من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر»، با یکی از اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسایل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. مهمان این برنامه، «امید ایروانی‌پور»، مشاور حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی در سازمان «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» و عضو هیات‌مدیره سازمان «کوییر‌کده» است و درباره تابوانگاری روابط بین افراد همجنس، مخصوصا مردان با گرایش‌های همجنسخواهانه صحبت می‌کنیم.
***
از آنجایی که اساس جوامع در دنیا بر پایه دگرجنسگرایی و همان‌سو‌جنسیتی بودن است، افراد با گرایش‌های جنسی و هویت‌ها و بیان‌های جنسیتی متنوع، معمولا مورد قضاوت و انگ‌انگاری قرار می‌گیرند، البته بسته به آن‌که در جامعه مورد نظر تا چه اندازه اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و قوانین بازدارنده وجود دارد، شدت و ضعف آن متفاوت است.
در فضایی که هر‌روزه روابط بین افراد دگرجنس‌گرا دیده و تبلیغ می‌شود، رسانه‌ها محتوایی که تولید می‌کنند در جهت پرداختن به زندگی این افراد، روابط‌شان، شادی‌ها و غم‌هایشان، موفقیت‌ها و شکست‌هایشان و غیره است، متاسفانه رابطه بین دو یا چند فرد همجنس تابوانگاری می‌شود. این دیدگاه که روابط آشکار بین افراد همجنس را در بسیاری از جوامع همچنان تابو‌می‌داند، باعث افزایش دامنه تبعیض و خشونت به این افراد شده و تلاش می‌کند آن‌ها را در زندگی اجتماعی به حاشیه براند. مهمان برنامه «امید ایروانی‌پور» بیشتر در این رابطه توضیح می‌دهد:
«خوب است که در ابتدا تابو را تعریف کنیم. تابو به یک سری از رسوم و رفتارهایی گفته می‌شود که بر اساس قوانین مذهبی و برساخت‌های اجتماعی و فرهنگی به‌وجود می‌آید، انجام هر عملی مغایر با این قوانین نانوشته اجتماعی و فرهنگی و مذهبی تابو به حساب می‌آید. البته اگر به موضوع روابط میان افراد همجنس در ایران و کشورهایی مانند ایران بپردازیم، قانون نیز در این تابوانگاری نقش پررنگی دارد، به این دلیل که این روابط را جرم‌انگاری می‌کند.»
امید که خود تجربه زیسته به عنوان یک مرد هم‌جنس‌گرا را دارد معتقد است که روابط افراد همجنس یکی از بزرگ‌ترین تابوهای فرهنگی جامعه ما به حساب می‌آید، مخصوصا در چهار دهه گذشته که به این تابوانگاری بیشتر بال و پر داده شده است.
این موضوع باعث شده که افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی منزوی شوند، به این دلیل که فضایی برای بیان خود ندارند. این طبیعت انسان است که در جامعه‌ای که زندگی می‌کند، تمایل به بیان هویت خود داشته باشد. این بیان هویتی جنبه‌ها و لایه‌های مختلفی دارد، مثل نوع پوشش، نوع رفتار، زبان یا لهجه‌ای که با آن صحبت می‌کنیم و غیره. گرایش جنسی و هویت جنسیتی افراد نیز بخشی از هویت آن‌هاست که با ابراز آن می‌توانند زیست بهتری داشته باشند، اما در جامعه‌ای مانند جامعه ما افراد فضایی برای ابراز این بخش از هویت خود را ندارند و سرکوب می‌شوند.
به عنوان مثال، افراد در مراودات روزمره خود به بخش‌هایی از روابط شخصی، همسر، فرزندان و زندگی شخصی خود اشاره می‌کنند، اما آیا این فضا برای افراد با گرایش‌های همجنسخواهانه نیز وجود دارد تا بتوانند از روزمرگی و زندگی خود به راحتی صحبت کنند؟ مسلما پاسخ منفی است و این افراد یا ناچار به دروغ‌گویی و بازی در نقشی دیگر می‌شوند یا این‌که از صحنه‌های اجتماعی کنار گذاشته شده و زندگی پنهانی تنها گزینه پیش‌روی آن‌ها است.
امید می‌گوید: «این قشر ایزوله شده در جامعه با بسیاری از بحران‌های روحی مواجه شده، فرصت‌های اجتماعی از آن‌ها سلب می‌شود و زندگی در خفا و به دور از مراودات سالم اجتماعی آن‌ها را به سمت و سویی می‌کشاند که زندگی معنای حقیقی خود را از دست می‌دهد. آمار افسردگی و اضطراب و اقدام به خودکشی در بین جامعه رنگینکمانی بسیار بالا است و یکی از دلایل آن تابوانگاری روابط و هویت جنسی و جنسیتی و بیان جنسیتی این افراد است.»
«ایروانی‌پور» در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به تاثیر فعالیت‌ها و تلاش‌های اعضای جامعه رنگینکمانی در شکست این تابوها می‌گوید:
«در مواردی برای شکستن تابوها نیاز به تلاش زیاد و به شکلی افراطی است. معمولا اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی در این مورد قضاوت می‌شوند که گرایش و‌هویت خود را بسیار به نمایش گذاشته و به عبارتی در چشم دیگران می‌کنند، از زاویه‌ای این موضوع درست است، اما لازم است، نباید فراموش کرد که تا زمانی که سرسختانه علیه تابوها مبارزه نشود، تابوها شکسته نمی‌شوند، پس برای عادی‌سازی و همین‌طور آگاه‌‌سازی جامعه نیاز به دیده و شنیده شدن بیشتر است.
من به شخصه به دلیل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و صحبت از زندگی شخصی و روابط‌م، مورد این قضاوت‌ها قرار می‌گیرم. با وجودی که من در کشوری آزاد زندگی می‌کنم و خانواده و اطرافیانم نیز با گرایش جنسی‌ام مشکلی ندارند، اما فکر می‌کنم که با داشتن این امتیازها وظیفه دارم که برای درهم شکستن این تابوها بیشتر تلاش کنم، در مقایسه با افرادی مانند خودم که در ایران زندگی می‌کنند.»
متاسفانه در جوامعی با نظام و فرهنگ مردسالار، روابط بین مردان با تمایلات همجنسخواهانه بیشتر مورد سرکوب و انتقاد قرار می‌گیرد. تعریف مردانگی در این جوامع تا اندازه‌ای سفت و سخت است که مردان دگرجنس‌گرا نیز برای پذیرفته شدن با فشارها و چالش‌های زیادی روبرو هستند، از این رو یک مرد با گرایش به همجنس از دیدگاه نظام مردسالاری فردی است که مردانگی خود را از دست داده و در چارچوب‌های از پیش تعیین شده مردانگی نمی‌گنجد. این مساله باعث افزایش خشونت و تبعیض علیه این افراد می‌شود.
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر