آمارهای کلان نشان میدهد زنان در ایران بسیار فقیرند و سهمشان از اشتغال رسمی حدود ۱۲.۸ تا ۱۴ درصد است و درصد مالکیت آنها بر زمین هم بسیار پایین است.
به نوشته روزنامه «هممیهن»، پژوهشها نشان میدهد که سهم زنان از اشتغال بسیار پایین است، آنها را حتی در جایگاههای ارشد مدیریتی هم قرار نمیدهند. از آن طرف هم قانون محدودیتهای فراوانی برایشان ایجاد کرده؛ قانون ارث، مهریه و... حذف ساختاری و نظاممند زنان از بازار و نابرابری در دسترسی آنها به منابع مالی، مردانهبودن بازار و وضعیتی که آنها را در جایگاه مالکان بیقدرت قرار داده، مجموعه موضوعاتی است که در نشست «جیب و جنسیت» مطرح شد؛ جیب و جنسیت، اولین نشست از مجموعه نشستهای جنسیت و نابرابری موسسه رحمان بود که با حضور «نفیسه آزاد»، دکترای جامعهشناسی، «سهیلا علیرضانژاد»، جامعهشناس و پژوهشگر زنان و جنسیت و «زهرا رهایی»، دکترای تخصصی اقتصاد و کسبوکار و دبیر انجمن زنان کارآفرین برگزار شد.
سهم پایین زنان از اشتغال و مدیریت اقتصادی
«نفیسه آزاد»، دکترای جامعهشناسی و رئیس پیشین اداره راهبردی برنامهریزی شهرداری تهران از نتیجه پروژه پژوهشی یکساله که بهمدت سهسال زمان برده و زمستان سال گذشته تمام شده، گفت: «آمارهای کلان نشان میدهد زنان در ایران بسیار فقیرند و سهمشان از اشتغال رسمی حدود ۱۲/۸ تا ۱۴ درصد است و درصد مالکیت آنها بر زمین هم بسیار پایین است. آنها در بخش مدیریت ارشد و مدیریت اقتصادی هم سهم زیادی ندارند. حتی در مقایسه با کشورهای منطقه هم وضعیت اشتغال زنان در ایران خوب نیست و این نمیتواند تصادفی باشد.»
براساس اعلام این پژوهشگر، پس از بررسی سویه اول، آنها سراغ تجربه زیسته اقتصادی زنان رفتند؛ تمرکزشان هم بر زنان شهری تهران بود و زنان شهری طبقه متوسط، بالا و فرودست تهران در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند: «ما این زنان را براساس موقعیت جغرافیایی، میزان درآمد و میزان مالکیتشان انتخاب کردیم، مصاحبههای عمیقی از تجربههای زیستهشان انجام دادیم و مشاهده مشارکتی با این زنان داشتیم. یعنی برای انجام پژوهش وارد زندگی آنها شدیم، با آنها به مهمانی رفتیم و رفتارها و تعاملاتشان را بررسی کردیم. در سویه سوم این پژوهش، سراغ تجربه مداخلهگران رفتیم. یعنی انجیاوهایی که روی مداخله اقتصادی زنان طبقه فرودست تمرکز کرده است، البته اطلاعات خوبی هم از آنها به دست آوردیم. با سیاستگذاران یعنی افرادی که در مدیریت ارشد حوزه زنان کار میکنند صحبت کردیم، البته نتوانستیم با معاونت فعلی زنان ریاستجمهوری ارتباط بگیریم اما با نماینده سابق و معاونت زنان سابق مصاحبه گرفتیم.»
در بخش دیگری از این گزارش آمده است، «سهیلا علیرضانژاد»، جامعهشناس و پژوهشگر زنان و جنسیت است و در این نشست با اعلام اینکه در وضعیت فعلی مردان هم تحت فشار هستند، میگوید: «از نظر من بنیان ساخت جنسیتی، روی مردان هم تاثیر گذاشته است و ما همیشه مردان را بهعنوان نانآور میشناسیم. جدای از اینکه زن پول دارد یا ندارد، مرد، نانآور خانه است و زندگی اقتصادی خانواده بر مبنای درآمد مرد تامین میشود. بنابراین مرد صاحب داراییهای خانه است. اگر زن سرپرست خانواده باشد، پول دست زن است، مثلاً اگر مرد دچار ورشکستگی، اعتیاد یا بیماری شده باشد، تصمیمات اقتصادی و مالی خانواده را زن به عهده میگیرد که البته باز هم وضعیت پیچیدهای ایجاد میکند تا زمانی که مرد نباشد، مثلاً در زندان باشد یا دور از خانه.»
او با بیان اینکه چالشهای جنسیتی در زمینه مسائل مالی برای زنان وجود دارد، مثل اینکه پول زن برای خودش است یا نه، توضیح میدهد: «این سوالی است که مردان مطرح میکنند، از نظر قانونی چنین چیزی وجود ندارد اما از آنجا که براساس قانون مرد باید به زن اجازه خروج از خانه بدهد تا برود سر کار، بنابراین بر سر اینکه این پول متعلق به چه کسی است چالش ایجاد میشود. این فرآیند خشونت جنسیتی را در خانواده ایجاد میکند. نابرابر و ناعادلانه بودن دسترسی زنان و مردان به منابع مالی خانواده، یکی از مهمترین چالشهای جنسیتی است که منجر به از بین رفتن صداقت و پنهانکاری در خانواده میشود.»
زبان بازار مردانه است
«زهرا رهایی»، دکترای تخصصی اقتصاد و کسبوکار و دبیر انجمن زنان کارآفرین نیز در این نشست درباره فرازوفرودهای کارآفرینی زنان در قیاس با مردان صحبت کرد. او به خشونت اقتصادی علیه زنان اشاره میکند و میگوید: «زبان بازار مردانه است، با اینکه در بازار ما چیزی بهعنوان زن و مرد نداریم؛ همین حالا در مناظرههای انتخاباتی ببینید چطور درباره زنان صحبت میکنند. وقتی سیاستهای اقتصادی را بررسی میکنید همهچیز خوب و عالی است اما وقتی در عرصه عمل وارد میشویم، مشخص میشود که آمار اشتغال زنان بسیار پایین است و در زمینه رشتههای فنی و مهندسی بالاترین میزان بیکاری را داریم، درحالیکه فارغالتحصیلان این رشتهها بسیار زیادند.»
او اضافه کرد: «فهم من از خشونت بیشتر از بخشی است که زائیده فرهنگ است تا قانون. ما در فضای کسبوکار که وارد میشویم، خیلیوقتها مردان به زنان اجازه کار میدهند. یعنی مثلاً نمیگویند زنان نمیتوانند شرکتی ثبت کنند، ولی آنقدر که در فرهنگ ما در این زمینه مشکل وجود دارد، در قانون این مشکل وجود ندارد. ما در شاخص حقوق اقتصادی در وضعیت بسیار نامناسبی قرار داریم و در انتهای جدولیم و تنها دو کشور بعد از ما قرار دارند که یکی از آنها فلسطین است. همه کشورها در شاخص حقوق اقتصادی از ما بالاترند.»
به گفته رهایی: «خوب است که بحثهای نظری کنیم اما یادمان نرود که آنطرف داستان، جامعه مردانی است که چه بخواهیم و چه نخواهیم، باید به دخترانمان یاد بدهیم که آن را بشناسند. دو سال پیش در فرهنگستان علوم، شورایی بود که در آن درباره اینکه چرا دختران نمیتوانند در فضای کار فنی مهندسی وارد شوند، بحث بود؛ دیدیم واقعیتی که در ذهن بچهها درباره بازار کار بود، آنچه بود که در خانوادههایشان از پدر و برادرانشان دیده بودند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر