دفاع مشروع

با سلام. مشکلی برای برادرم پیش آمده که اگر من را راهنمایی کنید، بسیار ممنون می‌شوم. چند وقت پیش ایشان و یکی از همکارانش تصمیم می‌گیرند با هم بیرون بروند و در مورد موضوعی که با هم اختلاف داشتند، صحبت کنند. همکار برادرم با ماشین به دنبالش می‌آید ولی در راه به جای بحث در مورد سوتفاهم، شروع به پرخاشگری کرده و برادرم هم جوابش را می دهد. متاسفانه درگیری‌های لفظی به درگیری فیزیکی منجر می‌شود. ایشان با قفل فرمان به برادرم حمله می‌کند و برادرم هم تنها برای محافظت از خودش از کارد کوچکی که در جیبش داشته استفاده می‌کند. قصد برادرم فقط ترساندن آن شخص بوده ولی از آن جا که همکارش کوتاه نمی آید ناچار برادرم هم برای محافظت از خودش از چاقو استفاده می کند و در نهایت چند ضربه کارد به همکارش می خورد. حالا این فرد از برادرم به خاطر ایراد ضرب و جرح شکایت کرده است. می خواستم بپرسم آیا شکایت ایشان به جایی می رسد و برادرم می تواند در مقابل ایشان بگوید که اقدامش،‌ دفاع مشروع بوده است؟

سلام. در قانون مجازات اسلامی، «دفاع مشروع» پذیرفته شده است منتهی توجه داشته باشید که دفاع مشروع در قوانین ایران شرایطی دارد از جمله این که: ۱) رفتار ارتکابی باید برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد و ضمنا متناسب با شدت حمله باشد؛۲) دفاع باید مستند به قراین معقول یا خوف عقلایی باشد (خطر باید به اندازه ای باشد که عقلا دفاع در برابر آن لازم باشد)؛ ۳) خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد؛ ۴) توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملا ممکن نباشد. اگر این موارد برای دادگاه ثابت شود، اقدام برادر شما دفاع مشروع تلقی می شود و مجازاتی برای ایشان در نظر گرفته نمی‌شود و ملزم به پرداخت دیه نیز نخواهند بود ولی اگر فرضا دادگاه تشخیص دهد که رفتار برادرتان برای دفع خطر ضروری نبوده و ایشان می‌توانستند برای دفع خطر راه دیگری انتخاب کنند (فرضا می توانستند فرار کنند یا از پلیس کمک بخواهند) یا این که اقدام برادرتان پیش از اندازه برای دفع حمله بوده است، آن وقت ادعای دفاع مشروع پذیرفته نیست. در ضمن در نظر داشته باشید که ادعای دفاع مشروع را برادرتان باید اثبات کند و این بسیار مشکل است.