«علی خامنه‌ای» که در سال‌های اخیر به‌کرات درباره کمک مالی، نظامی و حتی تسلیحاتی جمهوری اسلامی به شبه‌نظامیان فلسطینی گفته بود، پس از حمله مرگبار این گروه به اسراییل، در یک سخنرانی، دست‌کم ۳ بار گفته است که ایران در این حملات نقشی نداشته و عملیات خونین انجام شده، «کار فلسطینی‌هاست.» تکذیب هرگونه نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی در این عملیات، از دید حقوق و مقررات بین‌المللی پذیرفته است؟
***
باوجود حمایت عیان جمهوری اسلامی از شبه‌نظامیان فلسطینی و تبریک و تمجید مقام‌های حکومت ایران از عملیات اخیر حماس که از سوی اتحادیه اروپا، آمریکا و بریتانیا یک گروه تروریستی شناخته شده، علی خامنه‌ای در اولین واکنش خود به این حمله، آن را نتیجه اقدامات خود فلسطینی‌ها خواند و تلاش کرد هرگونه ارتباط جمهوری اسلامی با آن را از بیم واکنش متقابل اسراییل، رد کند.
اسراییل این حمله را مرگبارترین عملیات علیه یهودیان پس از هولوکاست، یا کشتار یهودیان توسط آلمان نازی خوانده و گفته در واکنش به آن، «چهره خاورمیانه را تغییر خواهد داد.»
به‌نظر می‌رسد باتوجه به سابقه طولانی جمهوری اسلامی ایران در شکل‌دهی، حمایت، تقویت و کمک به تداوم حیات گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه از‌جمله گروه‌های شبه نظامی فلسطینی، آقای خامنه‌ای از بیم واکنش متقابل اسراییل، دست به تکذیب ارتباطات جمهوری اسلامی و حمایت از حماس زده، تا خطر برخورد احتمالی را کاهش دهد.
باتوجه با سابقه چند دهه‌ای در حمایت از حماس و اظهارات صریح رهبر جمهوری اسلامی درباره آن، در اینجا قاعده «عدم انکار پس از اقرار» برقرار خواهد بود.
براساس این قاعده، «عدول از ایجاب و انکار بعد از اقرار» از سوی دولت‌ها پذیرفته و قابل‌قبول نیست و در وضعیت به وجود آمده، تغییری از‌نظر مسوولیت و ضرورت پاسخگویی آن دولت ایجاد نمی‌کند.
در مقاله «آیا پای جمهوری اسلامی در حمله حماس به اسراییل گیر است؟»، توضیح داده شد که مطابق طرح کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد در مسوولیت بین‌المللی دولت‌ها در ارتکاب عمل متخلفانه، زمانی که یک دولت، عمل متخلفانه‌ای را که خود مستقیما انجام نداده است به‌مثابه عمل خود تایید کند، نسبت به آن عمل مسوولیت حقوقی پیدا می‌کند.
از دید حقوقی، مستندات حمایت جمهوری اسلامی ایران از گروه‌های شبه‌نظامی خاورمیانه و مشخصا حماس، وسیع‌تر و از‌نظر تاریخی، تداوم آن غیرقابل انکار است. جمهوری اسلامی برای حمایت از این شبه‌نظامیان، ساختارهای نظامی مشخصی از‌جمله نیروی قدس شاخه برون مرزی سپاه پاسداران دارد که یکی از وظایف آن، آموزش و تجهیز گروه‌های شبه‌نظامی نظیر حماس است و برای حمایت از آن‌ها هم، بودجه مشخصی مطابق اصول قانون اساسی وجود دارد.
علی خامنه‌ای پس از ترور «قاسم سلیمانی»، فرمانده ترور شده نیروی قدس، به‌صراحت اعلام کرده بود که «این مرد دست نیروهای فلسطینی در غزه را پر کرد» که اشاره به مسلح کردن آن داشت، و پیش‌از این گفته بود که نیروهای فلسطینی باید در کرانه باختری رود اردن هم که تحت کنترل دولت فلسطینی به رهبری فتح و رییس آن «محمود عباس» است، مجهز به تسلیحات شوند.
۱۲ سال پیش، یعنی در بهمن۱۳۹۰، خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه تهران گفته بود که «ما جایی که دخالت می‌کنیم، صریح می گوییم. ما در قضایای ضدیت با اسراییل دخالت کردیم، نتیجه‌اش هم پیروزی در جنگ‌های ۳۳ و ۲۲ روزه بود. بعد از این هم هر‌جا هر ملتی، هر گروهی، با رژیم صهیونیستی مبارزه کند، مقابله کند، ما پشت سرش هستیم و کمکش می‌کنیم و هیچ ابایی هم از گفتن این حرف نداریم. این حقیقت و واقعیت است».
در نتیجه، مستندات حمایت جمهوری اسلامی ایران از حماس با سلسله اظهارات مقام‌های حکومت و در راس آن آقای خامنه‌ای و تایید آن اعمال از سوی خود مقام‌های حماس، غیرقابل انکار است. گفته مقام‌های حماس هم تاییدی بر آن است. «محمود الزهار»، وزیر خارجه حماس، در یک فقره درباره کمک‌های دریافتی از ایران گفته بود در پایان سفرش به تهران، قاسم سلیمانی برای او ۲۲ میلیون دلار پول نقد به داخل هواپیما آورده بود.
تکذیب چنین حمایتی از سوی رهبر جمهوری اسلامی در زمان احساس خطر، باعث از بین رفتن آثار حقوقی آن حمایتی که او بارها به آن اقرار کرده نمی‌شود و مسوولیت ناشی از آن را زدوده نخواهد کرد. قاعده بی‌ثمر بودن انکار پس از اقرار، همین است.
در نهایت، چگونگی واکنش به چنین حمایت مخربی، وابسته به تصمیم سیاسی است. اسراییل تاکنون از مراجعه به دیوان بین‌المللی دادگستری و استفاده از سازوکارهای داوری جهانی که حل‌و‌فصل مسالمت‌آمیز اختلاف را تجویز می‌کند، خودداری کرده است. بنابراین چنین واکنشی دور از انتظار خواهد بود، اما سایر اقدامات- هرچه که باشد- اظهارات تکذیب‌گونه خامنه‌ای، مانع حقوقی آن نخواهد بود.
درباره وضعیت ایران در بحران اسراییل و حماس، این مقاله را هم بخوانید:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر