از جایزه ملی استرالیا تا استاد افتخاری دانشگاه بریتانیا؛ دستاورد ۶ سال زندگی پناه‌جویی بهروز بوچانی

آیدا قجر

بنا به خبری که دانشگاه «بیربک» لندن منتشر کرده، بهروز بوچانی، نویسنده و روزنامه‌نگار کرد محبوس در کمپ زندان‌گونه پناهجویی جزیره پاپوآ گینه‌نو از سپتامبر ۲۰۱۹ به عنوان «استاد میهمان» دانشکده حقوق این دانشگاه انتخاب شده است. این اولین انتصاب آکادمیک برای بوچانی در اروپاست. او پیش‌تر به عنوان استاد میهمان در دو دانشکده استرالیایی انتخاب شده بود.

حالا شش سال می‌گذرد از زمانی‌که بوچانی ایران را به قصد پناهندگی در استرالیا ترک کرد. دوبار سعی کرد با قایق از اندونزی به استرالیا برود. بار اول قایق آن‌ها غرق شد و ماهی‌گیران اندونزیایی، او و همراهان‌اش را از دریا نجات دادند. بار دوم بوچانی به همراه ۷۵ پناه‌جوی دیگر توسط نیروی دریایی استرالیا بازداشت و به جزیره مانوس منتقل شد. جزیره‌ای زیر نظر حکومت استرالیا و تحت کنترل پاپوآ گینه‌نو که از همان زمان به زندانی برای پناه‌جویان تبدیل شده است.

بهروز بوچانی پس از باخبر شدن از پست جدیدی که به دست آورده، گفته است: «من سال‌هاست که در حال نوشتن در مقابله با این سیستم ظالمانه‌ای هستم که باور دارم نوعی از برده‌داری مدرن است که ریشه در استعمار دارد. هدف من همواره افشای سیاست غیرانسانی تبعید از زوایای مختلف و مبارزه برای تغییر بوده است. برای بیش از شش سال است که من توانسته‌ام توجه جهانی را نسبت به این زندان مخفی جلب کنم. من از جامعه آکادمیک و محققان می‌خواهم که همراه با هم، برای افشای این اردوگاه‌های زندان‌گونه و وحشتناک همکاری کنند.»

بوچانی در ادامه پیام خود گفته است که از دانشگاه «بیربک» برای نقش جدید او در سمت استاد میهمان تشکر می‌کند: «این اقدام تصویری معنادار و قابل‌توجه برای به رسمیت شناختن و پشتیبانی از کار من است. و همچنین فرصت بیشتری است برای تحقیق بیشتر درباره پیچیدگی‌های صنعت مرزی. این مساله سرآغاز  اقدامات و تحقیقات درازمدت درباره سیاست تبعید استرالیا و مسایل مرتبط به آن است.»

تنها یک ماه گذشته است از وقتی که بهروز بوچانی برنده چندین جایزه ادبی خود شد؛ یعنی جایزه ملی «زندگی‌نامه» استرالیا که ۲۵هزار دلار ارزش داشت. کتاب او که از طریق ابزارهای اجتماعی نوشته شد به نام «رفیقی نیست جز کوهستان» تاکنون جوایز دیگری را هم دریافت کرده است. اما بوچانی به خاطر زندانی بودن در اردوگاه، نتوانست آن‌ها را دریافت کند. جایزه «ویکتورین پرمیر» که مهم‌ترین جایزه ادبی استرالیا با مبلغ ۱۲۵ هزار دلار است و همچنین جایزه «نیو سات ویلز پرمیر» به مبلغ ۱۰ هزار دلار و جایزه صنعت کتاب استرالیا.

بوچانی پس از اعلام برنده شدن برای جایزه ملی «زندگی‌نامه» گفته بود: «من نمی‌خواهم درباره ادبیات صحبت کنم. فقط می‌خواهم بگویم که فکر می‌کنم جامعه ادبی به عنوان جزیی از جامعه مدنی استرالیا، بخشی از مقاومت ما در قبال این سیستم است که ارزشمند است و از همه برای انتخاب کارم تشکر می‌کنم.» اهداکنندگان این جایزه ضمن توصیف کتاب او به عنوان «کوششی حیرت‌انگیز» گفته بودند که این زندگی‌نامه «شهادتی» است بر «قدرتی که نوشتن برای مقاومت و زنده‌ ماندن دارد.»

