«فرصت»‌های ازدست‌رفته آیت‌الله خامنه‌‌ای برای تعبیر رویاهایش

فرامرز داور

حساب فارسی آیت‌الله «علی خامنه‌‌ای» در توییتر، تحریم‌های آمریکا را «فرصت» خوانده و نوشته «تحریم می‌تواند یک فرصت باشد. اگر ما مسوولین هوشیارانه عمل بکنیم، می‌تواند اقتصاد کشور را از اتّکا به نفت نجات بدهد، بندِ نافِ اقتصاد را از نفت بِبُرد و قطع کند.»

در حال حاضر صنایع نفت ایران تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار دارد به‌طوری‌که هر نهاد و فردی که در این صنایع سرمایه‌گذاری کند یا از جمهوری اسلامی ایران نفت خرید کند، از طرف ایالات‌متحده تحریم و جریمه می‌شود.

تحریم نفت ایران از سوی آمریکا کمتر از دو سال است که به اجرا گذاشته‌شده اما از زمان خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌‌ای برجام و اعلام تصمیم این کشور به تحریم نفتی جمهوری اسلامی، صادرات نفت به‌شدت کاهش پیدا کرد به‌طوری‌که از ۲ میلیون ۸۰۰ هزار بشکه در روز بر اساس تخمین‌ها در بهترین حالت فروش به ۸۰۰ هزار بشکه نمی‌رسد و به دلیل تحریم بانکی، دسترسی کامل به پول همین میزان صادرات هم امکان‌پذیر نیست.

آیت‌الله خامنه‌‌ای از سال‌های اول دوره زمامداری‌‌اش که اکنون سی سال از آن می‌گذرد، رویای اقتصاد غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده است. علیرغم این سیاست کلامی و ابراز علاقه شفاهی، رهبر جمهوری اسلامی هیچ‌گاه در این سه دهه به دولت‌های ایران برای باز کردن فضای اقتصادی کشور و به تجار و بازرگانان ایرانی و غیرایرانی فرصت نداده تا فضای کسب‌وکاری مطمئن در این کشور ایجاد کنند که آینده بلندمدت آن می‌توانسته اقتصاد غیرنفتی باشد.

یکی از آخرین فرصت‌های دوره سی‌ساله رهبری خامنه‌‌ای توافق هسته‌‌ای برجام بود که سرمایه‌گذاران خارجی و کارآفرینان ایرانی امیدواری فراوانی به آن برای بهبود فضای کسب‌وکار در ایران داشتند اما رهبر جمهوری اسلامی بلافاصله پس از به دست آمدن این توافق در یک سخنرانی عمومی به‌تندی به مقام‌های دولتی و سازمان‌های امنیتی هشدار داد که برجام زمینه «نفوذ» آمریکا در ایران به اسم فعالیت اقتصادی را فراهم کرده و باید جلوی آن را گرفت:

«ملت بزرگ ایران این شیطان بزرگ را از کشور بیرون کرد؛ نباید بگذاریم دوباره برگردد؛ نباید بگذاریم از در رفت، از پنجره برگردد؛ نباید اجازه بدهیم نفوذ پیدا کند؛ دشمنی این‌ها تمام نمی‌شود.»

پس از هشدار خامنه‌‌ای، بخش‌های امنیتی خصوصا سپاه پاسداران سیاست «ضد نفوذ» و کشف و دستگیری افراد مرتبط با آن را شروع کردند که موجی از نگرانی میان کارآفرینان به وجود آورد. ضرب‌المثلی بین سرمایه‌گذاران و تامین‌کنندگان مالی وجود دارد که می‌گوید پول با اولین نشانه‌های ناامنی محل را ترک می‌کند. سخنرانی «نفوذ» آیت‌الله خامنه‌‌ای فرصت استثنایی رفع تحریم‌های بین‌المللی را به‌سرعت به ضد خود تبدیل کرد و بختی را که قبل از خروج آمریکا از برجام فقط بیست‌وهشت ماه فرصت داشت از اقتصاد ایران و آینده ایرانیان دریغ کرد.

یکی از اصلی‌ترین موانع غیرنفتی شدن اقتصاد ایران و توسعه کشور در چهل سال گذشته سیاست‌های آیت‌الله خامنه‌‌ای است که تلاش افراد و دولت‌های مختلف را برای دعوت از سرمایه‌گذاری‌های مالی و امن و پیش‌بینی‌پذیر کردن فضای سیاسی ایران را به شکست کامل کشانده و حالا در وضعیتی که دولت «حسن روحانی» می‌گوید وضعیت کشور بحرانی‌تر و از نظر درآمدی مهجورتر از زمان جنگ با عراق است، تحریم را فرصتی برای غیرنفتی شدن می‌خواند. درحالی‌که بنیه کشور فرسوده و فضای کسب‌وکار آن بی‌رمق و ناتوان شده است.

تحریم در طول تاریخ برای هیچ کشوری فرصت نبوده است. نگاهی به وضع تحریم‌شدگان از عراق و لیبی و کره شمالی، حجتی علیه نگاه مثبت به تحریم است.

 توییت موردبحث: