آیا یک شهروند مسیحی فرماندار پرجمعیت‌ترین شهر مسلمان‌نشین جهان می‌شود؟

 آرش عزیزی، کیپ تاون ۱۷ فوریه ۲۰۱۷

صفحه‌های اخبار «جهان» رسانه‌های فارسی زبان معمولا مملو از خبرهای مربوط به کشورهای غربی و فوقش، خاورمیانه است اما برای ما ایرانی‌ها که آرزوی برقراری دموکراسی در کشورمان را در سر می‌پرورانیم، نگاهی به تجربه کشورهای مسلمانی که تازه به دموکراسی رسیده‌اند، می‌تواند بسیار آموزنده باشد؛ از آن جمله، اندونزی که دو روز پیش (۱۵ فوریه) دور اول انتخابات‌های محلی خود را برگزار کرد.

 با وجود روزی بارانی و پر از سیل، میلیون‌ها نفر در سراسر این کشور پهناور که شامل بیش از هشت هزار جزیره می‌شود، پای صندوق‌های رای رفتند تا هفته‌نامه «اکونومیست» آن‌را «روز عظیم دموکراسی» بنامد. اما بیش تر توجه‌ها به رقابت برای انتخاب فرماندار جاکارتا بود؛ نه فقط چون شهر، پایتخت است که به دلیل جنجال‌هایی که این رقابت آفریده است.

فرماندار کنونی این شهر ۳۰ میلیونی (که پرجمعیت‌‌ترین شهر جهان اسلام است)، «باسوکی پورناما» نام دارد و به «آهوک» معروف است. او تبار چینی دارد و مذهبِ مسیحی. از این لحاظ، اقلیتی دوگانه در پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان محسوب می‌شود.

آهوک معاون اول فرماندار قبلی، «جوکو ویدودو»، معروف به «جوکووی» بود. وقتی جوکووی در سال ۲۰۱۴ به ریاست‌جمهوری کشور انتخاب شد، آهوک به طور خودکار فرماندار شد و این حالا آزمون انتخاباتی است.

انتخاب خود جوکووی، فصل جدیدی در تاریخ اندونزی بود چرا که پس از سقوط «سوهارتو» در سال ۱۹۹۸ و بازگشت دموکراسی، برای اولین بار رییس‌جمهوری هیچ‌گونه ارتباطی با رژیم سابق ندارد و حتی او را «اوبامای اندونزی» می‌خوانند.

آهوک طرح های بسیاری برای شهر دراندشتی مثل جاکارتا دارد. اصل برنامه او، بازسازی فضاهای شهری است که مخالفان مختلفی دارد؛ از جمله مخالفان موجهی که نگران عاقبت ساکنان حلبی‌آبادها و حاشیه‌نشین‌ها پس از اجرای برنامه‌هایش هستند.

اما در ماه‌های گذشته، فضای انتخابات بسیار مسموم شد چرا که رقبای او دست به تحریک اکثریت مسلمان پایتخت از طریق طرح ادعاهای دروغ علیه او زدند. 
بیش از ۸۵ درصد مردم جاکارتا مسلمان هستند و حدود ۱۰ درصد مسیحی.

ماجرا وقتی شروع شد که در ماه سپتامبر سال گذشته آقای آهوک برای گروهی از ماهی گیرها سخنرانی می‌کرد و گفت بعضی مخالفانش می‌خواهند به آن‌ها حقه بزنند و بگویند قرآن رای دادن به فردی مسیحی را ممنوع کرده است. اسلام‌گرایان این حرف آهوک را به دروغ این‌گونه پخش کردند که او به کلام خدا توهین کرده است و حتی فایل‌های ویدیویی دروغی با این مضمون ساختند.

اسلام‌گرایان فشار را به جایی رساندند که دادستانی آقای آهوک را به کفرگویی متهم و او را دادگاهی کرد. او چند ماهی است که هفته‌ای یک‌بار در دادگاه ظاهر می‌شود. عاقبت این محاکمه‌ها هم معمولا محکومیت است چون قضات از عاقبت تحریک اسلام‌گرایان علیه خودشان می‌ترسند.

با وجود این فضای مسموم، آقای آهوک موفق شد در مرحله اول ۴۳ درصد آرا را به خود اختصاص دهد. با این حساب، انتخابات عازم مرحله دومی می‌شود که در روز ۱۹ آوریل برگزار خواهد شد. رقیب آهوک، «انیس باسوِدان» خواهد بود؛ وزیر سابق آموزش و پرورش که در ابتدا به نظر شانسی نداشت اما در نهایت به ۴۰ درصد آرا رسید. 
نفر سوم، «آگوس یودویونو»، پسر رییس‌جمهوری سابق بود که ۱۷ درصد رای آورد و از دور خارج شد. این در حالی است که در روز آخر زمان تبلیغات، ده‌ها هزار نفر در بزرگ ترین مسجد جاکارتا گردهمایی کردند تا بشنوند که امام‌شان می‌گوید اراده خدا رای دادن به یکی از دو نامزد مسلمان است. این گردهمایی را «محمد رزق شهاب» سازمان داده بود؛ رهبر عوام‌فریب «جبهه مدافعین اسلام» که طرف دارانش دست به حمله به شهروندان می‌زنند.

رزق خودش را «امام بسار» (رهبر اسلامی) تمام مسلمانان کشاورز خوانده است و گروهش با شعار «آهوکِ کفرگو را دستگیر کنید»، بیرون مسجد گرد آمده بود.

اما رای بالای آهوک در مرحله اول این امید را بالا می‌برد که مردم جاکارتا به این راحتی‌ها فریب نمی‌خورند. در ماه‌های اخیر شاهد کوچک‌تر شدن تظاهرات‌ها بودیم. تظاهرات ماه دسامبر با حضور بیش از ۵۰۰ هزار نفر برگزار شد. از طرف دیگر، شهاب خودش درگیر افتضاحی شده و ظاهرا پیامک‌هایی با مضامین جنسی می‌فرستاده است.

با این همه، دو ماه بعدی، با توجه به این‌که انتخابات اکنون بین دو نامزد مسیحی و مسلمان است، احتمالا بسیار سخت خواهند بود. به ویژه با توجه به این‌که باسودان ظاهرا به این نتیجه رسیده که تنها راه پیروزی، تحریک سوء استفاد‌ه‌گرانه مسلمانان است.

او به همراه یودویونو در آخرین گردهمایی شهاب شرکت کرده و حتی با او نماز صبح خوانده است. این در حالی است همین آقای باسودان را قبلا جزو الگوهای مدارا می‌دانستند. نکته امیدواری اما این‌جا است که بسیاری از گروه‌های اسلامی از طرف‎داران خود خواسته بودند در این گردهمایی شرکت نکنند. شهاب هم تابه حال دو بار به جرم نفرت‌پراکنی دادگاهی شده است.

حالا باید منتظر نتیجه دور دوم باشیم و مهم‌تر از آن، انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۹.حزب آقای جوکوی و آهوک که از اسلاف سنت مدرن و چپ‌گرایانه سوکارنو است، در آن انتخابات با نیروهایی مثل آقای باسودان روبه رو می‌شود. حامی اصلی آن جناح، «پرابوو سوبیانتو» است؛ از ژنرال‌های سابق ارتش که در انتخابات ریاست‌جمهوری قبلی با نتیجه‌ای نزدیک شکست خورد. سابقه آقای پرابوو ناسیونالیستی است اما حالا که دیده تحریک پوپولیستی مسلمانان نتیجه دارد، با یک حزب مذهبی که بین فقرا محبوب است، متحد شده و می‌خواهد با ادای مسلمانی وارد شود.