ایران چند روزی است که شاهد یکی از عجیب‌ترین وقایع سیاسی تاریخ معاصر خود است. رسانه‌های ایران ساعت ۱۶ روز یک‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ خبر از سقوط یک هلی‌کوپتر در شمال غربی ایران دادند. حدود یک ساعت بعد به صورت رسمی وزیر کشور جمهوری اسلامی تایید کرد که این هلی‌کوپتر حامل «ابراهیم رئیسی»، رییس جمهوری ایران بوده است. این در حالی بود که دقایقی قبل از آن خبرگزاری «فارس» می‌گفت او زمینی به تبریز رفته است.
این نوع خبررسانی بسیاری را نسبت به آن‌چه در جریان بود، مشکوک کرد. وضعیت خبررسانی بعدتر دشوار هم شد، چرا که تاییدها و تکذیب‌های بسیاری در میان اخبار داخلی ایران در جریان بودند. آن‌چه مقامات می‌گفتند را مقامی دیگر تکذیب می‌کرد یا گفته‌ها با هم در تناقض بودند. همین وضعیت باعث شد تا بسیاری نسبت به حادثه‌ای «طبیعی» بوده است، شک کنند. احتمالا بر اثر همین هم برخی در شبکه‌های اجتماعی آن را «کودتا» و برخی دیگر «حذف» ابراهیم رئیسی از صحنه سیاسی دانستند. اما کم نیستند کسانی که دست بیگانه را در این اتفاق می‌جویند.
با این حال، پس از حادثه، «محمد باقری»، رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دوشنبه ۳۱ اردیبهشت دستور بررسی ابعاد و علل سانحه سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی را صادر کرد.
او یک هیات عالی‌رتبه را به ریاست سردار خلبان «علی عبداللهی» موظف به تهیه گزارش کرده است.
در همین رابطه، روز چهارشنبه «کمال هادیان»، جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش گفت: «در خصوص حادثه سقوط بالگرد تیم بسیار مجربی در حال بررسی این موضوع هستند و قطعا نظر نهایی داده خواهد شد.» اما تاکنون اطلاعاتی از این گروه و اقدامات‌شان منتشر نشده است. همین تعلل در انتشار اطلاعات نیز بسیاری را به این باور رسانده که جمهوری اسلامی به دنبال پوشاندن واقعیت‌ها است.
دست‌های بیگانه
روز یک‌شنبه ۳۰ اردیبهشت، سه هلی‌کوپتر پس از افتتاح سد «قیزقلعه‌سی» در مرز آذربایجان و ایران، به سمت پالایشگاه تبریز در حرکت بودند اما مقصد دو فروند آن‌ها به معدن «مس سونگون» در نزدیکی شهر «ورزقان» تغییر یافت، چرا که هلی‌کوپتر سوم ناپدید شده بود.
نزدیک بودن این رویداد به مرز آذربایجان و روابط دوستان آذربایجان با اسرائیل و در عین حال تیرگی روابط میان تهران و باکو، بسیاری را به مساله مظنون کرد.
در همان ساعات که جست‌وجو در جریان بود، ایده وجود یک نیروی خارجی در ماجرا در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد. اما «فواد ایزدی»، یکی از اساتید دانشگاه در تلویزیون جمهوری اسلامی این ایده را علنی کرد. او گفت سانحه ممکن است رخ داده باشد: «[ولی] مساله ما در منطقه آذربایجان، وجود صهیونیست‌ها و موساد است.»
ایده او در چند روز گذشته تقویت شده است، به نوعی که روزنامه «جمهوری اسلامی» روز پنج‌شنبه نوشت: «گمانه‌زنی‌های متمایل به توطئه بودن حادثه به قدری زیاد است که اکنون تمام ذهن‌ها به آن مشغول است.»
این روزنامه توضیح داد: «این حادثه در نزدیکی مرز کشورمان با جمهوری آذربایجان رخ داده که رژیم صهیونیستی امکانات اطلاعاتی، مخابراتی و نظامی زیادی در آن مستقر کرده است... این که از سه بالگرد ایرانی در حال بازگشت از منطقه مرزی به سوی تبریز فقط بالگرد حامل رییس جمهوری دچار این حادثه شده، ضمن این که می‌تواند مرتبط بودن حادثه با عوامل جوی را منتفی کند، احتمال توطئه بودن را تقویت می‌کند.»
توطئه بودن این ایده را کانال‌های نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز منتشر کرده‌اند. برخی از آن‌ها می‌گویند این تروری کاملا برنامه‌ریزی شده و هدفمند بود، چرا که سامانه‌های اسرائیلی در منطقه وجود داشتند.
آن‌ها می‌گویند رابطه ایران و آذربایجان به ناگهان بهبود یافت و به سرعت دو رییس جمهوری هم‌دیگر را دیدند. سوال این افراد آن است که چرا دو بالگرد دیگر سالم مانده‌اند اما بالگرد رییس جمهوری ایران دچار سانحه شد.
پاسخ‌شان وجود سامانه‌ای راداری به نام «ELM-2288 AD-STAR» در آذربایجان است که ساخته اسرائیل است. آن‌ها می‌گویند این سامانه امواج راداری را به هم می‌ریزد و در این واقعه، اسرائيل و آذربایجان نقش دارند.
اما هم‌زمان با این که وجود دست‌های بیگانه در این مساله مطرح شده است، برخی در ایران سخن از «کودتا» توسط هسته سخت را مطرح کرده‌اند. اگرچه در برخی گروه‌های پیام‌رسان داخلی مثل «ایتا» این گمانه مطرح شده است و برخی از اکانت‌ها نیز در دیگر شبکه‌ها به آن پرداخته‌اند اما به قدرت گمانه‌زنی اول نیست. نکته قابل توجه، آن است که این افراد به سخنرانی ساعت شامگاه رهبر جمهوری اسلامی در ۳۰ اردیبهشت ارجاع داده و نحوه جمله‌بندی او در مورد رییس جمهوری را خونسرد دانسته و در چهره او غمی نمی‌یابند. حتی برخی می‌گویند «علی خامنه‌ای» حتی مضطرب هم نبود.
در شرایطی که چنین ابهام‌های قابل توجهی در فضای ایران وجود دارد، اخبار ضد و نقیض مقامات و خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی بر دامنه این گمانه زنی‌ها در روزهای گذشته افزوده‌اند.
وضعیت هلی‌کوپتر
قدمت هلی‌کوپتر و وضعیت آن شبهات موجود را بیشتر کرده است، چرا که سیستم مکان‌یابی این هلی‌کوپتر خاموش بود؛ چیزی که وزیر حمل و نقل ترکیه روز سه‌شنبه بر آن تاکید کرد و گفت: «این هلی‌کوپتر سیستم سیگنال خود را روشن نکرده بود یا اصلاً چنین سیستمی نداشت.»
در ایران اما نگاه‌ها به قدمت هلی‌کوپتر «Bell212» بود؛ هلی‌کوپتری که در دهه ۱۹۹۴ از کانادا خریداری و جالب‌تر آن که رییس جمهوری ایران سوار مدلی از آن شده بود که رادار هواشناسی هم نداشت. منتقدان می‌گفتند چرا رییس جمهوری ایران باید سوار چنین هلی‌کوپتر قدیمی شده باشد؟
برخی از مقامات و کارشناسان ایرانی بر این باورند که کهنه بودن هلی‌کوپتر و وجود تحریم‌ها، عاملی شده‌اند تا این حادثه رخ دهد. وب‌سایت خبری «انتخاب» در این باره می‌نویسد :«با توجه به این که بخش عمده ناوگان حمل و نقل هوایی ایران به دلیل تحریم‌های امریکا و سایر کشور‌های غربی قادر به خرید پرنده‌های جدید و تامین قطعات یدکی نیست، به احتمال بسیار زیاد باید مشکلات فنی را عامل این سقوط دانست.»
«مهدی هادیان»، جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش در توضیح این وضعیت می‌گوید: «پرواز همواره شرایط خاص خود را دارد و هیچ‌گاه کسی، چه در هواپیمای نظامی و چه شخصی، کمترین ریسک را نمی‌کند. در حقیقت با حداکثر موارد ایمنی، چه به لحاظ کادر پروازی و چه کادر فنی، یک پرواز ایمن انجام می‌شود.»
