مانوک خدابخشیان، صدای ماندگار ورزش ایران خاموش شد

«مانوک خدابخشیان» درگذشت. در توصیف آنچه خدابخشیان بود، باید به عناوینی مانند مجری، مفسر، گزارشگر، کارشناس، تهیه‌کننده و مدیر ورزش شبکه دو رادیوتلویزیون ایران پیش از انقلاب اشاره کرد.

آقای خدابخشیان مهرماه سال ۱۳۲۴ در آبادان متولد شد. او از جامعه ارامنه ایران بود. او پس از گذراندن دوران دبیرستان خود در دبیرستان رازی آبادان، در رشته «ادبیات» دانشگاه اصفهان قبول شد و به این شهر رفت. پس از پایان تحصیل اما به تهران آمد تا در سازمان رادیوتلویزیون ایران استخدام شود.

مانوک خدابخشیان، پیش‌ازاین گفته بود که در بدو آغاز به کارش در این سازمان موقعیت ورود را به اتاق‌های خبر سیاسی داشته است اما ترجیح داده بود با فوتبال و ورزش زندگی کند. آنچه را او ارائه می‌کرد، حدود سه دهه بعد «عادل فردوسی‌پور» دوباره در سازمان صداوسیمای ایران به نمایش گذاشت. مانوک خدابخشیان، نخستین شخصیتی بود که به‌واسطه ارائه آمارهای خاص از بازیکنان و مربیان فوتبال جهان، لقب مرد اول «تفسير فوتبال ايران» را گرفت.

او در شکل‌گیری برنامه‌های تخصصی ورزشی تلویزیون ایران، نقشی هم‌پا و هم‌سطح مرحوم «عطاالله بهمنش» داشت. سال ۱۳۵۳ م زمانی که ایران میزبان بازی‌های آسیایی تهران شد، سازمان رادیوتلویزیون ایران تصمیم به جداسازی مدیریت ورزش این دو سازمان گرفت. به‌این‌ترتیب دو واحد ورزشی یکی برای رادیو و دیگری برای تلویزیون ایران شکل گرفت.

مدیریت بخش ورزش رادیوی ایران را به عطاالله بهمنش سپردند و مدیریت ورزش تلویزیون را «حبیب روشن‌زاده» در دست گرفت. اما دو سال بعد بازهم این ساختار تغییر کرد و شمایلی کامل‌تر به خود گرفت. سال ۱۳۵۵ مدیریت ورزش تلویزیون ایران در دو شبکه یک و دو تلویزیون تشکیل شد. مدیریت ورزش در «شبکه یک» برعهده حبیب روشن‌زاده و «شبکه دو» را به مانوک خدابخشیان سپردند.

از آن زمان بود که خدابخشیان سیمای ورزش تلویزیون ایران را آرام‌آرام تغییر داد. در جریان جام جهانی ۱۹۷۴ او به همراه حبیب روشن‌زاده کار گزارش و کارشناسی رقابت‌های جام جهانی را برعهده گرفت. چهار سال بعد که تیم ملی ایران برای نخستین بار به جام جهانی فوتبال رسید هم خدابخشیان بار دیگر مفسر و کارشناس بازی‌های ملی ایران بود.

خدابخشیان سال‌ ۱۳۵۵ برنامه «ورزش از نگاه دو» را برای شبکه دو تلویزیون ملی ایران تولید و به روی آنتن برد. همین برنامه چنان درخشید که دو سال پیاپی عنوان بهترین برنامه تلویزیون ایران را کسب کرد. سال‌ها بعد و در دهه ۸۰ خورشیدی، «جهانگیر کوثری» که خود را از شاگردان مانوک خدابخشیان می‌دانست، برنامه ورزش از نگاه دو را البته با کیفیتی نازل‌تر روی آنتن برد. 

«محمدعلی اینانلو»، «ایرج ادیب زاده» و «رضا آخته» از همکاران مانوک خدابخشیان در اجرای این برنامه تلویزیونی بودند.

مانوک خدابخشیان یک جمله ماندگار در زمان گزارش از خود دارد که همین عبارت بیش از چهار دهه روی زبان گزارشگرها و مفسران صداوسیمای ایران نشست. او با جمله «صفر را با صفر عوض می‌کند» در هنگام تعویض «حسین فرکی» با «غفور جهانی» در دقایق نخست نیمه دوم دیدار تیم‌های ملی ایران و پرو در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین، جاودانه کرد.

خدابخشیان اما تیرماه سال ۱۳۵۷ و پس از قبولی در رشته «وسایل ارتباط‌جمعی» به دانشگاه «مینه‌سوتا» آمریکا رفت. برخلاف آنچه برخی ادعا می‌کنند، مهاجرت او پس از انقلاب نبود و او پیش از آن‌که نظام سیاسی ایران تغییر کند، برای تحصیل سه‌ساله در آمریکا از سازمان رادیوتلویزیون ایران مرخصی گرفته بود.

آقای خدابخشیان سال ۱۳۸۹ گفت: «این‌که ما برای تحصیل به خارج از کشور بیاییم و بعد از مدتی برگردیم امری طبیعی بود. اما برخی از ما آمدیم و دیگر فرصتی برای بازگشت وجود نداشت.»

او پس از پایان تحصیلش، از ایالت مینه سوتا و به «لس‌آنجلس» رفت و نشریه «رایگان» را در سال ۱۹۸۵ تاسیس کرد. تحریریه‌اش در ساختمانی بود که آن روزها به نام ساختمان «شرکت کتاب» شهرت داشت و حالا آن را ساختمان «ایرانیان» می‌خوانند.

در همین رسانه بود که همکاری مانوک خدابخشیان و «فرهنگ فرهی» روزنامه‌نگار باسابقه ایرانی در آمریکا شکل گرفت.   

او پس از انقلاب در کنار تفسیرهای ورزشی، به کارشناس سیاسی و اجتماعی شبکه‌های ماهواره‌ای تبدیل شد. تفسیرهای ورزشی و همین‌طور سیاسی او در شبکه‌های ماهواره‌ای «رادیو صدای ایران»، شبکه‌های تلویزیون «تصویر ایران»، «تپش»، «PEN»، «اندیشه» و «کانال یک» در سال‌های گذشته از او به یادگار مانده است.

خدابخشیان، یکی از صداهای ماندگار ورزش ایران بود که برای همیشه خاموش شد.