادی هم به سمت این کلانتری سنگ پرتاب کردند.

پس از این اقدام، نیروهای نظامی به معترضان و کسانی که در داخل مصلی در حال نماز بودند از جهات مختلف شلیک کردند که در نتیجه این تیراندازی بسیاری مجروح شدند و ۱۰۳ نفر در همان روز یا هفته‌های بعد بر اثر شدت جراحات وارده جان باختند.

پس از آن، اعتراضات در شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان گسترش پیدا کرد و در رویدادی مشابه زاهدان، روز ۱۳ آبان ماموران حکومتی در خاش پس از برگزاری نماز جمعه به سوی معترضان تیراندازی کرده و ۱۸ تن از شهروند را به قتل رساندند.