سال گذشته، پس از آن‌که بوچانی جایزه ادبی «ویکتورین پرمیر» را از آن خود کرد، گفته بود که خودش را «رمان‌نویسی در زندانی دورافتاده» تصور می‌کند که «تصویری است دقیقا مخالف آن تصویری که سیستم خلق کرده است.» به گفته بوجانی این تصویر در شش سال حبس او در جزیره مانوس همیشه باعث شده است تا «کرامت» و «هویت» خود را به عنوان یک انسان حفظ کند.

حالا، دانشگاه «بیربک» اعلام کرده است که نوشته‌های بوچانی برای تدریس در این دانشگاه الزامی است. همچنین فعالیت او در خصوص خشونت، تلاش برای بقا و مقاومت با تمرکز بر موضوع مهاجرت و ژئوپلیتیک اقیانوس آرام که ارتباط مستقیمی با بیشتر تحقیقاتی دارد که در این دانشگاه صورت گرفته است.

پروفسور استوارت موتا، رییس دانشکده حقوق این دانشگاه هم گفته است: «بوچانی در دوران بازداشت در جزیره مانوس، از سختی‌ها و تحقیرهای بسیاری جان سالم به در برده استتا به شناخته‌‌شده‌ترین و معتبرترین صدای زندانیان این جزیره تبدیل شود. کتاب او، گزارشی صمیمی و عمیق از تخریب و رنجی به ما می‌دهد که برخاسته از استفاده از انسان‌ها به عنوان ابزاری برای محافظت از مرزهای استرالیا است. کتاب او در چندین رشته تحصیلی کمک‌کننده است.»

موتا همچنین تاکید کرده است که شخصا شاهد قدرت کار او در ایجاد بحث و تحول فوق‌العاده‌ای بوده است که در میان دانشجویان ایجاد می‌شود: «من و همکارانم مشتاق هستیم که ارتباط بیشتری با بوچانی برقرار کنیم. همچنین، ما از دولت استرالیا می‌خواهیم که به این رفتار ظالمان و تحقیرآمیز خود با پناه‌جویان پایان دهد.»

بنا به اعلام این دانشگاه، آن‌ها قصد دارند تا بر مبنای کتاب بوچانی، ترم‌های تحصیلی و برنامه‌های درسی ایجاد کنند. از آن‌جایی که بوچانی قادر به حضور در انگلیس یا حتی استرالیا نیست، این دانشگاه اعلام کرده است که بوچانی می‌تواند از طریق اسکایپ در قرارهای تحقیقاتی و عمومی حاضر شود تا درباره سیاست‌های بازداشت مهاجران مشارکت کند. اقدامی که در بهار ۲۰۲۰ به وقوع خواهد پیوست.

بهروز بوچانی و سرگذشت او به عنوان یک نویسنده و روزنامه‌نگار پناه‌جو پس از انتشار کتاب‌اش مورد توجه بسیار قرار گرفت و او را به چهره‌ای مقاوم و جهانی مقابل استعمار و استثمار پناه‌جویان به جهان شناساند. هرچند هنوز دولت استرالیا به او اجازه خروج نداده است و انگار لج‌بازانه مقابل جهانی شدن او می‌ایستد. خصوصا بعد از روی کار آمدن دوباره دولتی مهاجرستیز، امیدواری بسیاری از پناه‌جویان محبوس در این جزیره، به ناامیدی گروید و حتی شاهد خودکشی ده‌ها تن از آن‌ها بودیم.

مطمئنا اگر جامعه بین‌الملل بیش از پیش به دنیای پناه‌جویی و پناه‌جویان نگاه کند، استعدادهای بی‌شماری را خواهد یافت که در پنهان‌ ماندن این دنیا، در حال سپری کردن سخت‌ترین شرایط زندگی هستند. انسان‌هایی که دست از جان شسته‌اند تا بلکه بتوانند در امنیت بیشتر، آینده‌ای امن‌تر، بهتر و موفق‌تر پیدا کنند. بهروز بوچانی، امروز به سمبلی برای پناه‌جویان تبدیل شده است که امیدبخش بسیاری از آن‌هاست. 

مطالب مرتبط:

پناه‎جویان ایرانی در جزیره مانوس؛ قصه یك فیلم

بهروز بوچانی، روزنامه نگار پناه جوی ایرانی برنده ارزشمندترین جایزه ادبی استرالیا شد

روزنامه‌نگار پناه‌جوی ایرانی استاد یک دانشگاه معتبر بریتانیا شد