فن‌دایک؛ کودکی که باید می‌مرد، مدافعی که بهترین مرد اروپا شد

وقتی «عادل فردوسی‌پور» بازی‌های بارسلونا و بخصوص لیورپول را گزارش می‌کند، منتظر جملات احساسی‌اش باشید. مثل آن جمله معروف بعد از گل ششم بارسلونا مقابل پاری‌سن‌ژرمن که گفت: «چیه این فوتبال اصلا؟ تمام بدنم داره می‌لرزه.» همین جملات احساسی را برای تیمش محبوبش «لیورپول» بارها و بارها به شکلی خاص‌تر به زبان آورده . مثلا جایی که اختیار از دست داد و فریاد زد: «چه فوتبالی، چه گلی، چه لیورپولی، چه آنفیلدی، جونم یورگن کلوپ.»

اما لالوی همین غرق شدن در تعصباتش به لیورپول، گاهی جملات فوق‌العاده‌ای هم به زبان می‌آورد. سال ۲۰۱۸ وقتی «ویرژیل فن‌دایک» به لیورپول آمد و البته عادل هنوز آزادانه در صداوسیما گزارش می‌کرد در مورد او گفت: «فن‌دایک قشنگ قابلیت این‌که تبدیل به بهترین بازیکن سال اروپا و بعدها یک مربی درجه اول شود را دارد.»

نخستین پیش‌بینی‌اش یک سال بعد محقق شد. در عصری که تماشاگران فوتبال برای خرید بلیت‌های مرحله مقدماتی لیگ قهرمانان اروپا باید هزینه‌‌هایی بین ۵۰۰ تا ۱۱۰۰ یورو پرداخت کنند که از هنر و تکنیک ستاره‌های هجومی مانند رونالدو، مسی، محمد صلاح، امباپه یا نیمار لذت ببرند، یک مدافع بهترین بازیکن سال اروپا می‌شود.

شاهکار ویرژیل فن‌دایک مدافع تیم فوتبال لیورپول، فقط قهرمانی با این باشگاه در لیگ قهرمانان اروپا و بالا بردن جام بهترین بازیکن سال اروپا نبود. او ۵۳۹ روز و در جریان ۵۰ بازی پیاپی، حتی یک بار هم دریبل نخورد. آماری که روزی ممکن نبود حتی در مغز بگنجد. روبرویش هم بهترین‌‌های جهان ایستاده بودند. از مسی و سوارز تا آگويرو، اوبامیانگ، اولیه ژیرو، راشفورد و لوکاکو.

پنجاه بازی پیاپی هیچ مهاجمی موفق به عبور خودش و توپ از فن‌دایک نشد. خودش در توصیف چنین موفقیتی گفته بود: «من کودکی‌ام را با فوتبال خیابانی گذراندم. فوتبال خیابانی به شما شعور فوتبال بیشتری می‌دهد. مجبور می‌شوید بیشتر و بهتر دریبل بزنید. من هم آن زمان مهاجم بودم و یاد گرفتم چطور باید دریبل زد. برای همین تقریبا تمام راه‌های مهاجمان برای دریبل زدن را می‌دانم.»

او از کودکی‌اش گفته است. افسانه‌ای هست که می‌گوید وقتی چنگیزخان متولد شد، در دستش لکه خونی بود که آن را به سختی می‌فشرد. مادرش (هوآلون اوجین) در گوشش می‌گوید: «تو روزی دنیا را به خون می‌کشی.» اما ویرژیل فن‌دایک با یک بیماری سخت به دنیا آمد.

روز هشتم ماه جولای ۱۹۹۱ وقتی در شهر «بردا» هلند متولد شد، پزشک تشخیص داد که او در اتفاقی نادر، با یک غده سرطانی در معده به دنیا آمده است. والدینش تقریبا از زنده ماندن او قطع امید کرده بودند. کمی بعد می‌فهمند که این یک آبسه در حال گسترش و خطرناک معده است. با این وجود پزشک‌ها احتمال زنده ماندن ویرژیل را کمتر از ده درصد اعلام کرده بودند و البته مستلزم چند عمل جراحی پیاپی.

او با معجزه زنده ماند. در چهار تازه می‌توانست کمی راه برود و روی پاهایش بیاستد. اما سست بود و کم تحرک. تا این‌که خانواده‌اش از بردا به شهر «خرونینگن» در شمال هلند مهاجرت کردند. خرونینگن یکی از کلان‌شهرهای اقتصادی هلند است که البته مدارس فوتبالش هم شهره جهانی هستند. والدینش که متوجه عشق او به فوتبال شده بودند، او را به مدارس استعدادپروری فوتبال می‌برند. جایی که می‌توانست هم درس بخواند، هم فوتبال را به صورت حرفه‌ای بیاموزد.

ویرژیل فن‌دایک در ۱۸ سالگی به عضویت باشگاه «ویلم» هلند درآمد. یک سال بعد با باشگاه «خرونیگن» قرارداد بست. بعد به مدت سه سال به مدافع وسط اصلی تیمش تبدیل شد. هرچند که در ابتدای حضورش در این باشگاه به عنوان مهاجم استخدام شده بود، اما مربی‌اش گفته بود: «هوش تو برای بازی در خط حمله بیش از حد زیاد است.» در حقیقت می‌خواست از توان فکری فن‌دایک در خط دفاعی تیمش استفاده کند.

