اخطار ابراهیم رئیسی به طالبان در مورد حق‌آبه هیرمند

ابراهیم رئیسی که برای افتتاح یک بازارچه مرزی با پاکستان به سیستان و بلوچستان سفر کرده با «اخطار» به مقامات طالبان در خصوص پرداخت حق‌آبه هیرمند، گفت: «موضوع آب هیرمند و حقابه ایران را جدی بدانند.»

بنا بر فیلم مصاحبه منتشر شده در خبرگزاری‌های ایران، ابراهیم رئیسی به مقامات طالبان «اخطار» داد که «حق مردم سیستان‌ و بلوچستان را سریع‌تر بدهند.‏» آقای رئیسی در ادامه گفت که با توجه به زمان‌بر بودن انتقال آب از دریای عمان، حقابه ایران از هیرمند را «نمی‌شود مشمول زمان کرد».

رئیسی خطاب به حاکمان افغانستان گفته به حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم که حق‌آبهٔ مردم سیستان و بلوچستان را فوری بدهند. حرف من را جدی بگیرید تا بعداً گلایه نکنید.

اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود. ‌ pic.twitter.com/ubNmR1Zdoo

— خبرگزاری فارس (@FarsNews_Agency) May 18, 2023

سفر رئیسی به این استان یک روز پس از گفت‌وگوی تلفنی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان درباره موضوع حق‌آبه هیرمند انجام می‌شود. حسین امیرعبداللهیان، گفته بود: «درخواست روشن ما از طرف افغانستانی این است که تا فرصت هست دریچه‌های سد کجکی را باز کنند تا هم مردم افغانستان و هم مردم ایران سیراب شوند.»

امیرعبداللهیان همچنین درباره ادعای اخیر طرف افغانستانی درباره کافی نبودن آب سد گفته بود: «طبق عهدنامه ۱۳۵۱ یک تیم مشترک فنی باید این کار را مشخص کند. اسامی را دادیم تا تیم فنی ما از سد کجکی بازدید کند و بر مبنای آن، قضاوت شود که آب در سد موجود است یا خیر.»

ابراهیم رئیسی هم در سخنانی اعلام کرد: «حاکمان افغانستان ‏باید اجازه دهند کارشناسان ما مراجعه و صحت‌ و سقم ماجرا را بررسی کنند، اگر کارشناسان ما کمبود آب را تأیید کنند، حرفی ‏نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما به‌ هیچ‌ عنوان تضییع شود.»

بر اساس قرارداد سال ۱۳۵۱، افغانستان سالانه باید ۸۵۰ میلیون متر مکعب از آب رود هیرمند را به ایران بدهد، اما عدم تعهد افغانستان به این قرارداد در دهه‌ها و به‌ویژه سال‌های گذشته به‌ یکی از چالش‌های جدی بین دو کشور تبدیل شده است.

دیروز وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین هشدار داده بود: «اگر لازم باشد از ابزار فشار هم برای وادار کردن آن بخش از هیئت حاکمه افغانستان که همراهی نخواهند کرد با اعطای حق‌آبه ایران استفاده خواهد شد.»

در آخرین اظهارنظرهای رسمی، مقامات طالبان مدعی شده‌اند که به دلیل کم بودن مقدار آب در صورت باز شدن سد نیز آب به ایران نخواهد رسید.

با وجود وعده مقاماتی همچون وزیر نیرو به حل شدن موضوع حق‌آبه ایران، حسن کاظمی قمی، نماینده رئیس‌جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت ایران در کابل، گفت که دولت طالبان از روز آغاز به‌ کار خود همواره «تعهد» خود به معاهده آب هیرمند را تکرار و بر آن تأکید کرده، اما در عمل «فقط چهار درصد از حقابه ایران از هیرمند وارد کشور شده است.»

سیستان و بلوچستان همواره از مناطق محرومی بوده که با مشکل شدید خشکی و کمبود آب مواجه بوده است. به همین جهت بسیاری از مشاغل از بین رفته و فقر عمومی گسترش یافته است. پیشتر اسماعیل حسین‌زهی، نماینده خاش در مجلس امسال هشدار داده بود که منابع آبی سیستان‌ و بلوچستان تنها پاسخ‌گوی «نیاز پنج تا شش ماه آینده» این استان است و افزوده بود حتی «برای آب‌رسانی سیار هم آب نداریم».