انتخابات غیرمنتظره؛ برچسب مشارکت پایین بر پیشانی کردستان

هیوا بێسارانی، شهروند خبرنگار

تنها چندین ساعت به برگزاری انتخابات غیرمنتظره باقی مانده است. مردم سقز، شهر «مهسا [ژینا] امینی» مثل روزهای عادی به زندگی روزمره خود مشغول‌ هستند. برعکس انتخابات گذشته و حتی انتخابات اسفند ۱۴۰۳، این‌بار خبری از برپایی ستادها در خیابان و میدان‌های شهر نیست. غیر از چند بنر از کاندیداهای انتخاباتی، فضای شهر چندان با انتخابات نیست.آن‌چه می‌خوانید، گزارشی از حال و هوای سقز است در ساعات‌های پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری؛ یک سال و نیم پس از کشته شدن ژینا. 

***

در صحبت‌های در گوشی و محفلی مردم کمتر از انتخابات گفته می‌شود. اگر بحثی هم رخ دهد، به این جمله ختم می‌شود: «هرکس رییس‌جمهوری شود، اوضاع ما بدتر نشود، بهتر نمی‌شود؛ چون ۴۵ سال است اوضاع همین است.» 

در میانه‌ روز، در تاکسی، مرد میان‌سالی نشسته است. با نگاه به بنرهای تبلیغاتی در سطح شهر می‌گوید: «نگاه کن! تا فردا و نهایتا پس‌فردا مردم را می‌شناسند، پس از آن می‌روند تا چهار سال دیگر؛ البته اگر بلایی سرشان نیاید.» 

چنین وضعیتی را دو هفته اخیر شاهد بوده‌ایم. ساعت‌های پایانی هم به نظر می‌رسد وضعیت همان است. البته مسوولان این‌گونه فکر نمی‌کنند. آن‌ها در صدد هستند هرطور که شده، میزان مشارکت را از ۳۰ درصد انتخابات گذشته بالاتر ببرند تا به گفته خودشان، برچسب مشارکت پایین از پیشانی کردستان برداشته شود.

امروز هر مدیر دولتی را که در استان کردستان می‌بینیم، بر گسترش مشارکت در انتخابات تاکید دارد؛ از استان‌دار گرفته تا مدیرکل ارشاد و فرمانداران و … 

آن‌ها می‌گویند  رسانه‌های خارج از ایران، یا آن‌طور که مقامات جمهوری اسلامی می‌گویند، «رسانه‌های معاند»، از نرخ پایین مشارکت مردم کردستان در انتخابات سوء استفاده می‌کنند؛ برای نمونه، استان‌دار کردستان در دو جلسه اخیر خود از جمله در همایش انتخاباتی ویژه مدیران روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی استان به این موضوع اشاره کرده است: «شرایط این استان متفاوت از سایر استان‌های کشور است. رسانه‌های ضد انقلاب مردم کردستان را تهدید می‌کنند که اگر در انتخابات مشارکت داشته باشند، تصاویر آن‌ها را منتشر می‌کنند… همین عامل بازدارنده‌ای برای حضور آن‌ها در پای صندوق‌های رای شده است.»

«اسماعیل زارعی‌کوشا»، استان‌دار کردستان نیز چهارشنبه ششم تیر در همایش «حماسه جمهور»، حضور و مشارکت حداکثری و رشد رقم انتخابات را «تسهیل‌گر زدودن انگاره‌های غلط از کردستان» دانست. 

او گفت: «باید با هنر رسانه، بر سحر و جادوی رسانه‌های معاند فایق بیاییم که در صدد دل‌سردی مردم و سوق دادن مطالبات آنان به سمت مطالبات ناصحیح هستند.» 

صحبت‌های او را می‌توان مُهر تاییدی بر جایگاه احزاب کُرد مخالف جمهوری اسلامی دانست که آن‌ها هم انتخابات را تحریم کرده‌اند. به نظر می‌رسد که بخشی از مردم هم با آن‌ها همراهی کنند؛ همان‌گونه که در هنگامه اعتراضات و در پی فراخوان این احزاب برای اعتصاب بازاریان، مردم کردستان به این اعتصابات می‌پیوستند.

در رده‌های پایین‌تر، فرمانداران هم بی‌کار ننشسته‌اند. دیدارهای هر روزه با اقشار و مجاب کردن آن‌ها به شرکت در انتخابات جزو فشرده‌ترین برنامه‌های فرمانداران بوده‌اند. 