به قامت بلندش (۱۹۳ سانت) که نگاه می‌کنید، احتمالا این تصور به وجود می‌آید که او بیشتر یک مدافع خشن، سرزن و کمی کند است. اما در حقیقت ویژگی‌‌های بازی‌اش در همان هوش و شعور بی‌نظیرش معنی می‌شود. وقتی فقط ۲۲ سال داشت به باشگاه «سلتیک گلاسکو» پیوست. در باشگاه سلتیک به یک رهبر درون زمین تبدیل شد.

«نیل لنون» مربی وقت سلتیک که حالا دوباره به نیمکت این تیم هم بازگشته است در توصیف فن‌دایک گفته بود: «او بعد از پنج بازی، رهبر تیم در خط دفاعی شد. با حرکات دستش به سایر بازیکنان تفهیم می‌کرد که چه کسی چه زمانی به کدام سمت حرکت کند. همه ما از حضورش هم خوشحال بودیم و هم شگفت‌زده.»

دو سال بعد به ساوتهمپتون رفت و در همان باشگاه مبدل به گران‌قیمت‌ترین مدافع تاریخ فوتبال جهان شد. قیمت او سه سال بعد در ساوتهمپتون به دستمزد رویایی ۷۵ میلیون پوند در سال رسید. رئال مادرید، بارسلونا، منچستریونایتد و پاری‌سن‌ژرمن مشتری‌های دست به نقد او بودند. اما ترجیح داد به لیورپول برود: «کار کردن کنار کلوپ را بیشتر دوست دارم.» این موجه‌ترین دلیل برای انتخاب باشگاهی بود که می‌خواست شانس قهرمانی‌اش را با نابغه‌ها بالا ببرد.

اما همان زمان و درست یک روز پس از آن‌‌که فن‌دایک به لیورپول چراغ سبز نشان داد، یورگن کلوپ گفت: «تیم ما به مدافع جدیدی نیاز ندارد.» او دست رد به سینه مدافع هلندی زد. شاید می‌خواست قیمتش را پایین‌تر بیاورد. سرمربی آلمانی از برهم خوردن توازن مالی در تیمش راضی نبود. حتی خطر بالارفتن توقع میان هواداران را هم حس می‌کرد: «هواداران لیورپول باید قیمت فن دایک را فراموش کنند.»

به نظر راضی نمی‌رسید. کلوپ جایی گفته بود: «من نیستم که قیمت بازیکن را تعیین می‌کنم. من در مورد کیفیت تصمیم می‌گیرم و قیمت در بازارهای جهانی تعیین می‌شود. مزخرف است، اما واقعیت دارد.» با این حال این هلندی و آن آلمانی در بندر مه‌آلود انگلستان به هم رسیدند.

امروز به لیورپول که نگاه می‌کنیم و دقیقا جمعی از نوابغ مغزی را می‌بینیم. یورگن کلوپ، محمد صلاح،  روبرتو فیرمینو و همین فن‌دایک.

لیورپول با همین جمع فصل ۲۰۱۸- ۲۰۱۹ به نایب قهرمانی لیگ برتر جزیره و قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا رسید. اما سهم فن‌دایک در این قهرمانی و موفقیت‌ها نه فقط در بسته نگه داشتن دروازه تیمش یا دریبل نخوردن‌های مکرر در لیگ انگلیس و اروپا، که رهبری تیمش بود. فن‌دایک در حقیقت تعریفی دوباره از یک مدافع میانی برجای گذاشت. کسی که حتی در زمان قرار گرفتن زیر فشار، وقتی مدافع حریف را با خودش به لب خط می‌برد، هم زمان که پا و توپ مهاجم را کنترل می‌کند، با دو دستش در پشت بدن خود، به سه مدافع دیگر می‌فهماند در چه پوزیشنی قرار بگیرند.

یورگن کلوپ که روزی از خرید گران‌قیمت‌ترین مدافع جهان راضی نبود حالا می‌گوید: «این جایزه بسیار درخشان است. واقعا بزرگ است. می خواستم همان لحظه‌ای که اسمش را خواندند با او تماس بگیرم. اما نمی‌توانستم چون او باید روی صحنه می‌رفت. برای او خوشحالم. برای خودمان هم خوشحالم، چون او می داند بدون بازیکنان کنارش، نمی توانست برنده این جایزه شود. این جایزه ای برای همه ماست، اما ما مرد بزرگمان را برای دریافت آن فرستادیم.»

کلوپ تاکید کرده که کسب این جایزه توسط یک مدافع بسیار نادر است: «فکر می‌کنم که این موضوع مهمی در فوتبال است. این جایزه برای ما نشانه‌های مهمی در مورد فوتبال دارد. بله؛ همه ما عاشق گلزنی هستیم، می خواهیم گل ببینیم، اما حالا می‌بینیم که بیشتر و بیشتر و بیشتر مردم از مدافعین هیجان زده می‌شوند. ویرژیل یک مدافع استثنایی است و او قطعا بهترین مدافع جهان است.»

فن‌دایک در ۲۸ سالگی یک قهرمانی انگلیس و یک جام با آن تیم ملی هلند دوست داشتنی کم دارد.