ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، طرح توسعه حرم را متوقف نمی‌کند

علی‌رغم اینکه روز ۲مرداد اخباری مبنی‌بر قرار گرفتن بافت تاریخی شیراز در فهرست آثار ملی در رسانه‌های رسمی منتشر شد، حالا روزنامه «پیام ما» به نقل از معاون هماهنگی امور زائران و گردشگری استانداری فارس نوشته است: «ثبت ملی بافت تاریخی شیراز به‌معنای فریز کردن طرح توسعه حرم نیست.»

«محمد فرخ‌زاده‌» بر این نکته که درباره بافت تاریخی شیراز مشابه «آنچه برای حفظ باغ‌های شیراز اتفاق افتاد» اجرا خواهد شد، به پیام ما گفته است: «باغ‌های تاریخی شیراز به ۵ گروه تقسیم شدند که گروه ۱ تا ۲، نه قابلیت بارگذاری دارند و نه قابلیت ساخت‌وساز، و جزو باغ‌های باارزش و دارای ثمر شناخته می‌شوند. گروه ۳ و ۴ و ۵ تملک شدند تا بتوانیم گروه ۱ و ۲ را حفظ، صیانت و مرمت کنیم، و احتمالا مشابه همین تقسیم‌بندی را در حوزه بافت تاریخی شیراز هم خواهیم داشت.»

به گفته این مقام استانداری فارس در طرح توسعه حرم شاه‌چراغ طی سال‌های گذشته، «صحن» اضافه شده است و اخیرا هم «اتفاق خاصی برای این طرح نیفتاده و به همین دلیل باید منتظر تدوین یک دستورالعمل دربارۀ خانه‌های واجد ارزش، خانه‌های مربوط به دوره‌های تاریخی، شبکه معابر، سیما و منظر و زیرساخت‌های بافت تاریخی شیراز» بود.

این اظهارات موجب شده است تا نگرانی فعالان میراث فرهنگی که سال‌ها برای توقف طرح توسعه حرم شاهچراغ که با تخریب بخشی از بافت تاریخی شهر شیراز انجام شده تلاش کرده بودند، همچنان پابرجا باشد.

روز ۲مرداد، خبرگزاری «مهر» تایید کرد که بافت تاریخی شیراز که سال‌ها در اثر اجرای طرح‌های مختلف عمرانی تعدادی از خانه‌های تاریخی خود را از دست داده بود و موجب نگرانی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی شده بود، قرار است در فهرست آثار ملی ایران ثبت شود.

باوجود بررسی و تایید صلاحیت ثبت ملی محدوده «بافت تاریخی شیراز» در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی اما، حالا نه‌تنها گفته می‌شود که روند ثبت ملی این محدوده برای نهایی شدن همچنان نیازمند امضا و ابلاغ وزیر میراث فرهنگی وگردشگری است، که به گفته محمد فرخ‌زاده‌، این اتفاق تضمینی برای عدم تخریب بافت تاریخی نخواهد بود.

روزنامه «شرق» با اشاره به اینکه «دوشنبه ۲مرداد۱۴۰۲، صلاحیت ثبت ملی محدوده بافت تاریخی شیراز در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی بررسی و تایید شد»،‌ تاکید کرده بود که «ثبت ملی این بافت تاریخی» هنوز نهایی نشده و تنها «با امضا و ابلاغ وزیر میراث فرهنگی و گردشگری رسمیت» خواهد یافت.

بافت تاریخی شیراز  ۳۶۰ هکتار وسعت دارد و شامل ۴۱۰ اثر ثبت ملی و ۲۵۰۰ بنای با ارزش است که بخشی از آن پیش‌تر در جریان « طرح ۵۷ هکتاری گسترش شاه‌چراغ» یا آنگونه که مقامات متولی این طرح در استان فارس می‌گویند، طرح «حرم تا حرم»، تخریب شده است.

در فاصله سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۶ هشت هکتار از بافت تاریخی شیراز با هدف گسترش دو امامزاده احمدبن موسی مشهور به حرم شاه‌چراغ و امامزاده علاءالدین حسین تخریب شد.

بعد از اعتراضات گسترده فعالان حوزه میراث فرهنگی، این طرح برای مدتی متوقف شد اما پس از تصویب طرح «۵۷ هکتاری حرم تا حرم» و برای اتصال دو حرم شاه‌چراغ و امامزاده علاءالدین حسین در سال ۱۳۸۹ تا سال ۱۳۹۶ ، دست‌کم ده هکتار دیگر از بافت تاریخی شیراز تخریب شد.

یک‌بار دیگر دلسوزان میراث فرهنگی و فعالان این حوزه انتقادات خود را به این اقدام حکومت ابراز کردند و براثر فشارهای رسانه‌ای این طرح مجددا برای مدتی مسکوت ماند.

سال ۱۴۰۰، «ابراهیم رئیسی» سفری به شیراز داشت و در این سفر با تاکید بر لزوم اجرا «طرح حرم تا حرم»، موج سوم تخریب خانه‌ها و بافت تاریخی شیراز به اجرا در آمد و در ماه‌های اخیر، با شدت بیشتری دنبال شده است.

مقامات مسوول در اجرای این طرح، در هر نوبت شدت گرفتن اعتراضات نسبت به تخریب این بافت تاریخی به بهانه ناامنی خانه‌ها، احتمال تخریب آن‌ها به‌دلایل طبیعی، سرقت سارقان و در مواردی مالکان و وراث و موارد مشابه اقدام می‌کنند و از پاسخگویی شفاف درباره این طرح سرباز می‌زنند.

روزنامه شرق به نقل از «محمدمهدی کلانتری»، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز، نوشته است: «نگاه تخریبی از مدیران شهری دور نمی‌شود» و «برای تخریب بهانه‌های مختلف پیدا می‌کنند»، اما «نگاه مسوولان و مردم باید تغییر کند و بافت تاریخی را به‌عنوان بخشی از تاریخ کشور و سازنده هویت آن ببینند.»