روزشمار هاشمی رفسنجانی در عصر خمینی

تماشا در یوتیوب

شاید بتوان زندگی سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی پس از انقلاب اسلامی را به دو عصر خمینی و خامنه‌ای تقسیم کرد. روزشمار هاشمی رفسنجانی در عصر خمینی شامل فراز‌هایی چون:

شورای انقلاب:
شورای انقلاب قدرتمندترین نهاد دوران انتقالی انقلاب ۵۷ بود تا سال ۱۳۵۹. هاشمی عضو قدرتمند این شورا بود و با توجه به نزدیکی و تأثیرگذاری‌اش بر آیت‌الله خمینی، نقش ویژه‌ای ایفا کرد.

حزب جمهوری اسلامی:
حزب جمهوری اسلامی مهم‌ترین سازمان سیاسی طیف نزدیک به آیت‌الله خمینی در روزگار پس از انقلاب بود. هاشمی جزو ۵ نفر هیئت مؤسس این حزب بود و کمک مهمی برای ورود طیف خمینی به قدرت کرد.

استعفای دولت بازرگان:
در ۱۵ بهمن ۵۷، این هاشمی بود که حکم را انتصاب بازرگان به‌عنوان نخست‌وزیر را از طرف خمینی خواند. اما پس از ماجرای گروگان‌گیری در سفارت آمریکا, بازرگان استعفا داد. بازرگان و نزدیکان او درخواست هاشمی برای همراه شدن با خمینی را نپذیرفتند. اولین نخست‌وزیر پس از انقلاب به یکی از رهبران اپوزیسیون و منتقدین هاشمی تبدیل شد.

برکناری بنی‌صدر:
هاشمی گفته بود: روحانیت دو بار فریب خورد، یک بار درباره بنی‌صدر، یک بار درباره احمدی‌نژاد. هاشمی نامه رأی مجلس برای عدم‌کفایت سیاسی بنی‌صدر را به خمینی نوشت و پیش از آن در جلسه‌ای گریه کرد تا خمینی را راضی کند بنی‌صدر از فرماندهی نیروهای مسلح برکنار شود.

ماجرای مک فارلین:
ماجرای مک فارلین مهم‌ترین تلاش سیاسی هاشمی برای برقراری رابطه آمریکا و ایران و نقطه شروع تحولات مهمی در سیاست داخلی ایران محسوب می‌شود. افشای این ماجرا و تبدیل‌شدن آن به یک رسوایی سیاسی، نقش مهمی در شروع بی‌اعتمادی سیاسی هاشمی به منتظری ایفا کرد.

ابقای موسوی به‌عنوان نخست‌وزیر:
در جریان انتخاب دوباره میرحسین موسوی در سال ۶۴ به‌عنوان نخست‌وزیر، هاشمی مهم‌ترین واسطه بین رییس‌جمهور، آیت‌الله خامنه‌ای، و خمینی بود. خامنه از ابتدای نخست‌وزیری موسوی در سال ۶۰ معتقد بود که موسوی به او تحمیل‌شده است. تلاش‌های هاشمی برای قانع کردن خمینی به انتخاب کاندید دیگری برای نخست‌وزیری به نتیجه نرسید و خمینی بر ماندن موسوی تأکید داشت.


انتخاب و برکناری منتظری:
هاشمی در سال ۶۴ با عدم معرفی منتظری به‌عنوان قائم‌مقام مخالفت کرد و نظر خمینی برای عدم برگزاری جلسه مجلس خبرگان را نپذیرفت. سال ۶۸ هم تلاش‌هایی برای حل اختلافات بین منتظری و خمینی انجام داد ولی نتیجه‌بخش نبود. احمد خمینی نقش مهمی در برکناری منتظری ایفا کرد و از حمایت سیاسی هاشمی برخوردار بود.

ادامه و پایان جنگ:
نقطه‌نظر هاشمی مبنی بر تصرف یک نقطه استراتژیک عراق برای داشتن برگ برنده در مذاکرات پایان جنگ یک عامل مهم در ادامه یافتن جنگ با عراق در روزگار پس از فتح خرمشهر بود. ولی از سال ۶۶ او به فکر پایان جنگ افتاد و موفق شد در جریان یک برنامه یک سال و نیمه خمینی را قانع به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ کند.

کشتار تابستان ۶۷:
در زمان وقوع کشتار تابستان ۶۷ اکبر هاشمی رفسنجانی ازجمله مدافعان جدی برخورد با مجاهدین خلق و ریشه‌کن کردن آنها بود. او دیدگاهش درباره تصمیم خمینی مبنی بر اعدام زندانیان چپ و مجاهدین خلق را هیچ‌گاه دقیق توضیح نداده ولی بعید به نظر می‌رسد چنین تصمیم‌هایی بدون اطلاع و حتی حمایت هاشمی اجرایی شده باشد.

انتخاب خامنه‌ای:
نقل خاطره هاشمی رفسنجانی در ۱۴ خرداد ۶۸ مهم‌ترین مؤلفه در قطعی شدن انتخاب علی خامنه‌ای به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی بود و اختلاف‌ها و تردیدهای سیاسی را حل کرد.