فرماندار مقابل دهیاران؛ تشویق‌ها و تهدیدها

طبق اطلاع‌ «ایران‌وایر»، فرمانداری سقز در دو هفته گذشته با بیشتر کارمندان ادارات تماس گرفته و از آن‌ها خواسته است تا در نوبت‌های مختلف و با حضور در مساجد، به تبلیغ مشارکت بپردازند. 

در اقدامی دیگر، فرماندار از دهیاران خواسته است که مردم روستاها را به شرکت در انتخابات مجاب کنند. این مساله با واکنش تعدادی از دهیاران مواجه شده است.

بر اساس یافته‌های «ایران‌وایر»،  در یکی از جلساتی که در هفته جاری در شهر سقز برگزار شد، فرماندار از دهیاران خواست تا مردم را به پای صندوق‌های رای بکشانند و مشارکت را تا حد زیادی بالا ببرند.

بر اساس یافته‌های «ایران‌وایر»، در یکی از جلساتی که در هفته جاری در شهر سقز برگزار شد، فرماندار از دهیاران خواسته بود تا مردم را به پای صندوق‌های رای بکشانند و مشارکت را تا حد زیادی بالا ببرند. اما چند تن از دهیاران روستاهای سقز به این درخواست واکنش نشان داده و عنوان کرده‌اند که مردم تصمیم‌شان را به شرکت یا عدم شرکت گرفته‌اند و آن‌ها در هیچ حالتی به توصیه‌ای توجه نخواهند کرد.

به نظر می‌رسد که تقلای مسوولان برای تشویق مردم به شرکت در انتخابات به میزان مشارکت مردم اهل کردستان در انتخابات مجلس دوازدهم مربوط است. در آن انتخابات که اسفند سال ۱۴۰۲ برگزار شد، مشارکت استان کردستان تنها ۳۰ درصد برآورد شده بود. 

با این حال، حداقل ظاهر قضایا نشان می‌دهد که با وجود فعالیت ستادها در مرکز استان که آن‌هم بسیار خلوت است، ستادهای شهرستان در کم‌ترین میزان مورد استقبال گرفته‌اند. 

از همین روی، برخلاف رویه انتخابات گذشته - چه مجلس، چه ریاست جمهوری و چه شوراهای شهر - مسوولان ستادی اقدام به برپایی ستاد در خیابان‌ها و میادین نکرده و تنها به نصب بنر کاندیداها کفایت کرده‌اند. تعدادی از این بنرها هم در سقز به آتش کشیده شدند.

هیچ‌ تغییری در مناسبات مردم و حاکمیت پیش نیامده

یک تحلیل‌گر انتخاباتی در سقز به شهروندخبرنگار «ایران‌وایر» می‌گوید: «اگرچه هنوز یخ مخالفت‌های مردم با جمهوری اسلامی و خصوصا نهاد انتخابات آب نشده و هیچ تغییری در مناسبات قدرت و مردم رخ نداده اما موج تبلیغ قوی تحریم انتخابات گذشته تا حدودی شکسته شده و این به سبب فاصله‌ای است که مابین زمان اعتراضات سال گذشته و انتخابات تیرماه جاری افتاده است. ولی در هر حال با توجه به ترس‌هایی که اصلاح طلبان با پروپاگاندا پیش پای مردم گذاشته‌اند، می‌توان منتظر افزایش جزیی مشارکت در سقز و استان کردستان بود ولی این افزایش خیلی معنادار نخواهد بود.» 

به باور این تحلیل‌گر، هرچند موج تحریم یا عدم مشارکت پابرجا است اما ممکن است برخی از این اعلام عدم مشارکت‌ها به سبب محافظه‌کاری برخی از مردم باشد؛ یعنی اقشاری مانند کارمندان، افراد تحت پوشش نهادهایی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی و حتی جوانانی که در آستانه استخدام و ... هستند، در ظاهر اعلام کنند که در انتخابات شرکت نمی‌کنند اما بنا بر برخی مصلحت‌ها، در روز را‌ی‌گیری پای صندوق‌ها بروند و رای سفید یا باطل به صندوق بیندازند.

از نظر این تحلیل‌گر، منطق کسانی‌ که در انتخابات شرکت می‌کنند هم قوی نیست: «جدا از این‌که بخشی از شرکت‌کنندگان منافع خود را در شرکت در انتخابات و حضور در ستادها به خاطر پست‌های مدیریتی می‌بینند اما اکثریت دارای گفتمان قوی نیستند و استدلال آن‌ها در برابر تحریم‌کنندگان و کسانی‌که مشارکت نمی‌کنند، چندان قوی و مطلوب نیست.»‌