بانک شیر؛ تازه مادرانی که برای نوزادان نارس شیر جمع می‌کنند

تبریز- مینو صادقی، شهروندخبرنگار

همگی کمتر از یک‌سال است که مادر شده‌اند. یک گروه تلگرامی کوچک درست کرده‌اند و در کنار گپ‌وگفت دوستانه درباره دغدغه‌های نوزاد داری، هم‌دیگر را تشویق به دوشیدن شیر برای اهدا به کودکان نارس می‌کنند. 
«پوپک» که این گروه را راه‌اندازی کرده، یک نوزاد هشت ماهه دارد و خودش پرستار بخش «ان‌آی‌سی‌پو» نوزادان است. 
او دوستان تازه مادر شده‌اش را تشویق کرده است تا با اهدای شیر، به رشد و بهبود بچه‌های نارس یا نوزادانی که از شیر مادر محروم هستند، کمک کند. 

پوپک می‌گوید: «گروه ما یک گروه کوچک دوستانه است اما همین گروه‌های کوچک دوستانه و خانوادگی اگر زیاد شوند، بانک‌های شیر پر می‌شوند وکودکان زیادی شیر مادر می‌گیرند.»

اضافه می‌کند: «من از همه مادران شیردهی که توانایی دوشیدن شیر اضافی دارند، برای بهبود وضعیت بانک‌های شیر کمک می‌خواهم. ما خودمان باید به خودمان کمک کنیم.» 

بانک شیر چیست و چه کارایی دارد؟

***

۲۶ آبان ۱۳۹۸، اولین «بانک شیر مادران» در تهران به مناسبت «روز جهانی نوزاد نارس» در «مرکز آموزشی درمانی حمایت مادران شهید اکبر آبادی» افتتاح شد. شیرهای اهدایی به بانک شیر، عمدتا برای نوزادان نارس استفاده می‌شوند. بیمارستان شهید اکبرآبادی به دلیل آمار بالای زاد و ولد و ارجاعی بودن آن در سطح کشور، نوزادان نارس زیادی در بخش مراقبت‌های ویژه خود دارد. 

نوزادان نارس البته تنها مصرف کنندگان شیرهای اهدایی بانک شیر نیستند. نوزاد مادرانی که به دلایل مختلف شیرشان کم است و یا چند قلوهایی که شیر مادر کفاف سیر شدن همه آن‌ها را نمی‌دهد نیز می‌توانند از این شیرهای اهدایی استفاده کنند.

توصیه سازمان جهانی بهداشت همیشه این بوده است که نوزادان محروم از شیر مادر مورد حمایت شیر اهدایی مادران در بانک شیر قرار بگیرند.
حدود۶۰۰ بانک شیر مادر در جهان مستقر است که فقط ۲۱۰ مورد از آن‌ها، در برزیل قرار دارند. البته به همت متخصصان در تبریز، سال ۱۳۹۵ اولین بانک شیر در ایران تاسیس شد و به دنبال آن، ۱۰ بانک شیر دیگر نیز راه افتاد.
«رومینا» پزشک زنان و اهل تبریز است. او در مورد بانک شیر مادران می‌گوید: «مثل خیلی از حرکت‌های انسانی و خیرخواهانه دیگر، این کار هم دل بزرگی می‌خواهد. در ابتدای تاسیس اولین بانک شیر مادران در تبریز، خودم شاهد بودم که مادری یک هفته بعد از تولد نوزادش، او را از دست داد و چون سینه‌هایش شیر داشتند، با وجود تالم روحی، برای نوزادان نارس و نوزادانی که مادرشان شیر نداشتند، کلی شیشه شیر به بیمارستان اهدا کرد.» رومینا در ادامه صحبت‌هایش در مورد نگه‌داری شیرها در بانک شیر می‌گوید: «این شیرها پاستوریزه و آزمایش می‌شوند، در محیط مناسب برای استفاده نوزادان قرار می‌گیرند و به لحاظ سلامت و کیفیت، کاملا مورد تایید بیمارستان و پزشکان حاذق هستند.»

او توضیح می‌دهد که در دهه‌های اخیر به دلایلی، از جمله عدم اطلاع رسانی دقیق و یا آسان بودن استفاده از شیر خشک، برخی مادران تمایل چندانی به شیردهی طبیعی نداشتند. اما حالا با توجه به توصیه‌های مراکز معتبر جهانی برای استفاده از شیر مادر، بسیاری از بیمارستان‌ها از پیش از زایمان کلاس‌های آموزشی شیردهی برگزار می‌کنند و درباره استفاده از شیر مادر توصیه‌های متخصصان را در اختیار تازه مادران قرار می‌دهند.

«الهام» ساکن تهران است و از مادران شیردهی است که با بانک شیر همکاری می‌کند: «خدا را شکر، من مشکل شیردهی نداشتم و شیر زیادی هم داشتم. الان پسرم ۱۳ ماه دارد و هم‌چنان شیر می‌خورد که البته با توجه به نظر روان‌شناسان مبنی بر عدم وابستگی زیاد، باید تا یک یا دو ماه دیگر شیر‌دهی را متوقف کنم. اما از وقتی با فعالیت بانک شیر آشنا شده‌ام، شیر اهدایی هم برای آن‌ها می‌فرستم.» 

او در این زمینه توضیح می‌دهد: «اول برای بانک شیر یک پیغام دادم که من مشکلی در زمینه اهدای شیر ندارم اما دوشیدن و ارسال آن برایم سخت است که در این زمینه فیلم‌های آموزشی برای راحت‌تر دوشیدن شیر مادر از طرف بانک شیر برایم ارسال شد. بعد از آن هم بانک شیر روزهای اهدا یک ماشین یخچال‌دار برای تحویل شیر به در خانه می‌فرستد.»

الهام می‌گوید اوایل این کار برایش سخت بوده اما الان به یکی از لذت‌بخش‌ترین کارهای روزانه‌اش تبدیل شده است؛ به ویژه از وقتی توصیه‌های متخصصان مثل توصیه دکتر «علی بهادر» را خوانده است.
دکتر بهادر، رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز پس از افتتاح اولین بانک شیر در استان فارس، گسترش بانک شیر را موجب ارتقای سلامت نوزادان دانست و در ادامه گفت: «تغذیه با شیر مادر، مخصوصا در ساعات اولیه پس از تولد، یکی از عوامل مهم در کاهش مرگ و میر نوزادان است.»

با این حال، برخی مادران که به دلایل مختلف شیر ندارند، از خوراندن شیر مادران دیگر به فرزندان‌شان امتناع می‌کنند و اجازه نمی‌دهند آن‌ها از شیرهای اهدایی بانک شیر استفاده کنند. 

پوپک می‌گوید: «برخی خانواده‌ها به دلایل مذهبی نمی‌گذارند بچه شیر کسی غیر از مادر خودش را بخورد و اگر مادر به هر دلیلی شیر نداشته باشد، استفاده از شیر خشک را به شیرهای اهدایی بانک شیر ترجیح می‌دهند. در حالی که به نظر من فواید شیر مادر قابل مقایسه با شیر خشک نیست. شیر خشک فقط بچه را سیر می‌کند اما شیر مادر تمام نیازهای بدن بچه را تامین می‌کند.» 
«احمدرضا» که حقوق‌دان است، درباره ریشه مذهبی عدم استفاده از شیرهای اهدایی توسط برخی خانواده‌های مذهبی این‌طور توضیح می‌دهد: «محرمیت رضاعی در فقهی به نوعی محرمیت گفته می‌شود که در اثر خوردن شیر بین دو نفر ایجاد شده باشد که این دو نفر محرم می‌شوند و ازدواج‌شان با هم جایز نیست. البته منوط بر این‌که شیر خوردن متعدد و متوالی بوده و سن شیر خوار از دو سال قمری کمتر باشد. حالا با توجه به این موضوع، بحث راه‌اندازی بانک شیر بین فقها در دست بررسی است و حکم یکسان و کلی درمورد تاسیس آن به دلیل گسترش مبهم نسبت‌ها و قرابت رضاعی که از نظر اسلام غیر مجاز و حرام است، هم‌چنان در حاله‌‌ای از ابهام است.» 

با این حال، به باور احمدرضا، راه‌اندازی بانک شیر نه تنها موضوع غیراخلاقی و غیرانسانی نیست بلکه به دلیل کمک به رشد و حیات یک کودک، یک موضوع کاملا انسانی است: «قاعدتا باید از دیدگاه مذهبیون نیز ترغیب برای انجام این امر توسط مادران شیرده به واسطه دریافت پاداش اخروی آن انجام شود.»

تماشا در یوتیوب