او همچنین تاکید می‌کند: «کادر پروازی رییس جمهوری در واقع بهترین کادر پروازی ما بودند و همواره برای ماموریت‌های خاص از بهترین‌ها استفاده می‌شد.»
به نظر می‌رسد که این خبرها برای اثبات اصابت هلی‌کوپتر به کوه باشد. «محسن هاشم‌نژاد»، کارشناس هواشناسیِ کوهستان زنجان در گفت‌وگو با «تسنیم» این موضوع را صریح‌تر بیان می‌کند: «حدود ساعت پنج و ۳۰ دقیقه تا شش بود که اعلام شد محل دقیق سانحه مشخص شده است. منطقه بسیار مه‌آلود بود و همین مه‌آلودگی کار را بسیار سخت‌تر می‌کرد.»
او بیشتر توضیح می‌دهد: «بالگرد به‌دلیل اصابت با کوه متلاشی شده بود. پیکر شهیدان عزیز هم پیدا شد. برخی پیکرها دارای سوختگی بودند و برخی به دلیل آسیب دیدن، ترومای سنگین و شدید مثل شکستگی داشتند.»
نکته آن‌جا است که او متخصص هواشناسی کوهستان است اما دارد در مورد وضعیت هلی‌کوپتر و آسیب‌دیدگی افراد اعلام موضع می‌کند. این نوع خبرسازی و برآورد افراد غیر کارشناس در مورد این امر حساس چیزی است که به عمد خود رسانه‌های جمهوری اسلامی به آن دامن زده‌اند.
خبرنگار «سی‌ان‌ان» ترکیه نیز توضیحاتی از بدنه بالگرد پس از بازدید منطقه داد و عنوان کرد هلی‌کوپتر بزرگی بود، بدنه و کابین از هم جدا شده بودند و قسمت دم هلی‌کوپتر سالم باقی مانده بود.
اما او تاکید می‌کند که در بقایای هلی‌کوپتر، سوختگی شدید یا انفجار وجود نداشت و برخی قطعات متلاشی نشده بودند.
هوا خوب بود؟
ابهامات زمانی جدی‌تر می‌شوند که «غلامحسین اسماعیلی»، رییس دفتر ابراهیم رئیسی و یکی از کسانی که در هلی‌کوپتر هم‌جوار او بود، روز سه‌شنبه در مورد این سفر جزییات بیشتری را ذکر کرد. اولین نکته مهم او نیز در مورد وضعیت هوایی است. با تاکید می‌گوید: «هوا صاف و کاملا شفاف و روشن بود و هیچ پدیده جوی نداشتیم. در مسیر ما مه نبود، فقط یک ابر کوچک در راه ماه بود.»
این در حالی است که کارشناس کوهستان اهل زنجان و خبرگزاری‌های مختلف ایران عنوان کرده بودند هوای منطقه برای پرواز مناسب نبوده است و در منطقه مه غلیظ وجود داشت.
«مسعود پزشکیان»، نماینده مجلس شورای اسلامی حتی گفته بود اداره هواشناسی ایران برای آن روز هشدار نارنجی داده است. در واقع تلاش جمهوری اسلامی پیش از گفته‌های اسماعیلی آن بود که بگوید دلیل سقوط هلی‌کوپتر، وضعیت جوی بوده است.
در روایت اسماعیلی هم مساله به وجود یک «ابر کوچک» گره خورده است.
او توضیح می‌دهد که ساعت یک بعدازظهر به وقت محلی هلی‌کوپتر به پرواز درآمده بود و ۳۰ یا ۳۵ دقیقه بعد از پرواز به این لکه ابر و منطقه‌ای که هلی‌کوپتر رئیسی مفقود می‌شود، می‌رسند.
اسماعیلی می‌گوید ۳۰ ثانیه پس از آن که دو هلی‌کوپتر دیگر ارتفاع می‌گیرند، معلوم می‌شود که هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی مفقود شده است.
او تاکید می‌کند که دو هلی‌کوپتر به محل باز می‌گردند و چند بار دور می‌زنند و به خلبان آن بارها پیام می‌دهند اما کسی جواب نمی‌دهد.
تصریح می‌کند که آخرین ارتباط رادیویی دو هلی‌کوپتر، یک دقیقه و ۳۰ ثانیه قبل از گم شدن هلی‌کوپتر حامل رئیسی بوده است. همچنین اسماعیلی تاکید می‌کند: «نه صدای انفجار شنیدیم و نه دودی مشاهده شد.»
روایت «مهرداد بذرپاش»، وزیر راه و شهرسازی در این رابطه متفاوت‌تر است. او می‌گوید: «بنده و آقایان محرابیان، اسماعیلی رییس‌دفتر رییس‌جمهوری و سایر عزیزان و معاونین دفتر و خبرنگاران و تعدادی از محافظین رییس‌جمهوری در بالگرد جلویی بودیم.»
اما اسماعیلی که روز قبل آن در تلویزیون سخن می‌گفت، گفته بود با بذرپاش در هلی‌کوپتر «سوم»، یا به تعبیر دیگر او، «بعدی» قرار داشتند.
بذرپاش به خوبی یا بدی هوا اشاره نمی‌کند اما از این گفته او که «ما حدود ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه عملیات جست‌وجو را شروع کردیم و یک ساعت بعد بارندگی و مه وجود داشت و دیدِ حداقلی را مختل کرد و در منطقه و روستاها پخش شدیم تا آن‌ها هم کمک کنند»، می‌توان فهمید که در زمان پرواز وضعیت دشوار جوی وجود نداشته است.
تلفن و آل‌هاشم
یکی از نکاتی که در روزهای گذشته در مورد سقوط هلی‌کوپتر حامل رییس جمهوری ایران مطرح شد، سخن گفتن مقامات با «محمدعلی آل‌هاشم»، امام جمعه تبریز پس از حادثه بود؛ موضوعی که در روزهای گذشته مدام تایید و تکذیب شده است.
اسماعیلی در مصاحبه خود توضیح می‌دهد نیروهای مستقر در محل پذیرایی رییس جمهوری بعد از فرود آمدن، با تلفن همراه خلبان تماس می‌گیرند ولی تلفن را آل‌هاشم پاسخ داده و می‌گوید حالش خوب نیست.
اسماعیلی می‌گوید چندین بار با آل‌هاشم تلفنی صحبت شده است.
او توضیح می‌دهد که آل‌هاشم کسی را نمی‌دیده است و به تنهایی در میان درختان افتاده بود.
می‌گوید چندین بار با آل‌هاشم حرف زده و سه تا چهار ساعت او جواب می‌داده است.
«مهدی صفری»، معاون وزیر امور خارجه ایران روز یک‌شنبه و در خلال عملیات جست‌وجو می‌گوید در یکی از تماس‌ها امام جمعه تبریز گفته او صدای آمبولانس هم شنیده است.
«اصغر عباسقلی‌زاده»، فرمانده سپاه «عاشورا» تبریز نیز گفته بود: «حدود ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه امروز آیت‌الله آل‌هاشم تماس گرفت و گفت ما سانحه دیدیم، کمک برسانید.» این خبر اما طی بیانیه‌ای از سوی فرماندهی تکذیب شد.
«محسن منصوری»، معاون اجرایی رییس جمهوری ایران در شامگاه یک‌شنبه گفت «در چند نوبت تماس‌هایی با دو تن از سرنشینان برقرار شده است.»
او بدون اشاره به نام افراد می‌گوید: «از نقاط امیدوارکننده موضوع این بوده که هم با یکی از سرنشینان هلی‌کوپتر و هم با عزیزان کادر پرواز ارتباط برقرار شده و این نشان می‌دهد که میزان سختی حادثه بالا نبوده، چون دو تن از عزیزانی که در هلی‌کوپتر بودند، در چند نوبت با عزیزان‌مان ارتباط برقرار کردند.»
با این وجود، بذرپاش عصر چهارشنبه در صداوسیمای جمهوری اسلامی می‌گوید: «با تلفن‌های اعضای بالگرد تماس می‌گرفتیم و برخی تلفن‌ها مثل تلفن آقای امیرعبداللهیان، آقای استاندار و آقای آل‌هاشم زنگ می‌خورد ولی پاسخی نمی‌آمد و ما نگران شدیم. این تماس‌ها تا حدود ساعت ۱۴ و۳۰ دقیقه ادامه داشتند.»
