خبرگزاری میزان اعلام کرد در ساعات گذشته، ۵۵۰ رصد تخصصی تارنماهای فعال در فضای مجازی رخ داده است و ۸۰ تارنما که در زمینه خبر مربوط به سقوط بالگرد «ابراهیم رئیسی» و همراهانش مطالبی منتشر کرده که از نظر قوه قضاییه «توهین‌آمیز» و یا «شایعه» بوده، شناسایی شده‌اند.
از سوی دیگر، برخی هنرمندان از فشار نهادهای امنیتی برای گذاشتن پست تسلیت در شبکه‌های اجتماعی خود گفته و عده‌ای از کاربران شبکه‌های اجتماعی و فعالان رسانه نیز از تشکیل پرونده قضایی، احضار و تذکر بابت انتشار پست در این زمینه خبر داده‌اند.
فشارهای نهادهای امنیتی ساعاتی بعد از اعلام خبر مرگ ابراهیم رئیسی و همراهانش در اثر سقوط هلی‌کوپتر آغاز شد. پلیس فتا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد فضای مجازی را با دقت تمام رصد می‌کند و از کاربران خواست از انتشار هرگونه محتوایی که به هر نحوی باعث تحریک و تشویش احساسات عمومی می‌شود، خودداری کنند. از آن زمان، اخبار و گزارش‌های بسیاری از تهدید و احضار تلفنی شهروندان منتشر و چند مورد نیز خبر بازداشت فعالان مدنی و اعضای خانواده‌های دادخواه مخابره شده است.
***
احضار، تهدید و بازداشت برای شاد بودن در مرگ رئیسی
از اولین لحظات انتشار خبر سقوط بالگرد رئیسی و همراهانش، واکنش بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی به این موضوع، ساختن جوک و ابراز شادمانی بود. حالا برخی از شهروندان ایرانی به خاطر شادی و یا ساختن جوک، احضار، بازداشت و تهدید شده‌اند.
پیش از اطلاعیه پلیس فتا که روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ صادر شد، یک‌شنبه‌شب، وقتی هنوز جست‌وجوها برای یافتن هلی‌کوپتر حامل رئیسی و مقامات دیگر ادامه داشت، «سازمان اطلاعات فراجا» در اطلاعیه‌ای هشدار داده بود: «همه صفحات فعالان فضای مجازی تحت رصد پلیس است و با افرادی که با انتشار شایعه سعی در تشویش اذهان عمومی دارند، طبق قانون برخورد خواهد شد.»
پس از این دو اطلاعیه، شهروندان و فعالان مدنی ساکن ایران در روز دوشنبه از احضار و تهدیدهای تلفنی و حتی بازداشت توسط ماموران امنیتی در امان نبوده‌اند؛ موضوعی که توسط بسیاری به «انتقام سخت» از مردم تعبیر شده است.
«شقایق محمدی»، همسر «حسین مرادمند»، بازیکن فوتبال تیم «استقلال» یکی از شهروندانی است که بابت استوری کردن بخشی از شعر «حافظ،» به صورت تلفنی احضار شده است.
او بعد از استوری کردن «ظالم نَبُرد راه به منزل»، در استوری دیگری از احضار تلفنی خود به اطلاعات خبر داده و نوشته است: «ایستاده‌ام و چیزی جز آزادی که حق همه انسان‌هاست، آرزویی در سر ندارم.»
محمدی خبر داده است که روز سه‌شنبه، سر زمان به محل احضار شده خواهد رفت.
به جز این، «حسین شنبه‌زاده»، زندانی سیاسی سابق نیز از این که چند روز در شبکه‌های اجتماعی نخواهد بود، نوشته و در توییتی این موضوع را به دوستان خود اطلاع داده است. بسیاری در کامنت‌ها حدس زده‌اند که تحت فشارها و تهدیدها ناچار شده است فعلا از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی دست بردارد.
شهروند دیگری نیز به «ایران‌وایر» گفته بابت انتشار یک کامنت در یک پست اینستاگرامی یکی از رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور درباره ابراهیم رئیسی، پلیس فتا در تماسی تلفنی، او را تهدید کرده است که اگر کامنتش را پاک نکند، بازداشت خواهد شد.
«اکبر یوسفی»، شهروند ساکن ملکان هم صبح زود روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ به دلیل انتشار استوری کردن یک عکس از جنگل‌های «ارسباران» و نوشتن این که «امیدوارم جنگل آسیب ندیده باشد»، با حمله ماموران امنیتی و انتظامی به منزلش بازداشت شد.
یک منبع آگاه و نزدیک به این شهروند که پیش‌تر نیز در جریان اعتراضات سال ۱۴۰۱ بازداشت شده بود، به «ایران‌وایر» می‌گوید حدود ۱۴ ساعت بازجویی شده و ماموران او را تحت فشار گذاشته بودند که چرا چنین چیزی را استوری کرده است. آن‌ها سعی داشته‌اند از او اعتراف بگیرند که به خارج مرتبط است. یوسفی دوشنبه شب آزاد شد.
صفحه کاربری «دادبان» نیز از بازداشت «رضا ببرنژاد»، برادر دادخواه «مهدی ببرنژاد»، معترض کشته شده قوچانی به دلیل انتشار ویدیویی از رقصیدن برادر کشته شده‌اش خبر داده است: «مادر رضا هنگام بازداشت پسرش فریاد می‌زده رییس جمهورتون مرده؟! مگه بچه‌های ما آدم نبودن؟ چرا کشتیدشون؟!…»
هم‌زمان، «مهدیه گلرو»، فعال سیاسی در حساب شبکه اجتماعی «ایکس» خود نوشته است کسب و کارهای آن‌لاینی که روز دوشنبه تخفیف گذاشته بودند، از پلیس فتا اخطار گرفته‌اند.
او در ادامه گفته است احتمالا کسانی که فردا در خیابان بخندند، لباس قرمز بپوشند و تخفیف بدهند را بازداشت می‌کنند!
در آخرین مورد، «منیژه موذن»، روزنامه‌نگار از تشکیل پرونده جدید برای خودش در دادسرای فرهنگ و رسانه به دلیل نحوه اطلاع‌رسانی و واکنش به کشته‌شدن ابراهیم رئیسی خبر داد.
مردم به رئیسی قانع نیستند، مرگ بالاتر از او را می‌خواهند
«آسیه امینی»، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسایل اجتماعی به «ایران‌وایر» می‌گوید مساله حکومت اساسا شادی کردن یا حتی سوگواری کردن مردم نیست بلکه مساله ابراز وجود شهروندان به طور مستقل از دستورهای حکومتی است.
او توضیح می‌دهد: «اگر حکومت بخواهد بسیج عمومی کند، عده‌ای را ببرد در میدان ولی‌عصر شادی یا عزاداری کنند، فقط آن است که مشروعیت یا رسمیت دارد. شهروندان به خودی خود اگر علاقه به چیزی نشان دهند، در عرصه عمومی ابراز شادی یا سوگواری کنند، همه جزو موارد ممنوعه‌اند.»
این روزنامه‌نگار تاکید می‌کند: «این موارد ممنوعه ربطی به قانون ندارند، عرف امنیتی نظام جمهوری اسلامی است. عرفی است که تبدیل به رویه شده و آن قدر تکرارش کرده که به سنت جمهوری اسلامی بدل شده است.»
به گفته او، مساله مردم فقط شادی کردن برای مرگ رئیسی نیست بلکه مردم آرزوی مرگ بالاتر از او را دارند: «مساله هم رئیسی است و هم بالاتر از رئیسی. در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌های مردم و صدایی که از جامعه ایرانی بلند می‌شود، می‌بینید و می‌شنوید که همه می‌گویند برای بالاتر از او آرزوی مرگ می‌کنند.»
امینی می‌افزاید: «همه می‌گویند چشم ما به بالاتر از رئیسی است. وقتی با صدای بلند گفته می‌شود بیش باد، یعنی مردم مرگ رئیسی را عقوبت جنایات افتاده تلقی می‌کنند و برای آن آرزوی بیش‌باد می‌گویند. بنابراین حکومت هم این شادی را شادی استقبال از مرگ دیکتاتور و عقوبت برای او می‌داند و از آن در هراس است و ترجیح می‌دهد که این صدا خفه شود. این شادی مرگ دشمن است. آن سردسته دشمن طبیعتا از این موضوع ناراحت است.»
آسیه امینی درباره این که آیا حکومت موفق خواهد شد این شادمانی را خفه کنند نیز می‌گوید: «همان‌قدری که نتوانستند ارتحال‌هالیدی را کاری کنند، با این شادی‌ها هم نمی‌توانند کاری کنند. حریف مردم که نمی‌شوند؟ با میلیون‌ها نفر در قلب، چشم‌ها و رفتارهای‌شان شادی بروز می‌دهند، چه می‌توانند کنند؟ می‌توانند تمام این میلیون‌ها نفر را سرکوب کنند؟ بنابراین به ۱۰ نفر می‌رسند و آن ۱۰ نفر را تهدید و مجازات می‌کنند و می‌خواهند نشان دهند که ما داریم سرکوب می‌کنیم که بقیه بنشینند سر جای‌شان. این خودش یک ضعف امنیتی و ترس حکومت از بلند شدن صدای مردم است.»
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور حقوقی «ایران‌وایر» می‌گوید در قوانین ایران، از جمله در «قانون مجازات اسلامی»، شادی کردن فردی برای مرگ شخص دیگری جرم‌انگاری نشده است.
او توضیح می‌دهد: «در قانون مجازات اسلامی و در دیگر قوانین چنین چیزی تعریف نشده است که اگر کسی فوت کند و اشخاص دیگری بابت فوت او شادی کنند، این ممنوع باشد. برای این مجازاتی در نظر گرفته نشده و جرم نیست، بنابراین از لحاظ حقوقی رفتار آزادی است.»
به گفته برزین، اگر مستلزم توهین باشد، قابل پی‌گرد است: «توهین هم با رفتار، مثل رقصیدن و انتشار ویدیوی رقص و به صورت تلویحی تحقق پیدا نمی‌کند، باید لفظی باشد و الفاظ رکیک و زشت که در عرف می‌گویند فحش، به شخص داده شود. اگر مثلا یک نفر حین شیرینی دادن به رئیسی یا هر شخص دیگری توهین یا فحشی دهد، این‌جا می‌توانند او را تحت تعقیب قرار دهند. البته او دیگر رییس جمهوری نیست و در قالب توهین به مقامات نمی‌توانند فرد را تحت تعقیب قرار دهند. اما در قالب توهین اشخاص، ورثه آن شخص می‌تواند شکایت کند.»
این وکیل حقوق بشری همچنین تاکید می‌کند: «این‌که اشخاص شادی می‌کنند یا طنز درست می‌کنند، در قوانین جرم محسوب نمی‌شود و ما نمی‌توانیم توصیه کنیم این کار را نکنند. این کار ممنوع نیست که توصیه کنیم شادی نکنند.»
او در پایان نیز توصیه می‌کند: «افراد بازداشت شده می‌توانند در مقابل ماموری که دارد آن‌ها را دستگیر می‌کند یا اگر رفته‌اند دادسرا، مشخصا بگویند ما چه اتهامی داریم؟ اتهام ما چیست؟ می‌توانند انکار کنند که شادی آن‌ها بابت مرگ رئیسی بوده است. می‌توانند انکار کنند و بگویند همین‌طوری شیرینی پخش می‌‌کردیم. به‌هر حال انکار کنند که بابت مرگ رئیسی بوده است.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
کارزارهای مرتبط
آموزش
تست سام دیبا
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر