در چه مواردی می‌توان اقدام به دستگیری یک فرد کرد؟

پاسخ به سوالات حقوقی شهروندان از سوی موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل

موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل و پژوهشگر حقوقی است که اکنون در ترکیه زندگی می‌کند. این وکیل به ۱۰۰ سوال حقوقی از سوی شهروندان ایرانی در بخش‌های قوانین «بازداشت و دستگیری»، «تفتیش و بازرسی منزل»، «ضبط وسایل»، «تحقیقات در مرحله بازپرسی و دادسرا» و «محاکمه در دادگاه بدوی» پاسخ داده است. این پاسخ‌ها براساس قوانین جاری ایران نوشته شده است که در بسیاری از موارد ماموران بازداشت و مسوولان قضایی توجهی به اجرای آن ندارند. بااین حال شناخت و آگاهی شهروندان از قوانین حقوقی می‌تواند در شرایط حساس پشتوانه‌ای برای آنها باشد و ماموران و نهادهای بازداشت‌کننده را وادار به پاسخگویی کند.

عنوان: بازداشت و دستگیری

سوال: در چه مواردی می‌توان اقدام به دستگیری یک فرد کرد؟

پاسخ : بر اساس قوانین ایران، جرایم به دو نوع مشهود و غیرمشهود تقسیم می‌شوند. در جرایم مشهود که در ماده ۴۵ «قانون آیین دادرسی کیفری» تعریف شده است، نهادهای بازداشت کننده می‌توانند مرتکب را بازداشت و بلافاصله به دادستانی اعلام کنند و منتظر دستورات این مقام باشند. اما در جرایم غیرمشهود، با استناد به ماده ۴۴ قانون آیین دادرسی کیفری، با مجوز دادستان و تنها در صورتی که احتمال و ظن قوی بر ارتکاب جرم وجود داشته باشد، می‌توان فرد را بازداشت کرد.
در مورد بسیاری از جرایم سیاسی یا مطبوعاتی، می‌توان گفت که تصور مشهود بودن این جرایم بسیار بعید است. از سوی دیگر، در اغلب موارد، مدرک و دلیل قوی برای ارتکاب جرم وجود ندارد و معمولا نهادهای بازداشت کننده فقط بر اساس حدس و گمان خود ابتدا فرد را بازداشت و سپس سعی در جمع‌آوری دلایل علیه وی می‌کنند که این امر بر خلاف قانون است.