در روایت او خبری از این که کسی از سانحه دیده‌ها به تلفن‌ها پاسخ داده باشد، وجود ندارد. این موضوع باز پاسخگویی آل‌هاشم به تلفن را در ابهام فرو می‌برد. این همه در حالی است که از وجود یا عدم وجود تلفن ماهواره‌ای خبری منتشر نشده یا در رابطه با این که چرا تلفن خلبان در دست آل‌هاشم بوده است، ابهام وجود دارد.
آیا خراب‌کاری بوده است؟
یک تصویر و یک ویدیو دیگر هم بر ابهام‌های موجود اضافه کرده‌اند. «مهرداد بختیاری»، زندانی سیاسی سابق و عموی «پویا بختیاری»، از جان‌باختگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸، در یک پست اینستاگرامی اعلام کرد «بهروز قدیمی»، تکنسین و خلبان پرواز بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش که در تبریز سقوط کرد، پسر عمه او و از خانواده «بختیاری» است. این موضوع را «صبا بختیاری»، عمه پویا نیز تصدیق کرد. همین امر به شایعاتی در مورد این که خون‌خواهی می‌تواند توسط این فرد اتفاق بیفتد، در شبکه‌های اجتماعی دامن زده است.
برخی می‌گویند در کابین درگیری روی داده و در نتیجه این درگیری، بالگرد سقوط کرده است. این ادعا به واسطه ویدیوی دیگری نیز تقویت شده است. ویدیو منتشر شده از پدر «مهدی موسوی»، سرتیم حفاظت رییس جمهوری ایران از گزینه اقدام قدیمی شبهه‌های بیشتری را به وجود آورده است.
می‌گوید غروب همان شب پسرش برای خداحافظی به خانه آمده بود. او توضیح می‌دهد که موسوی خداحافظی کرد و ماشینش را از پارکینگ درآورد، بعد دوباره آمد و ۲۰ دقیقه نشست و رفت و دوباره آمد و این کار برای بار سوم هم تکرار شد.
عده‌ای اگر چه این روایت را دال بر ایمان موسوی دانسته‌اند که از زمان مرگ خود خبر داشته است اما برخی آن را دلیلی برای احتمال خراب‌کاری عامدانه یا سوء قصد در کابین هلی‌کوپتر شمرده‌اند.
تعداد اجساد و وضعیت آن‌ها
خبرنگار «سی‌ان‌ان» ترکیه در اولین تصاویر خود از محل گفته بود تعداد اجساد، ۹ نفر است. او پس از انتقال جنازه‌ها، این خبر را به نقل از امدادگران حاضر در صحنه می‌گفت. هم‌زمان نیز خبرگزاری‌های ایران در ساعات اولیه از مرگ ۹ نفر خبر داده و حتی در پوسترهای تذهیب شده، آن را منتشر کرده بودند. خبرگزاری تسنیم نیز در اخبار اولیه خود فرد چهارم را «یک نیروی سپاه انصارالمهدی» نامیده بود.
اما ساعتی بعد خبرگزاری فارس ضمن تکذیب خبر مرگ یک نفر که نام آن را «جواد محرابی» اعلام کرده بود، تعداد شهدای حادثه را هشت نفر دانست و نوشت: «اخبار فضای مجازی دربارۀ شهادت یکی از محافظان رییس جمهوری درست نیست.»
این در حالی بود که تعداد ۹ نفر را رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی اعلام کرده بودند.
رسانه‌های جمهوری اسلامی با وجود حساسیت موضوع و همچنین معلوم بودن هیات همراه رییس جمهوری در طول روز سفر، تعداد نفرات در یک هلی‌کوپتر را که ظرفیت مشخصی دارد، درست اعلام نکردند و به شایعات دامن زدند یا عامدانه به دنبال حذف نفری در هلی‌کوپتر هستند.
همچنین در مورد سوختگی و عدم سوختگی جنازه‌ها نیز نظر واحدی ارایه نشد. خبرنگار ترکیه می‌گوید سه جنازه سوخته بود و این جنازه‌ها متعلق به تیم خلبانی بودند.
او تاکید می‌کند که همه هلی‌کوپتر نسوخته و صرفا بخش جلوی آن آتش گرفته است.
