امام حسین در قاهره و آخرین نماز

قاهره، مسجد مسجد الإمام الحسين from JJ On the Road on Vimeo.

شنیده بودم امام حسین در قاهره دفن شده اما فکر نمی کردم واقعیت داشته باشه. مگه می شه هم کربلا باشه هم اینجا؟ اگر در کربلا کشته شده، حتما همانجا دفنش کردند. حالا در سفرم به قاهره کشف کردم فقط تن امام حسین در کربلاست و سرش اینجاست. البته ادعا می شه اینجاست و بر اساس ویکیپیدا خیلی از شیعیان معتقدند همه اعضای بدن امام حسین در همان کربلاست. به هر حال هر فرقه ای اعتقادات خودش را دارد. کنجکاو بودم بروم ولی در اخبار آمده بود که ورود به مسجد الحسین برای توریست های ایرانی ممنوع شده. من پاسپورت آمریکایی دارم ولی نوشته متولد ایرانم. فکر کردم ممکنه مشکلی پیش بیاد. به هر حال گفتم برم ببینم چی می شه.

سوار تاکسی شدم گفتم  «مسجد الحسین.» راننده پرسید اهل کجا هستم. گفتم ایران. خوشحال شد. بعد از چند دقیقه پرسید مسلمانم؟ سوالیه که بارها اینجا از من شده. قبلا یکی دو بار گفته بودم مذهبی نیستم ولی قیافه شان توی هم می رفت. حتی کسانی که متعصب نیستند و مشروب هم می خورند. حالا برای اینکه کسی ناراحت نشه می گم مسلمانم. البته با این سوال در ضمن می خواهند بدانند شیعه هستم یا نه؟ که آن هم دردسر دیگریست. چند روز پیش یک از دوستان مصری پرسید شیعیان چرا در نماز می گویند «علی ولی الله»؟ گفتم چون اعتقاد دارند علی اولین خلیفه بوده. اعتراض کرد که چرا؟ گفتم نمی دونم چرا و از زیر بحث در رفتم.

تاکسی در نزدیکی دانشگاه الازهر پیادم کرد. از یکی پرسیدم مسجد الحسین کجاست؟ به مناره بلندی اشاره کرد. در کنار بازار بود در «میدان مسجد الامام الحسین». در واقع اسم اصلی مسجد هم «مسجد الامام الحسین» است. و چه مسجد زیبایی. در ۸۵۰ سال پیش در دوران فاطمیه ساخته شده. مثل بسیاری از مساجد قاهره در عین سادگی زیبا است و باوقار.

وارد مسجد که شدم یک پلیس با یونیفرم سفید چند قدم آنطرفتر از دکه نگهداری کفش ایستاده بود. خدا خدا کردم سوالی نکنه و به دوربینم کاری نداشته باشه. بنده خدا کاری نداشت. نیم ساعت عکس و فیلم گرفتم ولی هیچ کس نپرسید کی هستی، چی هستی.

ضریح نقره ای امام حسین در اتاقی است کوچکتر از چیزی که انتظارش را داشتم. تصورم این بود که مثل حرم امام رضا در جایی بزرگ و مجلل باشه. و شلوغ. ولی بیشتر از ۵۰ نفر مرد و زن (بینشان نرده بود)‌ آنجا نبودند. هیچکس با صدای بلند گریه نمی کرد و به ضریح هجوم نمی برد. حال و هوا محترمانه بود. بین زوار هیچ ایرانی ندیدم.

از مسجد که آمدم بیرون تصمیم گرفتم ناهار بخورم و کمی در بازار بچرخم. قدم اول را که گذاشتم فروشنده ها یکی بعد از دیگری آمدند. به آنها می گفتم که قصد خرید ندارم. و واقعا هم نداشتم. فقط می خواستم عکاسی کنم. بالاخره  مقاومتم شکست. یکی با چرب زبانی اصرار کرد که فقط وارد مغازه شوم تا چیزی نشانم بدهد و اصلا لازم نیست خرید کنم. وارد شدن همانا ۱۵۰ دلار پیاده شدن (به جای ۵۰ دلار) همان. اگر درباره اش بنویسم سردرد می گیرم. بگذریم. با اینکه پول زیادی گرفت از این مرد زحمتکش خوشم آمد. مغازه مال خودش نبود. مشتری جلب می کنه.

اسمش احمد بود و ۳۴ ساله با سه تا بچه. انگلیسی خوب صحبت می کرد. در دانشگاه عبری خوانده بود و در کنارش زبانهای دیگر. ازش خواستم با من به مترو بیاید و چند ایستگاه همراهم باشه. قبول کرد و پیاده بطرف ایستگاه براه افتادیم. صحبت که می کردیم معلوم شد او هم دل خوشی از دولت جدید و اخوان المسلمین ندارد. می گفت  فرصت طلبند و به نام دین بدنبال قدرت. فکر کردم شاید با این حرف ها لابد خودش مذهبی نیست اما قبل از رسیدن به مترو پرسید مسلمانم؟ گفتم بله. گفت وقت نمازه و داره دیر می شه. گفتم مشکلی نیست نمازت را بخوان. نرسیده به مسجد گفتم من هم باهاش نماز می خوانم. خوشحال شد. ولی من دو دل بودم.

پدر و مادرم مذهبی نبودن و فقط چند سال اول بعد از انقلاب نماز خوان شدم. اولین باری که «نماز» خواندم در اولین «روز قدس» در ۱۹۸۰ بود. تازه به ایران برگشته بودم. رفته بود از جمعیت عکس بگیرم. جوان بودم و جو زده و خواهان پیوستن به سیل جمعیت. در خیابان فلسطین نزدیک دانشگاه تهران در صف ایستادم و فقط حرکات دیگران را تقلید کردم.

با احمد داخل یک مسجد کوچک شدیم. کفش و جوراب را درآوردیم و رفتیم برای وضو. احمد رفت توالت و من با این قیافه و دوربین به گردن وسط مصری ها بودم که سمت راست و چپم زیر شیر آب وضو می گرفتند. و حسابی هم وضو می گرفتند. قشنگ خودشان را می شستند. من فقط دست و پا و سر و رویم را آب زدم (با دوربین به گردن آسون نبود). پیراهن آستین کوتاه داشتم و خال کوبی بزرگ روی دست چپم بدجوری به چشم می زد. اینجا خالکوبی را حرام می دانند و فقط روی بدن مسیحی ها می بینی. زود آمدم بیرون منتظر احمد شدم.

وقتی آمد نماز جماعت در سالن اصلی تمام شده بود. با پنج نفر دیگر نماز جماعت خودمان را برپا کردیم. اول برای امامت همه به هم تعارف کردند. من که عمرن! بالاخره مرد تنومند قد بلندی رفت جلو. احمد پایم را تنظیم کرد که انگشتان پای چپم با پای راستش تماس داشته باشد. پای راستم هم با پای چپ مردی که سمت راستم بود. به تقلید از بقیه مثل سنی ها دست به سینه ایستادم ولی مطمئن نبودم با دست راست دست چپم را نگه دارم یا برعکس. اول خواستم سوره حمد را یواش بخوانم ولی داشتم خراب می کردم و فکر کردم بهتر است صدایم درنیاید و فقط با بقیه دولا راست شوم. نماز خیلی طول کشید یا شاید من عجله داشتم. تمام که شد زودتر از احمد بلند شدم بروم کفش بپوشم.

از مسجد که آمدیم بیرون به احمد گفتم سالها بود نماز نخوانده بودم. خوشحال شد و گفت افتخار می کند که باعث شده که نماز بخوانم و امیدوار است که ادامه بدم. پرسید آخرین بار کی نماز خواندم؟ گفتم بعد از مردن خمینی. نگفتم قبل از آن دو سه سال بود نماز و روزه ام ترک شده بود. نگفتم برای خداحافظی از مرد بی رحمی بود که در جوانی بخاطر شعارهای او و به امید آزادی و سعات و سازندگی به ایران برگشته بودم. نگفتم دیگه نه دین دارم نه اعتقاد به خدا.

 

قاهره، مسجد الإمام الحسين ۲ from JJ On the Road on Vimeo.

 

قاهره، مسجد الإمام الحسي ۳ from JJ On the Road on Vimeo.