ماجراي آزاده نامداري و سياسي بودن امر خصوصي

 ناهید مطیع

حدود پنچاه سال پيش، يك فعال زن فمنيست در مقاله اي به نام " امر خصوصي امري سياسي است" ، به تقابل با گفتماني كه زنان را طبيعتا به خانه داري و بچه داري محدود مي كرد، برخاست و بررسي آنچه خصوصي ناميده مي شود و طبعا نبايد عمومي اش كرد، را براي شناخت موقعيت اجتماعي و اقتصادي زنان ضروري دانست. او همچنين بعدها تاكيد كرد كه منظور از امر سياسي صرفا حوزه پارلمانی نيست بلكه به ميزان دسترسي زنان به قدرت انتخاب و استفاده از ان برمي گردد. از اين منظر همه ما در انتخاب هايمان كه به نظر خصوصي مي رسند مثل نحوه پوشش، انتخاب شغل و شريك زندگي، نوع خورد و خوراك و بچه دار شدن و والدي به انتخاب هايي روي مي آوريم كه نشان دهنده ميزان قدرت ما از مزاياي اجتماعي، اقتصادي و سياسي است. بنابراين امر خصوصي يا شخصي بدون اتصالش به حوزه عمومي قابل شناخت و بررسي نيست. 

خانم آزاده نامداري، مجري برنامه هاي تلويزيوني در ايران هميشه باچادر در برنامه ها ظاهر شده و از ان به عنوان حجاب برتر ياد كرده و به تبليغ و ترويج اش پرداخته است. اخيرا فيلم و عكس هايي از ايشان انتشار يافته كه ايشان را در فضاي عمومي بدون حجاب نشان مي دهد. ايشان بعد به توجيه اين حضور بدون چادر پرداخته و افشاكنندگان انتخاب پوشش اش در "حوزه خصوصي" را به باد انتقاد مي گيرد. 

در اينجا من نظر دوستاني را كه مسئله را از ديد انتخاب و مسئوليت شخصي بازبيني كرده احترام گذاشته و بعضا آن را قابل بحث می دانم اما اگر بخواهيم در چهارچوب نظري "امر خصوصي امري سياسي است" به اين مورد نگاه كنيم، چه عايدمان مي شود:

١- انتخاب چادر براي پوشش يك انتخاب شخصي نيست. براي مجري شدن در تلويزيون ايران، چادر پوشيدن مي تواند ورود و كار در اين عرصه را امكان پذير كند.

٢-انتشار عكس هاي بدون حجاب خانم نامداري مجددا نشان مي دهد كه ايشان به پوشيدن چادر اعتقاد نداشته و آن را انتخاب نكرده اند. 

٣- توجيه بعدي ايشان درباره اينكه در فضاي خصوصي - كه ظاهرا چندان هم خصوصي نبوده است- نبايد از او عكس و فيلم گرفته و منتشر مي شد، مجددا نشان مي دهد كه ايشان اختيار پوشش خود را ندارند و براي اينكه موقعيت شغلي و اقتصادي خود را حفظ كنند، مي بايست "رياكار" باشند. به عبارت ديگر اين رياكاري حاصل بي قدرتي زنان در انتخاب پوشش شان است. 

حال سؤال اين است كه اين سيستم سياسي كه تقريبا همه ما را به نوعي به اين رياكاري نهادي شده تشويق و مجبور كرده كه انتخاب بيروني مان با انتخاب هاي دروني و خصوصي مان در تضاد باشد، تا چه حد توانسته است ارزش ها و انتخاب هايش را بر ما تحميل كند؟ 

در اين مورد مي خواهم به دو نتيجه اشاره كنم: 

اول) فشار دستگاه سياسي حاكمه براي اجبار زنان به حجاب در طول همه اين سال ها اگر چه اختيار پوشش را از زنان گرفته است اما گريز زنان از پوشيدن چادر -يا حجاب برتر از منظر نظام- و مبارزه مداوم و هرروزه ايشان براي پس زدن كدهاي پوشش مناسب در عرصه عمومي نشان دهنده ان است كه اتفاقا در اين مورد زنان قدرت انتخاب خود را به نمايش گذاشته اند. در اين مورد در يكي از برنامه هاي خانم نامداري، اظهارنظر مهمان برنامه كه مي گويد به خاطر مجوز دادن به آثارش حاضر نيست به اين كدها تن دهد مي تواند اين قدرت انتخاب را نشان دهد.

دوم) زناني كه ناگريز به پوشيدن چادر شده اند و از آن براي حفظ موقعيت و پيشرفت خود استفاده كرده اند - بدون آنكه اعتقادي به حجاب داشته باشند - در واقع در سيستمي فعاليت مي كنند كه رياكاري را نهادي كرده است. بنابراين براي حفظ خود مي بايست نسبت به كدها و ارزش هايي كه اين سيستم تبليغ و ترويج مي كند نيز رياكارانه عمل كنند و حتي  از رياكاري به عنوان دستورالعملي براي موفقيت ياد كنند.  

همه اين ها نشاندهنده پوشالي بودن و بي ثباتي نظامي است كه نه فقط فساد مالي بلكه فساد فرهنگي را ترويج داده است. فسادي كه به نظر مى رسد همچنون موريانه زير بناي سيستمي كه حتي مجريانش اعتقادي به ارزش ها و توصيه هايش ندارند را مي جود و مي خورد.