این گزارش در حالی از صحنه حادثه ارايه می‌شود که «منصور ارضی»، مداح مشهور که قرار بود جنازه رئیسی را بشوید، می‌گوید: «آقای رئیسی سوخته و تکه تکه شده بود و نمی‌شد او را شست.»
این عبارت مغایر با چیزی است که تسنیم گفته است: «هیچ‌کدام از پیکر شهدا به آزمایش دی‌ان‌ای منتقل نشد، چرا که کاملاً قابل شناسایی بودند.» این در حالی است که فرمانده سپاه عاشورا گفته بود: «برخی از پیکرهای شهدا متاسفانه سوخته‌اند و قابل شناسایی نیستند.»
کمک‌ها و بلاتکلیفی‌ها
چیزی که بر ابهامات افزود، وجود نیروی غیر متخصص در عملیات جست‌وجو بود. اصغر عباسقلی‌زاده، فرمانده سپاه عاشورا در مستندی که با عنوان «جست‌وجوی یاران» منتشر شده است، می‌گوید در دقایق اولیه اطلاع از حادثه، از «بسیجیان» و «سپاهیان» برای عملیات جست‌وجو درخواست شد. در واقع، درخواست او برای افراد غیر متخصص بود. این در حالی است که اسماعیلی در مصاحبه خود از وجود نیروهای متخصص در معدن مس سونگون خبر داده بود.
با این حال، سوال باقی است که چرا با وجود نزدیک بودن محل سقوط به محل پذیرایی هیات همراه ابراهیم رئیسی و با وجود تیم‌های امدادی در آن محل و اضافه شدن تیم‌های دیگر، چرا دست‌یابی به بقایا ۱۵ ساعت طول کشیده است؟
تصاویر منتشر شده از محل سقوط، سخنان عباسقلی‌زاده را قرین به صحت بیشتری نشان می‌دهند. این تصاویر حکایت از عدم حصارکشی منطقه حادثه در ساعات اولیه یا عدم حضور افراد خبره دارند.
این وضعیت غیر حرفه‌ای‌گری را انتقال ندادن پیکرها به کالبدشکافی دنبال کرده است. اگرچه گزارش‌ها می‌گویند که پیکرها به مقامات قضایی داده شده‌اند اما هیچ گزارشی از انجام کالبدشکافی وجود ندارد. این در حالی است که وضعیت آل‌هاشم و نبود آثار سوختگی بر بدن او به همراه کبودی‌هایی در صورتش از لزوم بررسی بیشتر خبر می‌دادند.
نکته‌ای که در مورد آن در این روزها بسیار حرف زده شده است، وجود پهپاد ترکیه و نحوه عملیات آن است. با وجود تصاویری از پهپاد ترکیه و اظهارات مقام‌های این کشور، «پیرحسین کولیوند»، رییس جمعیت هلال احمر ایران مشارکت خارجی در عملیات شناسایی و جست‌وجوی بالگرد سانحه دیده حامل ابراهیم رئیسی را «شایعه» خواند.
ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد پهپادهای ایرانی محل حادثه بالگرد حامل رییس جمهوری را کشف کرده‌اند: «پهپادهای ترکیه موفق عمل نکرد و به کشورش بازگشت.»
این اطلاعیه می‌گوید این پهپاد به دلیل نداشتن تجهیزات تشخیص و کنترل نقاط زیر ابر، موفق به اعلام دقیق محل سانحه بالگرد نشد و در نهایت به کشور ترکیه بازگشت.
این همه در حالی است که در ساعات امداد و نجات، خبرهایی از درخواست کمک دولت ایران از روسیه، ارمنستان، اروپا و ترکیه وجود داشت. مساله دیگر، وجود پهپاد است. اما به ویژه بعد از برگشتن پهپاد ترک، شایعاتی در مورد نقشه‌برداری این پهپاد از منطقه توسط رسانه‌های نزدیک به سپاه نیز منتشر شد.
تمام موارد بالا نشان می‌دهند که تلاش جدی برای شفاف‌سازی تا لحظه تنظیم این گزارش از سوی مقامات ایران وجود نداشته است و سوالات بسیاری بی پاسخ مانده‌اند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
کارزارهای مرتبط
آموزش
تست سام دیبا
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر