فرزاد صیفی‌کاران
ژانکلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا سال ۲۰۱۵ در جریان هجوم موج مهاجران به این اتحادیه گفته بود: «اکنون زمان آن نیست که ما نگران باشیم. ما نمی‌توانیم همه مهاجران را پناه بدهیم، اما باید این موضوع را در افق دید آینده خود قرار دهیم». اکنون با گذشت ۴ سال از آن زمان و فروکش کردن موج پناهجویان، ظاهرا رهبران کشورهای اروپایی نارضایتی‌ها و نگرانی‌های بیشتری نسبت به بحران پناهجویی پیدا کرده و تنش‌های فراوانی میان آنان در جریان است.
این تنش‌ها و نارضایتی‌ها با نزدیک‌تر شدن انتخابات پارلمانی اتحادیه اروپا در ماه مه ۲۰۱۹ ، روز به روز بیشتر شد. اکنون با مشخص شدن نتیجه انتخابات پارلمان اروپا و پیروزی چشمگیر احزاب عمدتا دست‌راستی، که اغلب سیاست‌های ضد مهاجرتی را دنبال می‌کنند، بیم آن می‌رود که وضعیت پناهجویان و مهاجران خارجی به مراتب سخت‌تر از پیش شود. گروه راست افراطی اروپای ملل و آزادی نزدیک به ۵۷ کرسی در پارلمان اروپا به دست آورد، یعنی ۲۵ کرسی بیشتر از دوره قبل. برای مثال قدرت گرفتن احزاب راست افراطی مانند حزب «جبهه ملی» در فرانسه، «فروم فور دمکراسی FVD» در هلند، «فلامس بلانگ» در بلژیک، «فیدس» در مجارستان و... که آشکارا مهاجرستیز و ضد اتحادیه اروپا هستند و ورود مهاجران را برهم زننده نظم و بافت اروپا می‌دانند، می‌تواند در تشدید اقدامات ضدمهاجرتی و تصویب قوانین جدید علیه پناهجویان بیانجامد.
در این میان موضوعی که نگرانی بسیاری از رهبران کشورهای اروپایی را برانگیخته، اجرای نادرست و در مواردی اجرایی نشدن قانون دوبلین۳ معترضند. آنها معتقدند قانون دوبلین۳ نه تنها به درستی اجرا نمی‌شود، بلکه نمی‌تواند جلودار ورود پناهجویان به کشورهایی که در میان آنها محبوبیت بیشتری دارد را بگیرند. زیرا در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ پناهجویان بسیاری دورتادور اروپا سفر کردند و سپس در کشوری که خود انتخاب کرده بودند، درخواست پناهندگی کردند. این موضوع کاملا قانون دوبلین۳ را نقض می‌کند و به همین دلیل آنها خواهان تصویب قوانین جدید و سخت‌گیرانه‌تری هستند.
مقررات قانون دوبلین از ۱۹۹۰ میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا به تصویب رسید و تاکنون ۳ بار تغییراتی در مفاد به وجود آماده که آخرین مورد آن سال ۲۰۱۳ بود. دوبلین۳ به بازگرداندن پناهجویان به اولین کشور امن اروپایی که به آنجا وارد شده اطلاق می‌شود و مشخص می‌کند کدام کشور اروپائی، از میان کشورهائی که متعهد به اجرای این قانون هستند، مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی افراد است. بر طبق این قانون، هر فرد پناه‌جو که وارد اولین کشور امن اروپایی می‌شود، باید درخواست پناهندگی خود را ارائه دهد و از تمام افراد بالای ۱۴ سال انگشت‌نگاری خواهد شد. اثرانگشت پناهجویان و مشخصات آنها در پایگاه مرکزی داده‌های اروپا Eurodoc ثبت خواهد شد و نتیجتا اگر فرد پناه‌جو در کشور دیگری غیر از اولین کشوری که انگشت‌نگاری شده اعلام پناهندگی کند، بر طبق قانون دوبلین۳ به همان اولین کشور امن بازگرداننده خواهد شد.
اجرای ناموفق قانون دوبلین در سالهای گذشته، اتحادیه اروپا را بر این واداشت تا با ترکیه قراردادی را به سرانجام برساند که بر اساس آن، ترکیه از ورود پناهجویان به اتحادیه اروپا جلوگیری کند و کشورهای اروپایی نیز بتوانند پناهجویان غیرقانونی را به ترکیه بازگرداند. در عوض اتحادیه اروپا تأمین هزینه‌های اسکان آنان در ترکیه را فراهم نماید. اما اخیرا مشخص شده که این توافق نیز به درستی اجرا نشده زیرا در طول این مدت ۱۸۴۳ پناه‌جو به ترکیه بازگردانده شده‌اند که فقط ۳۴۱ نفر آنها سوریه‌ای بوده‌اند. مرکز اینترنتی «دی ولت» با استناد به مجموعه‌ای اسناد محرمانه که به آنها دست یافته، فاش می‌کند که ترکیب ورود پناهجویان به یونان تغییر کرده است. هنگامی که اتحادیه اروپا با ترکیه توافق استرداد پناهجویان غیرقانونی منعقد کرد، سوریه‌ای‌ها بیشترین پناه‌جویانی بود که از مسیر مدیترانه وارد اروپا می‌شدند.اما به گفته سازمان ملل متحد، اکنون بیشترین تعداد پناه‌جویانی که از طریق دریای مدیترانه وارد یونان، ایتالیا یا اسپانیا می‌شوند، افغان‌ها هستند. بر طبق آمار، تا آخر ماه مارس ۲۰۱۹ نزدیک ۲۰ درصد از پناهجویان در این مسیر افغان‌ها بوده‌اند و سوری‌ها در رده پنجم قرار دارند.*
همچنین در مورد پناه‌جویانی که از آفریقا (از طریق جنوب دریای مدیترانه) وارد اتحادیه اروپا می‌شوند، ایتالیا با لیبی نیز قراردادی را منعقد کرد که بر اساس آن پناهجویان به لیبی بازگردانده می‌شوند و در عوض ایتالیا به این کشور برای رسیدگی به وضعیت پناهجویان، کمک‌های مالی می‌کند. کشورهای اروپایی در سال ۲۰۱۸ برای پشتیبانی از قانون دوبلین۳، قانون سهمیه‌بندی و تقسیم پناهجویان را بر اساس توافقات سیاسی که در میان کشورهای عضو اتحادیه وجود داشت را به تصویب رساندند که بر اساس آن هیچ حقی برای انتخاب کشور به پناهجویان داده نمی‌شد.
اما همه این قراردادها و در مواردی بستن مرزهای زمینی (مانند مجارستان) به عنوان مکملی برای کمک به اجرای قانون دوبلین و ممانعت از ورود مهاجران، نتوانست موجبات رضایت رهبران کشورهای اروپایی را فراهم کند و به اجرای صحیح این قانون بیانجامد. از این رو کشورهای اروپایی در صدد تدوین قوانین جدیدی برای ممانعت از ورود پناهجویان و جبران عملی نشدن صحیح قانون دوبلین هستند. اما علاوه بر مواردی که اشاره شد، مشکلات دیگری نیز وجود دارد که مانع از تدوین قوانین جدید و سخت‌گیرانه‌تری برای جایگزینی با قانون دوبلین است. برای مثال کشورهای جنوب اروپا از پناه‌جویانی که از این کشورها عبور می‌کنند، انگشت‌نگاری نمی‌کنند. در دیگر سو کشورهای اروپای شرقی تنها به پذیرفتن پناهجویان مسیحی اکتفا می‌کنند، زیرا از ادغام نشدن مهاجران جدید با فرهنگ و آداب و رسوم کشور میزان، هراس دارند.
از سویی دیگر، برخی از کشورهای اروپایی سعی کرده‌اند با تصویب قوانین داخلی، خودشان به مقابله با ورود پناهجویان بپردازند. اخیرا ایتالیا که یکی از مسیرهای ورود مهاجران آفریقایی از طریق دریای مدیترانه به اروپا است، می‌خواهد قانونی را به اجرا بگذارد که بر طبق آن اگر کسی پناهجویی را در آب‌های مدیترانه نجات بدهد، با جریمه پنج هزار و پانصد یورویی مواجهه خواهد شد. اواخر سال ۲۰۱۸ نیز دولت هلند قانونی را به تصویب رساند که بر اساس آن پناه‌جویانی را که از مرزهای زمینی بلژیک و آلمان وارد هلند شوند، حتی اگر در کشور دیگری اثرانگشت نداشته باشند، آنها را به این کشورها بازگرداند. ماهیت تصویب این قانون بر این اساس بود که آنها بالاخره از یک کشور امن، یعنی آلمان و بلژیک عبور کرده‌اند و اگر پناه‌جوی واقعی می‌بودند، می‌بایست در همانجا درخواست پناهندگی اعلام می‌کردند. هلند حتی از کشورهای بلژیک و آلمان خواست به همین شیوه پناهجویان را به کشورهای دیگر بازگردانند تا در نهایت آنها به اولین کشور امن اروپایی که در ابتدا وارد آن شده‌اند، تحویل داده شوند.
اما چه تعداد پناه‌جو در سالهای گذشته وارد اروپا شده‌اند که نگرانی این کشورها با وجود کاهش چشمگیر پناهجویان در دو سال گذشته را فراهم کرده است؟
در فاصله سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ بیش از چهار میلیون نفر در کشورهای اروپایی درخواست پناهندگی کرده‌اند که بیشترین تعداد متعلق به سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ است. بیشترین تعداد مهاجران متعلق به سوریه است و طی این مدت حدود یک میلیون پناه‌جوی سوری وارد اروپا شده‌اند. در رتبه دوم افعانستان و در رتبه سوم عراق قرار دارد. بیشترین آمار این تعداد پناه‌جو را مردان تشکیل می‌دهند و به ازای هر ۳ پناه‌جو، یک نفر زن است و تقریبا ۱ چهارم کل آمار پناهجویان در ۵ ساله گذشته را کودکان تشکیل می‌دهند.
اما این تعداد پناه‌جو در چه کشورهایی اسکان داده شده؟ بیشترین تعداد پناه‌جو متعلق به کشور آلمان است. ۹ کشور دیگری که بعد از آلمان بیشترین تعداد پناه‌جو را اسکان داده‌اند به ترتیب کشورهای ایتالیا، فرانسه، سوئد، مجارستان، یونان، اتریش، بریتانیا، اسپانیا و هلند هستند. از مجموع ۴ میلیون پناهجویی که در اتحادیه اروپا درخواست پناهندگی کرده‌اند، تاکنون دو میلیون و صد هزار نفر مشمول دریافت اقامت محدود پناهندگی شده‌اند.
*به نقل از دویچه‌وله فارسی.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر