تخریب بناهای تاریخی جنوب مسجد جامع عتیق اصفهان با هدف ساخت پارکینگ

در ویدیویی که محمد مهدی کلانتری یکی از پژوهشگران حوزه مرمت بافت‌های تاریخی منتشر کرده توضیح داده شده که آخرین پلاک‌های بخش بافت تاریخی اصفهان در حال تخریب شدن است.

این فعال میراث فرهنگی در این ویدیو تصریح کرده که در روزهای اخیر بناهای بخش جنوبی مسجد جامع عتیق اصفهان توسط شهرداری این ناحیه خریداری شده و در حال تخریب است.

بناهای واقع در جنوب مسجد جامع عتیق و حوالی میدان نقش جهان به دوره‌های مختلف تاریخی تعلق دارند اما میدان نقش جهان در کنار تخت جمشید در استان فارس و زیگورات چغازنبیل در خوزستان از اولین بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار یونسکو هستند.

با این‌همه هیچ‌یک از این بناها به لحاظ نگهداشت و مرمت وضعیت به سامانی ندارند و در طول سال‌های گذشته روز به روز بافت تاریخی شهرهای مختلف ایران بیشتر رو به نابودی گذاشته است.

فعالان میراث فرهنگی در اصفهان می‌گویند شهرداری بعد از تملک و تخریب برخی از بناهای تاریخی در این منطقه قصد دارد آن‌ها را به پارکینگ عمومی تبدیل کند.

شماری از بناهای قدیمی در این منطقه نیز با احداث خیابانی به نام گذر «آقا نورالله نجفی» تخریب شده‌اند.

مدیران شهری اصفهان بیش از هر چیز به حفظ میدان نقش جهان اهمیت می‌دهند اما هیچ برنامه‌ای برای محافظت از دیگر بناهای تاریخی که پیرامون این میدان قرار دارد ندارند.

محمدمهدی کلانتری از نابودی آخرین بناهای باقی‌مانده‌ی بافت تاریخی اصفهان می‌گوید. گوش شنوایی هست؟ pic.twitter.com/kyBnu4mgAp

— فلات ایران (@IranianPlateau) September 30, 2023

تخریب بناهای تاریخی برای غلیه کردن بر ترافیک شهری روشی دم دستی و مخرب است که توسط شهرداری این شهر در پیش گرفته شده است.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های محلی اصفهان، خردادماه ۱۴۰۲ در محله بیدآبادی شهر اصفهان بنایی تاریخی به نام «خانه حاجی شکری» تخریب شد.

این بنا علیرغم داشتن تمامی معیارهایی که یک بنای تاریخی باید برای ثبت در فهرست آثار ملی داشته باشد تا زمان تخریب ثبت ملی نشده بود.

فروردین‌ ۱۴۰۲ نیز سه خانه در جنوب میدان نقش‌جهان تخریب و به پارکینگ تبدیل شدند. اداره کل میراث‌ فرهنگی اصفهان در ارتباط با انتشار خبر تخریب از سه خانه مدعی شد که ارزش تاریخی نداشتند و با رعایت ضوابط بافت تاریخی مصوب، تخریب و به اقامتگاه سنتی تبدیل می‌شوند.

شهرداری‌های شهرهای اصفهان، شیراز و تبریز بنا بر آآنچه فعالان میراث فرهنگی می‌گویند به بهانه احتمال تخریب بناهای تاریخی و قدیمی بعد از خرید آن را رها می‌کنند و بعد با کندن در و پنجره مجوز تخریب گرفته و آن را به جای مرمت بصورت کامل تخریب می‌کنند.

یکی از فعالان میراث فرهنگی در شیراز پیش از این در گفتگو با ایران‌وایر چنین روندی را در تخریب بافت قدیمی شهر شیراز تایید کرده بود.

بر اساس اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های محلی شیراز، برای اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ، حدود ۳۶۰ هکتار از بافت تاریخی شیراز تخریب خواهد شد. جمهوری اسلامی همچنین مدعی است که با پایان اجرای این طرح، شیراز بزرگ‌ترین شهر زیارتی خاورمیانه خواهد شد.

برخی شاهدان عینی گفته‌اند مقامات مسوول در اجرای این طرح به ساکنان خانه‌هایی که تخریب شده‌اند گفته‌اند که هرچه سریع‌تر محل زندگی خود را ترک کنند و ماندن آن‌ها در خانه‌ها نمی‌تواند مانع ادامه عملیات تخریب شود.

در محله عباس آباد اصفهان نیز یکی از خانه‌های قدیمی به همین شیوه تخریب شد.

اداره کل میراث‌ فرهنگی اصفهان سال ۱۳۹۵ این بنا را واجد ارزش تاریخی اعلام کرد و با وجود آنکه هرگونه تخریب بنا ممنوع بود، اردیبهشت سال ۱۳۹۶ به دلیل تخریب بخش‌های عمده آن، قابلیت حفظ و نگهداری آن نقض و «هرگونه اقدام مقتضی در ملک یاد شده از سوی اداره کل میراث‌ فرهنگی اصفهان بلامانع دانسته شد».