جی جی بوفون؛ اسطوره‌ای نزدیک به عدد آووگادرو

پیام یونسی پور

وقتی در عصری زندگی می‌کنید که لبریز از بهترین دروازه‌بان های تاریخ فوتبال جهان بوده، باید مرز نبوغ را رد کنید تا به بهترین تبدیل شوید. مهم این است که به یاد بیاورید در این عصر، شما را با چه کسانی قیاس کرده‌اند. اسامی را ببینید؛ ایکر کاسیاس، پیتر اشمایکل، ادوین فن درسار، اولیور کان، خوزه لوئیس چیلاورت، مانوئل نویر، والتر زنگا، دیوید سیمن، آندونی زوبی زارتا. اما مهم این است که شما «جان لوئیجی بوفون» باشید.

«جان لوئیجی» در شهر "کارارا" متولد شد. در فاصله ۲۸۰ کیلومتری شهر تورین. اما حالا بی‌تردید اسطوره بلامنازع مردم همین شهر شده. در عصر حاضر، از او محبوب‌تر به‌دشواری می‌توان پیدا کرد. حتی میان هواداران تیم رقیب (تورینو) هم قابل‌احترام مانده. ویژگی‌اش فقط آن استایل مردانه و چهره پرجاذبه‌اش نیست. اولین و آخرین ستاره فوتبال ایتالیا نبوده که به‌واسطه چهره فتوژنیکش در قلب‌ها جایی بازکرده. پیش از او، مالدینی ها (پدر و پسر) یا روبرتو باجو و توتی و نستا هم زبانزد بودند. اما این‌یکی، می‌خواست در تورین جاودانه شود. 
 

داستان جاودانگی‌اش در تورین را می‌توان مشابه اسطوره علمی همین شهر دانست. سال ۱۷۷۵ میلادی، در خانواده‌ای متمول، پسری متولد شد که نامش را «لورنزو رومانو کارلو آمِدِئو آووگادرو دی کوارِنیا اِ دی چِرِتو» نهادند. هنوز معلوم نیست او چگونه پای برگه‌هایش را امضا می‌زده، اما امروز به نام «آمدئو آووگادرو» شناخته می‌شود. دانشمند شیمیدان ایتالیایی که نظریه گسترش ملکولی و بزرگترین عدد شمارش جهان (شامل ۶۰۲ هزار میلیارد میلیارد عدد) را اختراع کرد. نظریه‌اش را سال ۱۸۱۱ نوشت. از سوی عالمان شیمی و ریاضی‌دان‌ها مورد تمسخر قرار گرفت، سال ۱۸۵۶ فوت کرد و سال ۱۸۶۰ نظریه‌اش به اثبات رسید. بعد بدل شد به یکی از تأثیرگذارترین مردان تاریخ شیمی. حالا در تورین، تمبر او را چاپ می‌کنند، میدانی هم به نام اوست و البته تصویرش را در شهر می‌بینید.

«جان لوئیجی» خودش یک عدد «آووگادرو» در فوتبال جهان شد. غیرقابل‌توصیف، تمام‌نشدنی و البته مهجور از موفقیت‌هایی که لایقش بود. بوفون در خانواده‌ای چشم‌باز کرد، که ورزش نقش آبا و اجدادی برای اعضایش داشت. مادرش، «ماریا استلا» یک پرتابگر حرفه‌ای وزنه بود و پدرش «آدریانو بوفون» وزنه‌بردار. دو خواهرش یعنی «ورونیکا» و «گوئندالینا»، بازیکنان تیم ملی والیبال ایتالیا بودند. عمویش «دانته» سال‌ها برای تیم‌های بسکتبال اینتر و میلان به میدان رفت و حتی کاپیتان تیم ملی بسکتبال ایتالیا هم شد. آن‌طرف‌تر، یکی از عموزاده‌های پدربزرگش «لورنزو بوفون» دروازه‌بان نامدار تیم ملی ایتالیا در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی بود. 
 

ورزش را در مدرسه با وزنه‌برداری آغاز کرد. یعنی رفت سراغ رشته پدری. اما خیلی زود سر از فوتبال درآورد. خیلی سریع به فوتبال حرفه‌ای وارد شد. ۱۲ سالگی به تیم بوناسکولا و در ۱۳ سالگی به تیم پارما پیوست. اما به‌عنوان مهاجم اول تیمش بازی می‌کرد. قدبلند بود و ضربات پای فوق‌العاده‌ای هم داشت. یک سال بعد، در تیم جوانان پارما، یک اتفاق ساده، زندگی فوتبالی او و البته تاریخ فوتبال جهان را تغییر می‌دهد. هر دو دروازه‌بان تیم مصدوم می‌شوند. بوفون به صورت داوطلبانه از سرمربی تیمش می‌خواهد که درون دروازه بیاستد. دو بازی، بوفون گلر تیمش بود و بعد، دیگر آن دو دروازه‌بان رنگ تور دروازه و زمین پارما را ندیدند.

او می‌توانست یک مهاجم متوسط شود. یکی که مثلاً لابلای مهاجمان نامدار ایتالیایی بچرخد و هرگز سطحی بالاتر از یک مهاجم متوسط در سری آ یا سری ب ایتالیا را نبیند. اما درخشش «جان لوئیجی» او را از سال ۱۹۹۵ به ترکیب اصلی تیم پارما رساند. یعنی وقتی‌که فقط ۱۷ سال سن داشت، «لوکا بوچی» نامدار را در پارما نیمکت نشین کرد و سند دروازه را به نام خودش زد. گفته بود عشق به دروازه‌بانی را مدیون تماشای بازی‌های «توماس انکونو» دروازه‌بان تیم ملی کامرون در جام جهانی ۹۰ است. «بوفون» سال ۲۰۱۱ در مصاحبه با سایت فیفا گفت: «مهارهای تماشایی توماس بود که من را عاشق دروازه‌بانی کرد. او خیلی زود به قهرمان زندگی من تبدیل شد تا جایی که اسم پسرم را به یاد او" لوییس توماس" گذاشتم. بعد از تولد پسرم، "نکونو" به من تبریک گفت و این برای من بسیار باارزش بود.» 
 

شش سال در پارما ماند. برای همین تبدیل شد به نماد واقعی وفاداری. سال ۲۰۰۱ بیش از ده پیشنهاد از تمام باشگاه‌های نامدار جهان داشت. اما وقتی «یوونتوس» را پشت در خانه‌اش دید، درنگ نکرد. یوونتوس «ادوین فن درسار» را از دست داد و می‌خواست جانشینی در قواره همین هلندی پیدا کند. چه کسی بهتر از بوفون؟ تورینی ها، برای جذب بوفون ۵۳ میلیون یورو روی میز گذاشتند. این رقم، هنوز بالاترین مبلغ برای خرید یک دروازه بان در تاریخ فوتبال جهان است.

تاریخ نشان داد که «جان لوئیجی» ارزش چنین هزینه‌ای را داشته. یک سری عدد و رقم هست که فقط می‌توان مرور کرد. اعدادی که البته مفت به‌دست نیامده‌اند. برای کسب همین اعداد، او زندگی‌اش را وقف کرده. مثلاً بیش از ۵۰۰ بازی باشگاهی، افتخار ده بار انتخاب شدن به‌عنوان بهترین دروازه‌بان ایتالیا و 4 بار بهترین دروازه‌بان سال جهان. حضور در پنج دوره جام جهانی فوتبال با تیم ملی ایتالیا (از جام جهانی ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۴) و کسب قهرمانی جهان در سال ۲۰۰۶ میلادی. رسیدن به رکورد بیشترین بازی با پیراهن تیم ملی ایتالیا را با ۱۵۶ حضور در ترکیب تیم ملی ایتالیا، رکورد بیشترین تعداد و بیشترین زمان بسته نگاه‌داشتن دروازه در سری آ (۱۰ بازی پیاپی و ۹۲۶ دقیقه بسته نگه‌داشتن دروازه). او جایزه «براوو» در سال ۱۹۹۹ را هم‌کسب کرد. جایزه‌ای که به بهترین استعداد جوان در هرسال تعلق‌گرفته. هشت قهرمانی با یووه در سری آ، چهار جام حذفی (یک بار با پراما)، چهار قهرمانی سوپر جام ایتالیا، را هم در سیاهه افتخاراتش می‌بینیم.
 
اما این اعداد را کنار بگذاریم. «جی جی»: معنای واقعی وفاداری شد. باید برگشت به بیش از یک دهه قبل. پرونده تاریخی «کالچوپولی» که سال ۲۰۰۶ فوتبال ایتالیا را تکان داد. «استفانو پالاتزی»، دادستان ایتالیایی، روی پرونده‌ای قضاوت می‌کرد که از مکالمات تلفنی مدیران باشگاه‌های «یوونتوس»، «میلان»، «فیورنتینا»، «لاتزیو» و «رجینا» شکل‌گرفته بود. تمام این باشگاه‌ها در قهرمانی یوونتوس و نایب‌قهرمانی میلان نقش داشتند.

پالاتزی حکم به سقوط چهار تیم اصلی محکوم در رسوایی مچ فیکسینگ داد. او هم‌چنین درخواست سقوط یوونتوس به سری « C» و فیورنتینا و لاتزیو را به سری «B» مطرح کرد. در حکم نهایی او آمده بود که دو جام قهرمانی سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ از یوونتوس پس گرفته شود. تمام این تیم‌ها بازی‌های فصل بعد در لیگ‌های پایین‌تر را با شش امتیاز منفی آغاز کردند.

همه ستاره‌ها رفتند؛ حتی وفادارترین‌ها. زلاتان ابراهیموویچ و پاتریک ویرا به اینترمیلان پیوستند. امرسون و فابیو کاناوارو رئال مادرید را انتخاب کردند، جانلوکا زامبروتا و لیلیان تورام به بارسلونا رفتند، آدرین موتو و مانوئله بلازی راهی فیورنتینا شد، اولیویه کاپو هم با لوانته قرارداد بست. اما «بوفون» باوجود پیشنهاد از رئال، اینتر، منچستریونایتد، چلسی و بارسلونا، در تورین ماند. مانند دل پیرو، ترزگه، کامورانزی، ندود و چیلینی. 
 

همین برای اسطوره شدن در تورین کفایت می‌کرد. این‌که بماند، با یوونتوس قهرمان سری ب شود، برگردد و بی‌وقفه جام قهرمانی ایتالیا را بالای سرش ببرد برای خوش‌بین‌ترین هوادار یوونتوس هم قابل پیش‌بینی نبود. اما در زندگی شخصی‌اش چندان ثباتی نداشته. «جی جی» سال ۲۰۱۱ با «النا سره دووا» ازدواج کرد. همسرش چک تبار بود و حاصل این ازدواج، دو فرزند شد. اما سال ۲۰۱۳ تصاویری از بوفون و «ایلاریا دامیکو» مجری مشهور ایتالیایی در حال ورود به آپارتمان خصوصی دروازه‌بان تیم ملی ایتالیا روی جلد هفته‌نامه Chi نشست. بوفون هرگونه ارتباط با مجری ایتالیایی را رد کرد، اما چند ماه بعد (در سال ۲۰۱۴) به‌صورت رسمی از همسرش جدا شد. سال  ۲۰۱۵ به‌صورت رسمی با ایلاریا ازدوج می‌کند. آنها حالا صاحب یک فرزند به نام «لئوپولدو ماتیا» هستند.

****** 

بوفون میان تمام پیروزی‌ها و شکست‌ها، در یک برزخ دائمی باقی ماند. او در ۳۹ سالگی، پس از دو شکست در فینال لیگ قهرمانان باشگاه‌های اروپا (سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۵)، فقط دو حسرت داشت. اولی قهرمانی با یووه در چمپیونز لیگ، دومی هم‌کسب توپ طلای فوتبال جهان. 
 

برای اولی، یووه باید شنبه‌شب مقابل رئال مادرید می‌جنگید. رئال اما بیش‌ازحد تصور فوق‌العاده نشان داد. پیروزی چهار بر یک رئال مقابل یووه، تصویری از یک قهرمان شکست‌خورده که دست روی صورت داشت و اشک در چشم را برای همیشه در مغز فوتبال جهان به یادگار گذاشت. اما هنوز شاید فرصت برای کسب توپ طلای جهان باقی‌مانده باشد. جایزه‌ای که در آن، قهرمانی در اروپا ملاک نخست است و قدرت اسپانسرها (بخصوص نایکی و آدیداس) را نمی‌توان در تعیین چهره‌های موردعلاقه‌شان نادیده گرفت. «جان لوئیجی» هرچند حمایت آدیداس را پشت سرش داشته و دارد، اما برنده نهایی لیگ قهرمانان اروپا، کریس رونالدو بود.

یک تابوی قدیمی هست. از سال ۱۹۹۱ که فیفا بهترین بازیکن سال جهان را انتخاب کرده تا امروز، هیچ دروازه‌بانی موفق به کسب این عنوان نشده. شاید امسال بوفون (و سال ۲۰۰۲ اولیور کان) شایسته واقعی این عنوان باشند، اما انتخاب نهایی، همیشه براساس لیاقت ها نیست.

کسانی که این دو دهه بازی‌های بوفون را دیدند، در آینده به فرزندانشان فخر می‌فروشند. آنها در عصر یک ابرستاره زندگی کرده بودند.