اسکندر و قتل ناموسی

به تازگی خواندن اسکندر، رمان جدید خانم الیف شفق، پرفروش ترین نویسنده ترکیه  را تمام کردم و باز از دیدن اینکه یک جامعه برای درک بهتر و اصلاح خود تا چه حد به هنر نیاز دارد، شگفت زده شدم. این کتاب درباره یک خانواده ترک کرد تبار است که به انگلستان مهاجرت می کند، خانواده ای که خشونت خانگی بر زندگی بیش از دو نسل از اعضای آن سایه افکنده است. اسکندر، شخصیتی که عنوان کتاب برگرفته از نام اوست، از پدرش کتک می خورد، پدری که خود در گذشته از پدرش کتک می خورده، پدر و پسری که هر دو همسران شان را هم کتک می زنند. اوج تراژیک کتاب وقوع قتلی ناموسی است که شدیدترین و مهلک ترین شکل خشونت خانگی است. اسکندر حکایتی خوش نگاشته و رقت انگیز است که خشونت خانگی را به عنوان یک درد  مشترک اجتماعی به تصویر می کشد. داستان نشان می دهد که چگونه زنان و مادران با تربیت پسران خود به مانند 'سلاطین' در چرخه خشونت مشارکت می کنند و چگونه مردانی که همسران شان را آزار می دهند خود غالبا قربانی آزار پدران شان در دوران کودکی بوده اند.

 با خواندن این کتاب به درک کاملا جدیدی از خشونت خانگی رسیدم، چرا که قصه امکان رویارویی غیرمستقیم با حقایق تلخ را برایمان فراهم می‌کند و در مقابل آن از لاک دفاعی خود در می آییم. چیزهایی را می شنویم و جذب شان می شویم که اگر جور دیگری مطرح شوند ممکن است در برابرشان سپر به دست بگیریم. اسکندر شخصیتی ترحم برانگیز است و شفق (نویسنده داستان) نشان می دهد که ما مادران شرقی، پسران خود را ناخواسته طوری تربیت می‌کنیم که خود را مرکز عالم می‌بینند. ما بیش از حد به "مردانگی" آنها بها می دهیم که بسیار متفاوت از بها دادن به قدرت آنهاست. بعد از خواندن این کتاب دیگر هرگز با قاشق پر از غذا به دنبال پسرانم در خانه نخواهم دوید،  یا اگر حتی برای دفاع از خودشان هم کسی را در زمین بازی هل دهند، بی توجه از کنار موضوع نخواهم گذشت.

ترکیه یکی از بالاترین آمار خشونت خانگی را  در جهان  دارد،  اما تلاش می کند  بدون پنهانکاری یا کم اهمیت جلوه دادن این معضل با آن به مقابله برخیزد. در حال حاضر راه پیمایی های مکرری در شهرهای مختلف ترکیه در اعتراض به خشونت خانگی برپا می شود و رسانه های این کشور خبرهای مربوط به آزار خانگی را به صورتی گسترده پوشش می دهند. این خوش اقبالی ترکیه است که  فضای بازتری دارد و در آن  نویسندگان می توانند رمان هایی مثل اسکندر را منتشر کنند تا صدها هزار نفر باورهای کهنه خود درباره خشونت در خانواده  را بازبینی کرده و به  نقش فرهنگ در تداوم آن بیشتر بیاندیشند. مردم ترکیه با قصه، این  قدیمی ترین و در عین حال موثرترین رسانه ارتباطی، می‌آموزند.